Қазір қоғам құбылмалы. Сенім мен сергелдеңнің аражігін ажырата алмас дел-сал күй кешуде. Кімге ереді, неге сенеді, қайдан қолдау келеді? Әйтеуір бір үзілмес үміттің жетегінде кетіп барады. Тіпті «қанды қаңтар» секілді қанқұйлы сәтте де ақиқаттың алдаспаны өз тамырын шауып түсе жаздады. Міне, осындай қоп-қою қара түнекте елге шамшырақ бола білген ел ағалары еді. Халық мүддесіне сүйенген көшбасшылар да қазақтың жаңаруы керек екенін түйсінді. Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев та осы қағдидаттан аттап өтпей, халық пікіріне құлақ асып, жаңару мен жаңғырудың жаңа сатысына қадам басты. Қазақстан халқына «Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы» атты үндеуін жариялады. Шешуші сәтте елім деген ердің елі де соңынан ерді.
Себебі айқын, Президенттің жолдауы саяси жаңғырған жаңа Қазақстанды дамытуда өте үлкен мәселелерді шешуді міндет етіп қойды. Әсіресе, әкімшілік-аумақтық мәселелерді қайта қарап, ондағы қордаланған экономикалық, әлеуметтік және саяси шешімін күткен мәселелер бүгінгі күнде елімізде қалыптаса бастаған ахуалға негізделіп айтылғаны белгілі. Әсіресе, экономикалық, әлеуметтік және саяси деңгейдегі мәселелердің жылдам шешілмеуі нәтижесінде, жыл басындағы «қаңтар қасіреті» еліміздегі көптеген мәселелердің басын ашып көрсетті. Осы мақсатта енді ары қарай еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуын тұрақтылық пен келісімді сақтап және ортақ диалог құра отырып, экономика мен әлеуметтік жағдайды көтеру үшін әкімшілік-аумақтық бөліністі қайта қарау өзектілігін көрсетіп отыр. Соның нәтижесінде Абай, Ұлытау және Алматы облысын екіге бөліп, Жетісу облыстары құрылды. Ендігі кезекте осы аймақтарды маман кадрлармен қамтамасыз ету жоғары оқу орнына талап пен сапаны күшейте отырып, жас мамандарды нарықта жұмыспен қамтуды және сапасын жақсартуды басымдықта жүргізу керек, сол арқылы жастардың ел экономикасына қосатын үлесіне кеңінен тоқталғаны орынды мәселе екені бүгінгі күннің еншісінде.
— Жолдау – жаңаша ойлау. Қасаң қағидаларды қирату. Құлшынысқа қосарласу. Тарқатып айтар болсақ, мемлекет басшысының «Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру» деп аталған жолдауында еліміздің саяси және әлеуметтік-экономикалық маңызды бастамалары нақтыланып, келешек үшін құнды шешімдер қабылданды. Саяси салада қабылданған президенттік шектен тыс өкілеттіктерден бас тарту елдегі саяси жаңғыртудың демократиялық құндылықтардың жаңа үрдісінің қалыптасуына ықпал етеді. Билік құрылымдарының шешім қабылдауда бұқара қауымның пікірін ескере отырып, ашықтық, жариялылық қағидаларын қамтамасыз ететін маңызды фактор болмақ. Меніңше, әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық жасағаны үшін жазаны қатайту қажеттілігі және құқықтық тұрғыдан заң талаптарын күшейту өте орынды көтеріліп отырған мәселе.
Жолдауда «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» заңды заман талаптарына сай жетілдіру, БАҚ-тың бәсекеге қабілеттігін арттыру және тәуелсіздігі жайында айтылды. Бүгінгі таңда БАҚ қоғамдық пікірді қалыптастыруда, ақпараттық толқында бағыт-бағдарды айқындауда, қоғамдағы өзекті мәселелерді көтеріп, ашықтықты, жариялықты қамтамасыз етуде рөлі аса маңызды. Халықтың әлеуметтік мәселелерін шешу тек билік тарапынан ғана талап етілмесе керек-ті. Оған үкіметтік емес сектордың да қатысы бар. Мәселен, олар маңызды әлеуметтік мәселелерді көтеріп, жан-жақты шешілуіне ықпал етеді. Билік пен халық арасындағы дәнекер ретінде қарым-қатынасты арттыру арқылы халықтың мүддесін көздейтін, әл-ауқатын жақсартуға бағытталған қоғам қалыптастыру жаңа Қазақстанның демократиялық қағидаларының негізгі бастамасы болатынына сенім білдіремін, — деді Қызылорда қаласы әкімінің баспасөз хатшысы Болат Жұмабаев.
Қызылорда қаласы тұрғындарына жүргізілген сауалнама нәтижесінде «Жолдау көптің көңіліне үміт пен сенім ұялатты» деп айтуға негіз бар. Себебі, өзі атағандай, қаңтар төңкерісінен кейін көпшіліктің санасын үрей билеп, алдағы күндерге деген алаңдаушылық пайда болғаны рас. Мемлекет басшысы жақын уақытта елде жүзеге асырылатын қоғамдық-саяси және әкімшілік-құрылымдық реформаларды атай отырып, көкейіміздегі біраз күдікті сейілткендей болды. Ең алдымен ел басшысы қаңтар төңкерісіне тікелей кінәлі адамдардың тиісті жазасын алатынын, ал жазықсыз жандардың ақталып шығатынына сенім білдірді. Ондай шетін әрі мемлекеттігімізге қатер төндірген дүрбелеңнің енді қайталанбау керектігін баса айтты.
Сондай-ақ, ол республикамыздың саяси бағыттағы жаңғыру үдерісіне қатысты мына мәселелерге арнайы тоқталды. Біріншіден, ендігі жерде президент ешбір саяси партияларға мүше болмауы тиіс. Сонымен бірге облыс, аудан басшылары мен орынбасарлары да партия филиалдарын басқарудан босатылады. Екіншіден, президент билігімен бірге Парламент құзыреттілігі де күшеюі тиіс. Яғни, Мәжілістің ел заңдарын шығару және бекіту өкілеті кеңейе түседі. Мәжіліс қабырғасында құрылатын «аудиторлық палата» үкімет пен экономикаға жауапты мекемелерден жылына екі рет есеп алып отырады. Бұл өз кезегінде экономикалық және қаржылық жемқорлықты азайтуға өз септігін тигізбек. Үшіншіден, жаңа Қазақстанды дамыту үшін өз идеяларын ұсынатын партия қатары көбейеді. Бұл орайда, жаңа партияларды тіркеу үшін мүшелердің межелі саны 20000-нан 5000-ға дейін азайтылатын болады. Тағы бір қуантарлығы, алдағы сайлауларда 70 пайыз пропорционалдық және 30 пайыз мажоритарлық жүйе бойынша жергілікті кез келген азаматқа Мәжіліске немесе мәслихатқа депутат ретінде сайлануға құқық беріледі. Төртіншіден, Қазақстан азаматтарының құқын қорғау, заң аясында әділеттілік орнатуды қамтамасыз ету мақсатында Конституциялық сот құрылады. Бұл да еліміздің демократиялық жаңару жолындағы құтты қадамдарының бірі. Бесіншіден, Президент қазақстандық БАҚ пен тәуелсіз журналистиканың дамуына қажетті заңнамалар қабылданатынын атады. Бұл орайда, төртінші биліктің адал әрі «тапсырыссыз» қызмет атқаруы да Отанымыздың қауіпсіздігі мен тұрақтылығына елеулі үлес қосатынына сенім білдірді. Алтыншыдан, Президент еліміздің әкімшілік-территориялық құрылымына байланысты өз ұсыныстарын жеткізді. Мемлекет басшысының арнайы жарлығы шыққаннан кейін бірнеше облыстар құрылғанын айттық. Алматы облысының орталығы Қапшағай қаласы болып белгіленді. Президент өз тарапынан аталған қалаға көрнекті мемлекет қайраткері Дінмұхамед Қонаевтың есімін беруді ұсынатынын жеткізді. Жақын арада теріскейдегі кейбір қалаларға да кезек келер деген үміт жоқ емес.
— Алдағы жылдары Қазақстан халқының барлық аймақтағы өкілдерінің және мемлекет, қоғам қайраткерлерінің қатысуымен ұйымдастырылатын құрылтай Қазақ елінің көптен шешілмей жүрген елдік, тілдік мәселелерінің түбегейлі және оңынан шешілуіне ықпал етеді деп үміттенемін. Ел басшысы бұдан басқа да халықтың көкейінде жүрген бірқатар келелі мәселелерге тоқталып, Үкімет пен Парламентке тиісті тапсырмалар жүктеді. Президент өзінің Қазақстан халқына адал қызмет ететініне сендіре отырып, әрбір азаматты байтақ еліміз бен жеріміздің болашағы жолында жұмыла үлес қосуға шақырды. Әділін айтсам, Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың жолдауы барша халқымызды ойландырған көптеген түйткілді жағдаяттарға лайықты жауап берумен қатар, жаңа Қазақстанның келешегіне деген сенімімізді нығайта түсті. Расында, оның адамзатты алаңдатқан аласапыран уақытта республика халқына арнаған жолдауы маған да ұнады. Меніңше, жолдау қалың елдің ойын дөп басып, көптің көңілінен шыққаны анық. Әлеуметтік желілерді шарлап кеткен жүрекжарды лебіздер де осыны аңғартады. Сөз соңында осынау қилы кезеңде кезіккен қиындықтарға қарамастан, ұлттық бірлікке ұмтылған Қазақ елі мен Президентімізге зор денсаулық, күш-жігер тілеймін,- деді Сыр елінің жанашыр азаматы, ғалым Серікбай Қосан.
Иә, Жолдаудан туындайтын негізгі міндеттер бойынша да Қызылорда қаласында бірқатар жұмыстар атқарылды. Жергілікті тұрғындар мен белсенді жандар ел көшбасшысының пікіріне қосылып, сөзін қуаттап өз ойларын желілерде де жаппай жазып, қолдау көрсетті.
— Қазіргі кезең алдымызға биік мақсаттар мен міндеттер қойып отыр. Олай болса, барлығымыз сол мүддеден шығып, Жаңа Қазақстанды құру жолында ауызбіршілігімізді танытуымыз керек. Осы күндерде қазақ халқы Тәуелсіздіктің қадір-қасиетін жан-жүрегімен сезініп, татулық пен тұрақтылық, бейбітшілік пен тыныштықтың қаншалықты маңызды екендігін жете түсінді. Мемлекет басшысы қаңтар қасіреті кезінде болған оқиғаларды саралай отырып, Қазақстанның қуатты әрі күшті мемлекет болғандықтан еліміздің қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезінде табандылық пен батылдықтың, отансүйгіштіктің үлгісін көрсеткенін, мемлекет және ұлт үшін осындай қиын қыстау уақытта көрегендік танытып, стратегиялық шешімдер қабылдап, елде болған қасіретті оқиғадан сабақ алу керек екенін айрықша атап өтті.
Президент қазіргі қоғамның қажеттілігіне және сұранысына негізделген мемлекетіміздің саяси жүйесін кешенді жаңғырту бағдарламасын ұсынды. Мен жастарды осы жолда бірігуге, ел тұтастығы жолында еңбек етуге шақырамын,- деді М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжінің директоры Жақсыгүл Тоғанова.
Сөз соңында тарих сабағын оқып қана қоймай, тарихтан сабақ алу керек екенімізді де ұмытпағанымыз жөн болатынын еске салғым келеді. Себебі Президенттің «Мен қашанда бәрін ашық айтып жүрмін. Індет кезінде қалыптасқан ахуал жөнінде жұртшылыққа үнемі ақпарат беріп отырдым. Кешегі қатерлі күндерде Мемлекет басшысы ретінде халыққа арнап бірнеше үндеу жасадым. Барлық жағдайды азаматтарымызға жан-жақты түсіндіріп, азаматтарымызға жеткіздім. Әрбір шешімді еліміздің мүддесіне сай қабылдадым. Бұл – мен үшін бұлжымас ұстаным» деп салмақ сала сөйлегенін де қаперден шығармағанымыз абзал. Иә, осы тұста Жолдаудан да нақты пікір келтіре кетсек:
— Қазақта «Өткен күннен алыс жоқ, келер күннен жақын жоқ» деген сөз бар. Біздің парызымыз – қанды қылмыс жасалғанын ұмытпай, барлық содырлар мен лаңкестерді жазаға тарту. Халқымыз осы оқиғадан сабақ ала білуі керек. Елдің тыныштығын бұзып, қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін әрекетке ешқашан жол бермеуге тиіспіз. Ашығын айтсақ, қазір қоғамда түрлі қауесет тарауда. Бұл ахуал жалған түсінік қалыптастырып, елді адастырады. Сондықтан өткен оқиғалар туралы нақты мәліметті жариялап, оған баға беру өте маңызды. Тіпті, қасиетті парызымыз деуге болады. Жұрт оның астарына үңіліп, себебін терең түсінуі қажет. Қаңтар оқиғасына әділ баға беруге, ең алдымен, биліктің мүдделі екенін көрсетеді. Мен мұны толық қолдаймын, біз ақиқатты айтуымыз керек. Бұл – менің жеке қағидатым.
Сол күндері қатаң әрі шұғыл шара қабылдаудан басқа амал қалған жоқ. Мен ең шешуші сәттерде елім үшін қолымнан келгеннің бәрін жасадым. Бұл – менің президенттік әрі перзенттік борышым. Өткен күннен жаралы із қалғаны рас. Ал, енді осы серпіліс елген серпін берсе нұр үстіне нұр болмақ. «Сөзімнің соңында бір мәселеге ерекше тоқталғым келеді. Мен азаматтарымыздың ертең емес, бүгін бақытты өмір сүргенін қалаймын. Ең бастысы – еліміздің егемендігі! Шын мәнінде, біз үшін Қазақстанның тәуелсіздігі бәрінен қымбат. Осы тұрақсыз, құбылмалы әлемде Қазақстанымыз бізден басқа ешкімге керек емес. Сондықтан, маған елімнің амандығы мен жерімнің тұтастығынан асқан ешбір құндылық жоқ. Мені ең алдымен, халқымның болашағы қандай болатыны толғандырады. Қызметіме түрлі адамдардың беретін бағасынан гөрі, мемлекетімізді қорғап қалу – мен үшін аса маңызды міндет. Осы жолда жауапкершіліктің бәрін мойныма алуға дайынмын! Бабалар аманатына адал болып, оны ұрпаққа табыстау – мен үшін киелі парыз. Жаңа Қазақстан – жаңару мен жаңғыру жолы, бүгінгі буынның болашақ ұрпаққа аманаты. Ендеше, Жаңа Қазақстанды бірге өркендетейік, ағайын,- деген Қ.Тоқаевтың түйін сөзі талай ілікімді істерге үндейтіні хақ.
Төбеден төменге аққан бұлақ межелі жеріне жеткенше сан түрлі белес пен белеңнен, құм мен шөлден өтеді. Сарқылып барып, таусылғанша жан-жағына шапағын, құнарын бере жүреді. Нәрлендіреді. Сондықтан халықтың ризығы рия болмағаны абзал!
Айдар САЙЛАУОВ
