Мектепке дейінгі тәрбие — бұл кәсіби білімді ғана емес, шыдамдылықты, даналық пен мейірімділікті қажет ететін мамандық. «Адамның әлемді қабылдауының көп бөлігі алғашқы мұғалімнің оған қалай және нені үйрететініне байланысты…». Сондықтан тәрбиеші мамандығы өзінің мәні мен маңыздылығымен ерекшеленіп, педагогикалық шеберлікті талап етеді. Осындай ерекше мамандық иелерін М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжі мектепке дейінгі тәрбие және оқыту мамандығы, мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиешісі біліктілігі бойынша оқытудың күндізгі және сырттай формасында 1957 жылдан бастап педагогикалық кадрларды даярлауды жүзеге асырып келеді.
Бүгінгі таңда «Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту» мамандығы бойынша бөлімде 294 білім алушы даярланып, мамандықта 66 оқытушы білім алушыларға дәріс беріп келеді. Оқытушылар білім магистрлері, ҚР Білім беру ісінің үздіктері, ҚР Мәдениет қайраткері, ҚР Суретшілер Одағының мүшелері, «Ы.Алтынсарин» төсбелгісі иегерлері, республикалық «Үздік педагог-2022» байқауының жүлдегері, Қызылорда облысы әкімінің 1000000 теңге сыйақысының иегерлері бар.
Мамандыққа дәріс беретін оқытушылар – жыл сайын біліктілігін жетілдіріп, арнайы курстардан өтіп, студенттердің сапалы білім алуына негіз болып келеді. Бүгінгі таңда мамандықтағы жалпы білім және жалпы кәсіптік, арнайы пәндер бойынша білім беруші оқытушылардың басым көпшілігі педагог-зерттеуші және педагог-сарапшы санатындағы мамандар. Олар білім алушылардың кәсіби біліктілігін арттыру және теория мен тәжірибені ұштастыра білу, жаңа технологияларды пайдалану арқылы әдістемелік жұмыстарды жинақтау, іріктеу, қорытып тәжірибеде қолдану мүмкіндігін арттыруда үлкен үлес қосуда.
Маман даярлауда жүктелген міндеттерді жүзеге асыруда оқу-тәрбие процесіне өзара ықпалдастықты кеңейту, студенттерге инновациялық кешенді білім беру мақсатында дуалды оқытудың алғашқы тәжірибесі ретінде «Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту» мамандығы 2014 жылы республикалық экспериментке енгізіліп, оң нәтижелер көрсетті. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы №348 бұйрығы негізінде 40% теориялық оқыту, 60% тәжірибе жинақтау мөлшерлемеде жұмыс берушілердің талаптарын ескере отырып, дуальды оқытудың оқу жұмыс жоспары, 17 мектепке дейінгі мекемелермен меморандум, үш жақты келісім шарттар жасалды. Бүгінде мамандықта 172 білім алушы дуалдық білім беру жүйесімен оқытылып, мамандықтың 12 оқытушысы тағылымдамадан өтті. Осы орайда дуальды оқытуды ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 21 қаңтардағы №50 бұйрығына сәйкес жұмыстар жүйелі жалғасын табуда.
Колледж студенттерінің кәсіби құзыреттілігі мен білім сапасы деңгейі жыл сайын артып, республикалық, облыстық байқауларға, ғылыми-зерттеушілік бағыттағы шараларға қатысу көрсеткіші өсуде. Атап айтқанда, мамандық студенттері 2016 жылдан бастап Мектепке дейінгі тәрбие құзыреттілігі бойынша «WorldSkills Kazakhstan» республикалық кәсіби шеберлік чемпионатының колледжішілік, облыстық, республикалық кәсіби сайыстарына қатысып келеді. Worldskills чемпионаттарына әзірлік барысында мамандық оқытушылары мен өндіріс шеберлері белсенді оқыту әдістерін енгізуі оқыту процесінің сапасын арттыруға, кәсіби жағдайларға бейімделу, студенттердің жаңаша көзқарастарын, шығармашылық қабілеттерін дамытуда өз үлестерін қосып келеді. Осындай екі жақты әріптестік, нәтижелі жұмыстар барысында 2016 жылы аймақтық чемпионаттан 1-орын алған студентіміз Қаламқас Болатбекқызы, республикалық кәсіби сайыста «Мектепке дейінгі тәрбие» құзыреттілігі бойынша қатысып, Білім және ғылым министрінің сертификатына ие болды. 2019 жылы 12-14 қараша аралығында Нұр-Сұлтан қаласындағы Тәуелсіздік сарайында V «WorldSkills Kazakhstan-2019» республикалық кәсіби шеберлік чемпионаты болып өтті. Оған «Мектепке дейінгі тәрбие» құзыреттілігі бойынша мамандық студенті Аяулым Сарманова қатысып,өзінің әдістемелік білімі, ағылшын тілін меңгеру деңгейі бойынша жоғары көрсеткішке ие болып, 17 қатысушының ішінен 2- орын, күміс медальға ие болды. Ал, 2021 жылы «Мектепке дейінгі тәрбие» құзыреттілігі бойынша «WorldSkills Kazakhstan-2021» VІ республикалық кәсіби шеберлік чемпионаты Көкшетау қаласындағы Ж.Мусин атындағы жоғары қазақ педагогикалық колледжінде өткізілді. Оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен келген 19 қатысушы бақ сынасып, мамандықтың 4-курс студенті Камила Сақтапберген қатысып, ІІ орын иегері атанды. Мамандықтардың беделін арттыру, жас кадрларды экономиканың өндірістік секторына жұмылдыру және кəсіби техникалық білімді дамытуға бағытталған «WorldSkills Kazakhstan» — республикалық кәсіби шеберлік чемпионатына студенттерді жоғары деңгейде дайындауға үлес қосқан мамандық оқытушылары С.Назарова, Ұ.Есмаханова, М.Мансурова, Ғ.Ділманова, А.Мукушева, мектепке дейінгі ұйым мамандары Л.Ерғалиева, Б.Төлегенова, Т.Саржанова, Қ.Қарақұловалар кәсіби инновациялық, жоғары әдістемелік шеберліктерін республикалық деңгейде көрсетті.
Колледждегі дуальды оқыту алаңы мен құзыреттілік орталығында үздіксіз білім беруге және өз құзыреттері мен перспективаларын кеңейтуге, жұмысшы кәсіптері мен орта буындағы білікті мамандарды өзара үйлестіру бойынша ауқымдыжұмыстар жүргізіп келеді. Бұл жүктелген міндеттері жүзеге асыруда оқу-тәрбие процесіне өзара ықпалдастықты кеңейту, студенттерге инновациялық кешенді білім беруде тәрбиешінің көмекшісі, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың қолданбалы бакалавры біліктіліктері бойынша мамандар даярлануда. Қазіргі таңда білім берудің мазмұнын жаңарта отырып, мектепке дейінгі білім берудің сапасын арттыру өзекті мәселе болып отыр. Себебі мектепке дейiнгi ұйым мектепке дейiнгi тәрбие мен оқытудың жалпы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын білім беру ұйымы ретінде қызмет атқарады.
Сондықтан мамандық студенттерінің кәсіби құзреттіліктерін жетілдіру, бос уақытын тиімді ұйымдастыруда мақсатында «Мектепке дейінгі тәрбие» бөлімінің жанынан құрылған «SMART» мультфильм жасау үйірмесі, «Балаларға базарлық» қуыршақтар театры, «Әсем-ай» қолөнер шығармашылық үйірмесіне мамандықтың студенттері қызыға қатысып, оң нәтижелерін көрсетіп келеді. Үйірменің мақсаты: болашақ мектепке дейінгі ұйым мамандарының ерекше шығармашылық құзыреттіліктерін қалыптастыру. Мамандыққа деген қызығушылығын ояту. Практикаға қажетті көрнекі құрал-жабдықтары дайындау және оны тәжірибеде қолдану. Үйірме жұмысы барысында театр түрлері, дидактикалық ойындар, қызықты дамытушы ойындар, лэпбуктар жасап үйреніп, жасалған жұмыстарын тәжірибе жинақтауда қолданып, түрлі ойындар, сахналық қойылымдар өткізеді. Қойылымдарды әзірлеуге Н.Бекжанов атындағы драма театры қуыршақтар театрының маманы К.Жанмұратова жұмыс жасады. Осындай кәсіби сапалы жұмыстар нәтижесінде мамандық студенттері балаларға базарлық айдарымен қала балабақшаларына, «Ана үйі», «Сәбилер үйінде» қайырымдылық акциясын ұйымдастырып, өз қойылымдарын ұсынып келеді. Үйірме мүшелерінің жинақтаған ертегілерін колледж оқытушылары жетекшілігімен «Ертегілер елінде», «Көңілді сабақтар», «Ертегі айта білемін» атты сахналық қойылымдар топтамасы баспасынан шығарылып қолданысқа енді.
Сондай-ақ, мамандықта 2012 жылдан бастап Қазақстанда мектепке дейінгі педагогиканың негізін салушы Нәзипа Құлжанованың еңбектерінің оқу-тәрбие процесіндегі алар орны жайлы зерттеу жұмыстарын жүргізіліп, «Халқыма деп іс қылдым…» атты педагогикалық оқулар дәстүрлі түрде өткізіліп келеді. Педагогикалық оқуларға республика бойынша колледж оқытушылары, мектепке дейінгі мекеме педагогтары мен мамандық студенттері қатысуда. Қазіргі таңда баспадан шығарылған әр жылдардағы педагогикалық оқулықтардың жинақтары оқу тәрбие процесінде қолданылуда. Бүгінгі таңда мамандықта 17 магистр жұмыс жасайды. Оқытушылар өз зерттеу тақырыптары бойынша үнемі ізденіп, халықаралық, республикалық, облыстық деңгейдегі шараларға белсене қатысады.
Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту мамандығын меңгеру, осы мамандықта оқудың келесідей артықшылықтарын көрсетіп отыр:
— кәсіптік практикадан өте жүріп білім алушылар жұмыс берушілер тарапынан жұмысқа орналасуға шақыру алады;
— білім алушылардың әдістемелік шеберлігін арттыру нәтижесінде «WorldSkills Kazakhstan» республикалық кәсіби шеберлік чемпионатына қатысады;
— дуалды оқыту туралы шарт білім алушының еңбек (өтілі) қызметін растайтын құжат болып табылады;
— мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың қолданбалы бакалавры біліктілігін меңгереді.
Сонымен қатар, студенттердің жоғарғы оқу орындарына түсу көрсеткіші жыл сайын артып келеді. Осы бағыттағы жұмыстарды жетілдіруде Абай атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық институты, Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университеті және Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің профессорлары, магистр және аға оқытушылары дәріс сабақтар, кәсіби бағдар беру жұмыстары ұйымдастырылып отырады. Бұл мамандық студенттерінің кәсіби жетілуіне жол ашады. Алдағы уақытта еліміздің қоғамдық сұранысына ие, мектепке дейінгі мекемелердің білікті мамандарын даярлау жұмыстары өз жалғасын табатын болады.
Гулзира Бахадурова,
М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжі директорының орынбасары
