Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан халқына арналған Жолдауында отандық білім беру жүйесінің үздік үрдісін сақтай отырып, әрдайым даму жолында болу керектігін, адами капиталды дамыту және білім саласын жетілдіру негізгі міндеттер екендігін атап өткен еді. Сыр елінде де дарынды балаларды қолдау, дамыту мақсатында жетістіктер мен нәтижелі қадамдар аз емес. Бұл ретте, өткізілетін пәндік олимпиадалар мен ғылыми жобалар, шығармашылық конкурстар өңірдегі дарынды балаларды анықтап қана қоймай, оларды ғылым жолына бағыттауда. Жылдан жылға пәндік олимпиадалардың маңызы артып келеді. Қазіргі таңда оқушылар республикалық, халықаралық дәрежедегі олимпиадаларда бақ сынауда.
Сыр өңірінде соңғы 10 жылда халықаралық, республикалық, президенттік олимпиадалар мен ғылыми жобалар, шығармашылық конкурстардан 500-ден астам оқушы жеңімпаз атанды. Бұл көрсеткіш – Сыр өрендерінің ойы зерек, алғыр екендігінің бір дәлелі.
ҚР БҒМ 07.12.2011 жылғы №514 бұйрығына сәйкес өткізілетін республикалық, халықаралық, Президенттік олимпиадалар мен ғылыми жобалар, орындаушы конкурстары және рухани жаңғыру аясында ұйымдастырылып өткізілетін байқаулар «Дарын» облыстық қосымша білім беру орталығымен жүзеге асырылуда. Орталықта қазіргі таңда 21 педагог қызметкер жұмыс атқарады.
Орталық өткізілетін олимпиадалар мен ғылыми жобалар барысында академиялық адалдық пен ашықтықты қамтамасыз ету басты назарда ұстауда. Биылғы оқу жылында ұйымдастырылған республикалық олимпиаданың аудандық, облыстық кезеңі электронды форматта ұйымдастырылған. Оқушыларға тапсырма оқулық платформасында берілді. Берілген логин, пароль арқылы оқушылар компьютерлерде жұмыс жасады. Олимпиада бір компьютер – бір камера – бір оқушы бағытында өткізілген. Сонымен қатар, өткізілген олимпиада мен жобалар барысы, сыбайластықты болдырмау мақсатында әділқазы алқалары штабы барлығы дерлік тікелей эфирде ата-анаға, жетекшіге, барлық қауым көре алатындай етіп ютуб арнасында тікелей эфирде берілген. Өткізілген пәндік олимпиадалар барысында оқушылардың жұмысы сканерленіп, шифрланады. Әділқазы алқасына шифрланған жұмыстар ұсынылады. Ал, соңғы бағалау нәтижелері орталықтың сайтында жарияланған.
2022 жылдың 4 айында оқушылардың жетістіктері де жетерлік. Бірінші кезекте халықаралық деңгейдегі жарыстарға қатысушы саны артып келеді. Халықаралық Жәутіков олимпиадасы, Жібек жолы, «Азия- Тынық мұхиты» олимпиадаларына және Ө.Жолдасбеков атындағы ғылыми жобалар конкурсына 28 оқушы қатысып, 1 оқушы күміс, 7 оқушы қола медаль, 2 оқушы алғыс хатпен марапатталған.
Әлемнің 38 елі (Аргентина, Австралия, Бангладеш, Колумбия, Гонконг, Жапония, Сингапур, АҚШ, т.б.) қатысатын Азия Тынық мұхиты математикалық олимпиадасы, 10 ел бақ сынайтын (Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Түркіменстан, Түркия, Әзербайжан, Қытай, Тәжікстан) ХХІ халықаралық «Жібек жолы» математикалық олимпиадасында 1 оқушы қола медаль иеленсе, 4500 астам оқушы қатысқан халықаралық Жәутііков олимпиадасында 3 оқушы қола медаль иеленді.
Ғылым жолына бағыттайтын, оқушылардың кітап оқуға шақыратын, ізденісін қалыптастыратын жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық ғылыми-жобалар конкурсында 7 оқушы жүлделі орындар иеленіп, 3 оқушы Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің білім гранты иегері атанды.
5-6 сынып оқушылар арасында республикалық олимпиадаға облыстық кезеңге 100 оқушы қатысқан. Республикаға 16 оқушы қатыстырылып, оның 8 оқушысы жүлделі (3 алтын, 2 күміс, 3 қола) орындарға ие болды.
Ал, 11 сынып оқушылары арасында өткен жаратылыстану пәндері бойынша Президенттік олимпиадада 2 оқушы күміс медальға иеленді. Жеңімпаз оқушылар ең беделді 4 жоғары оқу орындарының білім беру грантына қол жеткізді.
№9 Білім инновация лицей базасында 7-8 сынып оқушылары арасында 86 оқушы жасөспірімдер олимпиадасының облыстық кезеңіне қатысуда. Жеңімпаз оқушылар республикалық кезеңге қатысады. Сонымен қатар 18-23 сәуір аралығында 9-11 сыныптар аралығында жалпы білім беретін 14 пән бойынша Сыр өңірінен 79 оқушы республикалық олимпиадаға қатысады. Оның 14-і арнайы квота арқылы қатысуда. Яғни былтырғы республикалық кезеңде жеңімпаз атанған оқушылар. Республикалық олимпиада юстади базасында ұйымдастырылады. Өткізілген барлық олимпиада барысында ашықтық пен адалдық сақталуда. Оған қоса, адалдық алаңы, әділдік жолы, қоғам белсенділері шақырылады.
Облыс әкімдігінің қолдауымен дарынды балалардың олимпиадаға дайындығын күшейту, қолдау мақсатында «Сыр дарыны» білімділер академиясы жұмысы жандандырылды. Жалпы білім беру ұйымдарындағы 8-9 сыныпта білім алатын 100 оқушы химия, физика, информатика, математика, биология пәндері бойынша оқыту курстарының бірнеше кезеңінен өтуде. Сонымен қатар, 50 оқушы Нұр-Сұлтан, Шымкент, Ақтау қалаларында дайындық оқыту курстарынан өткен. Оқыту курстары халықаралық деңгейде алтын, күміс медаль иеленген үздік тренерлер мен шебер ұстаздармен жүргізілуде.
Ауыл мектебіндегі 5-6 сынып оқушыларына арналған «Мың бала» ұлттық олимпиадасына жыл сайын 10 мыңнан астам бала қатысады. Жоғары балл жинаған оқушының таңдауы бойынша мамандандырылған мектептерде білім алуына қолдау көрсетілуде. Қазіргі таңда 50 оқушы мамандандырылған мектептерге орналасты.
«Iqanat» олимпиадасына 8-9 сыныптан 3 жылда 9198 оқушы қатысып, 89-ы жеңімпаз атанды. Қазіргі уақытта Көкшетау қаласындағы IQanat High school of burabai мектебінде 4 жеңімпаз оқушы білім алуда. Үздік нәтиже көрсеткен 26 оқушы Қапшағайда демалып қайтқан.
Қала және ауыл жағдайында балалардың білімділік және ақпараттық теңсіздігін қысқарту, балаларды қолдау және дамыту бағытында ауыл мектептерінен 7-8 сынып оқушылары арасында 600 бала «Бірге оқу» онлайн мектебінде қашықтан қосымша білім алды.
Ерекше қажеттіліктері бар оқушыларға да ерекше көңіл бөлініп, жыл сайын фестиваль, спартакиада мен жобалар байқауы өткізіледі. 2021 жылы республикада алғаш рет ерекше балалар арасында пәндік олимпиада ұйымдастырылып өткізіледі. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 192 балалардың 103 оқушы жүлдегер атанған.
Дарынды балалардың бір көшін дебаттық қозғалыс жеңімпаздары толықтыруда. Облыста 310 білім беру ұйымында дебаттық клубтар ашылып, клуб мүшелері саны бес мыңнан асты. Облыстық дебаттық турнир нәтижесімен 2 оқушы Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті, Болашақ университетінің грант иелері атанды.
Балалар жылында – Қабілет қызметі жобасы іске қосылды. Жобаның мақсаты – оқушылардың қабілеті мен кәсіби бағдарлануын диагностикалаудың ұлттық жүйесін құру, сондай-ақ дарынды балалар мен дарынды жастардың зияткерлік және жеке әлеуетін іске асыру үшін оларды сүйемелдеу және қолдау қызметін ұйымдастыру, 10-11 жастағы оқушылардың қабілетін анықтауда диагностика жүргізу. Қабілеттерді диагностикалау әдістемесі қазіргі заманғы ең үздік әлемдік тәжірибені, дарындылық пен құзыреттілікті заманауи түсінуге негізделген «4К» — XXI ғасырдың басты құзыреттілігін (креативтілік, сыни ойлау, коллаборация, коммуникативтілік) пайдалануды көздейді.
Жобаны облысымызда жүзеге асыру мақсатында «Qabilet» бөлімі ашылып, 6 маман (1 бөлім меңгерушісі, 1 әдіскер, 3 психолог,1 техник-программист) жұмыс жасайды.
Қазіргі таңда облыс бойынша 3201 оқушы қабілеттерін одан әрі дамыту бойынша диагностикалудың І кезеңін тапсырды. Қазіргі таңда орталықпен көптеген шаралар ұйымдастырылып өткізілуде. Барлық шаралар ережесі орталық сайтында, әлеуметтік парақшада уақытылы ақпараттандырылады. Жеңімпаздар мәліметі жарияланады. Әділқазы алқаларына Қорқыт ата атындағы Қызылорда және Болашақ университеттерінің ғалымдары және НЗМ, білім беру ұйымдарындағы шебер ұстаздар шақырылады.
Бірінші кезекте дарынды балаларға жан жақты қолдау көрсету, ынталандыру мақсатында халықаралық олимпиада жеңімпаздарына біржолғы ақшалай сыйлық берілетін болды. Сондай-ақ, халықаралық пәндік олимпиадалардың, шығармашылық байқаулар мен спорттық жарыстардың жеңімпаздары мен жүлдегерлері Қазақстанның жоғары оқу орындарына ҰБТ тапсырмай-ақ тегін білім алу құқығына ие болады. Жеңімпаз оқушыны дайындаған ұстазды да қолдау қарастырылуда.
Жыл сайын халықаралық, республикалық олимпиадалар мен ғылыми жобалар жеңімпаздары облыс әкімінің қабылдауында болып, «Сыр дарыны» медалімен марапатталуда. «Білімді ұрпақ – болашақтың кепілі». Сырдың даңқын көтерер, дарынды ұл-қыздарымыз биіктерді әлі талай бағындырары сөзсіз.
А.ӘДІЛЖАНҰЛЫ
