Қандай мерекені тойлап жүрміз?
Сонау бала кезімізден желтоқсан айы (ол кезде декабрь болатын) туғаннан жаңа жылдық шыршаға дайындық басталатын. Мектеп ұжымы, сынып жетекшілері, мұғалімдердің бас болуымен жаңа жыл туралы әндер, тақпақтар жаттап қызу әзірленетінбіз. Ал, желтоқсанның отыз бірінде Аяз Ата мен Қарша қызды қарсы алып, берген сыйлықтарына мәз болатынбыз. Ауылдық клубта да бал-маскарад болып, ауыл адамдары Жаңа жылды қарсы алып, ақ тілектер айтылып, мәре-сәре болатынбыз.
Бұл өткен күндер оқиғасы, кешеден естелік.
Бүгінгі уақытта да жаңа жылды қарсы алуымыз «Аяз Ата мен Қарша қызды ән-жырмен күтуіміз керек пе?» деген ойға келіп отырмын.
Түп негізі, ұлтымызға отарлаушы елдің, кеңестік идеологияның әкелген мерекесі. Өзіміздің шығыс халықтарының Наурыз мерекесін коммунистік партия ұмыттырып жіберді. Наурыз 1926 жылдан бастап тойланбайтын болды, коммунистер онда діннің әдептері, ескі салт-дәстүрдің қалдықтары бар деп тыйым салды. Мұның орнына Жаңа жыл мерекесі орайластырылды. Наурыз мерекесі халқымызға Тәуелсіздіктен екі жыл бұрын оралды. Содан бері халықтық мейрамға айналуда. Осы Наурызды біздің анау Өзбекстандағыдай тойлай алмай жүргеніміз ақиқат.
Міне, Тәуелсіздік алғанымызға 33 жылдан асып барады, жаңа жылға әлі де дымымыз қалмай дайындаламыз, немерелерімізді мейрамға сай киіндіріп, барымызды саламыз. Тіпті кейбір әкімшіліктер миллиондаған қаржыға шырша дайындап, ел қазынасын шашып жатады. Оларға «әй дер әже, қой дер қожа» табылмай тұр. Бұл неліктен? Отарланған елдің құлдық санасынан, жетегінде ноқталы ботадай желпілдеп жүре беруімізден.
Қазақ ежелден төрт түлік мал баққан, соның сүмесімен тірлік еткен, соның жайын жасап, көшіп-қонумен жүрген. Қар жамылып, мұз жастанып жүрген бабаларымыздың қаһарлы қыс ортасында мейрамдауы еш қисынға келмейді. Қатал қыстың қарбаласымен малымды қалай аман алып қаламын деп жүргенде ненің мерекесі? Сондықтан қазіргі біздің шабылып жүрген Жаңа жыл мерекесі керек емес. Оған шашылған қаржыны әлеуметтік жағдай төмен отбасыларға, балалар үйіне берген жөн.
Тағы бір айтарымыз, қаңтарда кірген Жаңа жылмен кейбіреулер өзіміздің он екі жан-жануарлармен саналатын жылымызды да кіргізе әңгіме өрбітеді. Шындығында, тышқан бастаған жыл санауымыз наурыздың жиырма екісінде кіреді. Күн мен түн теңескен, «Самарқанның көк тасы ериді» деп айтылатын өзіміздің төл мерекеміз үш айдан кейін келеді. Білмейтіндер осыны да қаперде ұстауы керек.
Жаңа жыл мерекесінде балалардың жарылғыш пиротехникалармен, отшашумен әуестенетіні жиі кездеседі. Мұндайдан жарақат алғандар, үй-жайларын өртеп алғандарды да естігенбіз. Осындай жағдайлардан соң қаңтардағы мерекеге көп көңіл аудармай, үш айдан кейін келетін Наурыз мерекесін – Жаңа күн мейрамын лайықты тойлаған өте дұрыс болар еді.
Өтебай Серәлі,
Ақтөбе қаласы
