Тәуелсіздікке жету жолында күш-жігері мен бар ғұмырын сарп еткен тұлғаларымыз көп. Әсіресе, тарих беттеріне алтын әріппен жазылған 17-19 ғасырдағы нар тұлғаларымыз бір төбе дер едім. Соның қатарында жалынды жырларымен, алмас қылышымен тәуелсіздік жолында күрескен ер Махамбет, ақын Махамбеттің есімі ерекше! Махамбет есімі несімен ерекше?
Менің ойымша, Махамбет тәуелсіздік үшін күрескен қилы соқпақтарымен, рухты жырларымен ерекше дер едім. Сол себепті Тәуелсіз Қазақстанмен Махамбет есімі бірге жасап келе жатыр.
Біріншіден, ақын күреске шыққандағы мақсатын «Қара қазан, сары бала қамы үшін қылыш сермедік» деп, анық айтады. Бұл жердегі «қара қазан мен сары баласы» алты Алаш жұрты. Өз жұртының азаттығын аңсаған ақын: «Исатай – басшы, Мен – қосшы…» деп, соғысқа аттанады. Сонымен бірге жалынды жырларымен жауынгерлерді, алты Алаш жұртын рухтандырады. Тіптен «Ереуіл атқа ер салмай, Ерлердің ісі бітер ме?..» деп, ер-азамат ел қорғаны екенін естеріне салып, әрбір жүректе намыс отын оятады. Бұның ел тәуелсіздігі үшін жасаған ақынның ерлік істері деп білемін.
Сонымен қатар, жері мен тілі кеткен ұлт біреуге бодан болып, құлдық санамен өмір сүреді. Ақын жырларын оқып отырып, осыған қарсы шыққан ойларын байқаймыз. Ақынның мақсаты ел игілігіне арналады. Баймағамбет сұлтанға: «Еділдің бойы ен тоғай, Жағалай жатқан сол елге, Ел қондырсам, деп едім…» деп қасқая айтқан сөздері осының дәлелі. Жердің қалың еліне қызмет еткенін аңсайды. Күні-түні ат үстінде жүріп, қаламын да қару етіп сермейді. «Қарадан бір ақ тусайшы, Халықтың кегін қусайшы…» деп армандайды. Ақынның сол арманы қазір орындалып, тәуелсіз ел болдық. Қарап отырсақ, ақынның арман-тілегінің барлығы қазақ халқын теңдікке, азаттыққа жеткізу болды.
Қазір ақынның асыл арманы орындалып еңсесі биік, тәуелсіз ел болдық. Тәуелсіз Қазақстанның тұғырында ақын Махамбеттің бейнесі қасқайып тұрса, жырларын ұрпағы жатқа оқып жатыр. Ақынның атында қаншама көше, мектептер бар. Ақын атына мүшәйралар, «Махамбет оқулары» жыл сайын ұйымдастырылып жатыр. Ақын өз заманында қазағын жырласа, қазір қазағы ақынды жырлауда. Міне, ғасырлар байланысы, ұрпақтар сабақтастығы деген осы деп ойлаймын!
Ойымды түйіндей келе, «Ер есімі – ел есінде» деген, даналық ойды ақынға арнаймын. Жалынды ақын тәуелсіз елімен бірге жасайды!
Жанар Мамытбекова,
Болтай батыр орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі.
Жамбыл облысы, Т.Рысқұлов ауданы.
