Сыр елі десе ақ алтын, ақ күріштің атасы Ыбырай Жақаев тұрса, әдебиет десек, Асқар Тоқмағамбетовтың бейнесі көз алдымызға оралады, ал Сыр экономикасының алыбы – мұнай өндірісінің басында Мұрат Саламатов есімі аталады. Күрделі дәуірдің іргелі міндеттерін арқалап, уақыт жүгін қайыспай көтерген, ел көшін жаңа кеңістіктерге бастаған жомарт мінезді ұрпақтың өкілі, жұрт ықыласына кенелген басшы, көрнекті қоғам қайраткері Мұрат Ғазезұлы Саламатов еді.
Мұрат Саламатов өмірбаянына көз салсақ, жастайынан мұнай өндірісіне білек сыбана кірісіп, білімі мен білігінің арқасында республикалық, облыстық жоғары лауазымды қызметтерге сатылай көтерілген тұлға. Ортамызда болғанда 80 жасқа толар еді. Бірақ 57 жасында оның мағыналы өмірі қиылып кетті.
Ақтөбе жерінде туып, орта білім алып, алғашқы еңбегін «Ақтөбе мұнай барлау» тресіне қарасты мұнай барлау экспедициясына бұрғылау жұмысшысы – бұрғышы болып бастайды. Мұнай саласында қызмет жасауды арман еткен Мұрат Ғазезұлы екі жыл өткен соң Алматы қаласындағы Қазақ тау-кен институтына оқуға түсіп, тау-кен инженері мамандығына ие болады. Жолдамамен мұнай отаны аталған «Жаңа өзен» басқармасында қатардағы оператор болып қызмет атқарады. 5-6 ай аралығында мұнай өндіру мастері, 2-инженерлік-технологиялық өндірісті басқарып, салалық басшылық тарапына жаңа қырынан танылады. Жер астынан «қара алтын» өндірудің қамымен елге танымал бола бастаған кезде 1973 жылы Маңғыстау облыстық партия комитетінің нұсқаушысы, іле-шала обкомның бірінші хатшысының көмекшісі болып тағайындалады. Біраз жоғары сатыдан өткен Саламатов 1975-1979 жылы Жетібай мұнай-газ өндіру басқармасына басшылық жасайды. 1979-1980 жылдары Қазақстан Компартиясы Орталық комитеті ауыр өнеркәсібі бөлімінің нұсқаушысы, одан 1981 жылы өндіріске баруды ұйғарып, «Маңғыстау мұнай» өндірістік бірлестігі бас директорының орынбасары қызметтерін абыроймен атқарып, ел құрметіне бөленеді. Мұрат Саламатовтың еліне қалдырған ерен еңбегі, өшпес қолтаңбасы — Құмкөл мұнай кен орны. Қызылорда жұртына ырыс, несібе әкелген Құмкөл кені әуелі Жезқазған жері болса да, Сыр еліне бұйыртқан облыс компартиясының бірінші хатшысы Еркін Әуелбеков, оны ел игілігіне берген Мұрат Ғазезұлының есімі қатар аталып, бірге құрметтелуі бұл да ел алғысының көрінісі.
«Құмкөл» кенішінің тарихын парақтасақ, оның алғашқы бетінде есімін алтын әріппен ойып жазған майталман мұнайшы, «Қара алтын» кәсіпшілігінің білгірі, ірі өндіріс ұйымдастырушысы Мұрат Саламатов тұрар еді. Сыр бойындағы «Құмкөл» кенішін бірінші болып игеру, ондағы алғашқы жұмыстарды ұйымдастырып, кенішті одаққа, одан әрі әлемге әйгілі өндіріс орнына айналдыра алған істері өз алдына бір тарих.
Қандастарымызды жұмысқа, қызметке тартып, оқытып, үйрету арқылы тұрақты мұнай мамандары қалыптасты. Нәтижесінде іскер, беделді басшылық арқасында Құмкөл кеніші өзіміздің ұлттық кадрдың көбірек қатысып, араласуымен, қысқа мерзімде игерілді.
Мұрат Саламатов жағдайын жақсы білетін, халық ортасында бет-бедері, салмағы бар азаматтарды қатарына үйіріп, жаңаша ойлай білетін, арлары таза, істе ысылған, мемлекетіміздің өркендеп, дамуына қызмет жасауға қабілеттері жеткілікті азаматтарды іріктей білді.
Қызылорда мұнайшылары 2002 жылғы 6-8 қыркүйектегі төл мерекелерін Құмкөл кенішін игеруге алғашқы ізбасар болған ардақты азамат, талапты басшы Мұрат Саламатовтың 60 жасқа толу еске алу рәсімімен жалғастырды. «Құмкөл» мұнай-кенішінің басына жиналған халық Мұрат Ғазезұлының атына берілген еңбек аллеясының ашылуына және тас мүсін ескерткіш орнатылуына қатысып, риза болысты. Келесі күні Қызылорда қаласының «Ақмешіт» мөлтек ауданындағы үлкен бір даңғыл мұнай майталманы Мұрат Саламатовтың атына берілді.
Мұрат Саламатов атына берілген даңғылдың инфраструктурасын қалалық әкім Нұрлыбек Машбекұлы қолына алып, халық көңілінен шығатын іс атқарды. Көшені кеңейтіп, асфальт төселді, көшенің екі жағынан шам жағылды.
Қызылорда облыстық білім басқармасының қаулысымен Қызылорда қызмет көрсету және сервис колледжіне Мұрат Саламатовтың есімі берілді. Ендігі кезекте «Қызылорда қаласында Мұрат Саламатов даңғылының бойынан ескерткіш орнатылса, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің бірнеше үздік оқитын түлектеріне Мұрат Саламатов атындағы степендия тағайындалса» деген өнегелі істердің атқарылуына қол жеткізсек дейміз.
Қара нардай қайратты, ер тазалығымен айбатты, дархан көңілді, жомарт жүректі, жаны таза азамат арамыздан тым ерте кетті. Ерте өткенімен артына шуақты із, беделді есімін қалдыра білді. Сол есімді ұмытпау, еңбегін ескеру, атын ардақтау бүгінгі, ертеңгі ұрпақтың парызы деп түсінеміз. «Ештен кеш жақсы деген» осы болар, заманымыздың ағыны мен иірімін, тағдыры мен толғамын, үлкенді-кішілі тұлға бейнесін, өмір үрдісі мен дүниетанымын айғақтау, жас ұрпақтың жадында қалдыру үшін айшықтадық.
Сағындық Оспанұлы,
ардагер
