Адамзат тарихында мемлекет болу процесіндегі ең басты екі мәселе өз маңызын бір сәтке де жоғалтпағанын білеміз. Бұлар – қауіпсіздік және азық-түлік мәселесі. Соның ішінде азық-түлік мәселесі қазіргі терминологиямен айтар болсақ, азық-түлік қауіпсіздігі тұрғысынан да адамзат баласының өмір сүру және өмір үшін күресінің ажырамас бір бөлшегі ретінде қабылданады. Бұған уақыт өте келе өнеркәсіп төңкерісі ықпал еткен қарқынды даму нәтижесінде туындаған энергетикалық қауіпсіздік мәселесі де қосылды. Бәрібір адам бар кезде Жер-Ананың өнімі өз бағасын түсірмесі хақ. Иә, егінмен елін асырап отырған халықтар бар. Ал, сырбойылықтар «өзен жағалағанның өзегі талмайды» деп Сырдария жағасына түрлі өнімдерді өсіріп келеді.
Астықты өлкедегі Сыр елінің шаруалары биыл су тапшылығының қиындықтарына қарамастан тер төге еңбек етті. Сыр диқандары осы жылы күріш егуді жылдағыдан ерте 15 сәуірде бастап 10 қазанға дейін аяқтады. 188500 гектар жерге егін егіп, оның ішінде негізгі дақыл күріштің әр гектарынан 56,7 центнерден өнім алды. Нақты айтар болсақ, Орталық Азия елдері үшін құрғақшылық проблемасының ауылы алыс емес. Шынында да, осы проблемаға байланысты аймақта шөлейттену, топырақ эрозиясы деңгейі артуда, ал шаңды дауылдар ауаны ластап, лас ауаның кең аймаққа жайылуына, сондай-ақ су тапшылығына себеп болуда. Ал, бұл өз кезегінде егін және мал шаруашылығына үлкен соққы болып отыр. Облыс әкімдігі бұл мәселеге қанық. Сондықтан билік егін егу маусымы басталарда ерте көктемнің жайын қатар ойластырып келеді.
«Күрішім – ырысым» деп есептейтін аймақта егін жинау науқаны қорытындыланып, «Алтын дән» салтанатты шарасы өткізілді. Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев дала еңбеккерлерін марапаттап, Сыр өңірінің қамбасын молайтып, ала жаздай еңбек еткен шаруалардың адал еңбегін жоғары бағалады.
— Біздің облыс еліміздің күрішке деген қажеттілігінің 90 пайызын өтеп келеді. Жыл сайын экспортқа 100 мың тонна көлемінде күріш шығарылуда. Мемлекет басшысының қолдауымен Сырдария өзенінің жоғары ағысында орналасқан мемлекеттер арасындағы келіссөздер нәтижесінде су көлемі былтырғы деңгейден көбейді. Бұл ретте диқан қауымның ұсыныс-тілектерін ескере келе, Президентіміздің пәрменімен күріш егісі көлемін 78600 гектар көлемінде қалдырдық.
Даланың дана диқаны Ыбырай Жақаев «егініне қарап – қырманы, күтіміне қарап – түсімі» деген. Күрделі жағдайға қарамастан күріштің әр гектарынан 70 центнерден аса өнім алған «Ақтөбе и К», «Жаңажол», «Абзал и К», «Мағжан и К», «Ақжарма и К», «Ақжарма — 1» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерін ерекше атап өтуге болады. Сондай-ақ, күріштің әр гектарынан 90-100 центнерден өнім алған күрішші-звеноводтарымызды мақтан тұтамыз. Қамбамыз дәнге, қорамыз малға толып, халқымыздың құт-берекесі арта берсін,- деді облыс әкімі.
Осы тұста Ыбырай Жақаевтың «Бәрінің анасы жер. Жерді таңдай біл. Оны баптай біл. Егінші мәрт. Жер жомарт» деген сөзі еске еріксіз оралады. Оған қоса, «Адам сияқты егін де таза суды тілейді. Ескірген судан егін де ауырады. Оған үнемі таза су бер», «Жас күріштің сабағы ешкінің түбітіндей нәзік келеді. Оны тек тамырмен суарып аласың. Жер дымқыл болса, тамыры тереңге кетеді. Күріш өмірлі болады», «Күріштің жауы – арамшөп. Қаулаған арамшөптен күрішті арашалай білсең, күріш сені байлыққа белшеңнен батырады», «Егінді өсіре білу – алғашқы асу ғана. Ысырапсыз жинап алу – мәре. Бұл сыннан да мүдірмей өт. Сонда ғана ерлегенің», «Күріш өсіруге әдіс керек. Оған ізденсең ғана жетесің. Ізденуден жалықпа» деп айтқаны еңбек, жер, күріш туралы қанатты сөзге айналды бүгінде. Қара нардай қайыспайтын еңбеккердің асыл сөздері бүгінде жас ұрпақтың зердесінде. Сондықтан болар дала диқандары әлі күнге өнім алуда ұнжырғасы түсіп, түсімнің көлемін түсіріп алған мезеті болмаған.
Өңірде суды үнемдеу мақсатында Қазалы ауданында жаңбырлатып суару тәсілімен 87 гектар жерге жүгері егілсе, алғаш рет түрік компаниясымен бірлескен құны 13,8 млрд. теңге болатын қызанақ пастасын өндіретін зауыт салынады. Өндіріс жылына 24 мың тонна қызанақ пастасын шығармақ.
Тағы бір атап өтерлігі, биыл аймақта бақша өнімдерін егуге басымдық берілді. Облыс әкімінің тапсырмасы аясында ірі шаруашылықтар егіс егуге ынталы ауыл халқына 10-15 гектардан жер дайындап, 6802 отбасы 1833 гектарға өнім еккен.
Салтанатты шарада ауыл шаруашылығы саласына елеулі үлес қосқан қос қайраткер Жарылқасын Шәрiпов пен Имамзада Шағыртаев «Қызылорда облысының Құрметтi азаматы» атанды. Сондай-ақ, «Алтын дән» шарасында бірқатар сала қызметкері облыс әкімінің «Құрмет» грамотасы, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің «Еңбек ардагері» медалі мен «Ауыл шаруашылығы саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды.
Осы тұста айта кетейік, облыс әкімінің «Құрмет» грамотасын еліне елеулі, еңбегі сіңген жандар алды. Олар: Арапбек Әбиев, Алмагүл Божанова, Аппас Камаладдин, Бахыт Нұртазаев, Әбдіғаппар Әмірғалиев, Нұрлыбек Жолдасбаев, Құрманбек Бакиров, Нәжмаддин Мұсабаев, Қожахмет Баймаханов, Нұрлыбай Ұлықбан, Бекмырза Еламановтар.
Ал, жыл қорытындысымен топ жарған озаттар түрлі номинация иеленді. Салтанатты шарада облыс әкімі «Мағжан и К» ЖШС үздік қызметкерлеріне «Lada Vesta» жеңіл автокөлікін сыйға тартса, «Жаңажол», «Ақжарма и К» қожалықтарына «Lada Granta» тұлпарын табыстады. Ал, «Таң ЛТД» ЖШС мен «Ақжар» шаруа қожалығы озат жұмысшылары «Chevrolet» автокөлігін мінді.
Аудандар арасында «Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласы» номинациясы бойынша Қазалы ауданы марапатталса, «Мал шаруашылығы» саласында Арал ауданы үздік болды. Сондай-ақ, «Егін шаруашылығы» номинациясында Шиелі ауданы жеңімпаз атанды, ал «Агроөнеркәсіп кешенін дамытуда ең жоғарғы көрсеткіштерге қол жеткізген үздік аудан» атағы Сырдария ауданына бұйырды.
Құрмет төрінен орын алған еңбеккерлер арасында озат шопан, бақша өсіруші, күріш өсіруші, комбайншы, агроном, бригадир арнайы алғысқа кенелді. Мерекелік кеш концерттік бағдарламаға ұласты. Сыр елінің сахна жұлдыздары дала еңбеккерлерінің құрметіне әуезді ән айтып, мерекені думанға бөледі.
Айта кетейік, ертеңіне диқаншылар жиған өнімдерін тоқшылық мерекесі жәрмеңкеге апарды. Сап-сары күздің алтын шуағы осылай сырбойылықтардың көңілін бір жылытып тастады.
Айдар САЙЛАУОВ
