Бұрын әмиянда 5-10 мың теңге болса үйге қажетті азық-түлікті арқалап қайтуға болатын. Базар бағасы да бұқараға тиімді еді ғой. Арнайылап жексенбі күнін күтіп, асықпай аралап, керегін қара кешке дейін іздеп жүретін. Бірақ, қазір бәрі өзгерді. Әрине, оның басты себебі – қымбатшылық. Қажетті өнім алуға қолдағы бар қаржы жетпей қалғанда бұған толық көз жеткізуге болады. Әлгі айтқан бес мың теңгеге тізімдегі жарты азық-түлікті ғана аласың. Сосын тағы әлі келер айдағы есепшотқа түспеген қаражатты қамдап, ұзын-сонар тізім жазылады. Өзгелерден сұрасаң, бұрынғыдай базарда сабылмай-ақ, үй маңындағы дүкеннен ала салған дұрыс деген ойда. Расында да солай, көз ілеспес, есеп жетпес қымбатшылыққа ұрынып, соңғы тиынды санап беріп, одан қалды жол-пұлға ақша шығындағанша, дүкен әлдеқайда тиімді. Егер бір қымбаттап, сол бойынша тұрақтаса тәуекел дер едік. Бірақ, жыл, ай емес, күн сайын қымбаттап жатқан өнімдер халықтың берекесін алып, өңін қашырып жіберді. Күнкөрістің қиындап, тұрмыстың тұрпаты тайғаны тайға таңба басқандай белгілі боп тұрады. Не дегенмен тұрмыстың құт-берекесі тауар құнына байланысты емес пе? «Үйдегі тыныштықты базардың бағасы бұзды» деген осы болар.
Әлеуметтік желіні аша қалсаң, түрлі пікірлерді оқып қамығасың. Өйткені, көбісі қымбатшылықтың ауыздықталмай жатқандығына абыржулы һәм ашулы. Көкөністің бірі қымбаттап жатса, бірі таразыдан жеп, әбігерге салады. Қысқасы, қалтада ақша барда талтаңдауға болатынын бәрі біледі. Бірақ, қарқындап бара жатқан қымбатшылық жалақыны бір айға да жеткізбей тынады. Баға үстіне баға қосатын сатушылар да «тасымалды» айтып, сілені тастай қатырады. Жыл басынан бері азық-түлік бағасының күрт өсуі тағы байқалды. Мәселен, 2020 жылы азық-түлік бағасы 11,3%-ға жоғарылаған. Аталған жылдың қаңтар-шілде аралығында бұл өсім 7,6%-ды құраған. Статистикаға сүйенсек, 2020 жылы жемістер 21,3%, көкөністер – 10,8%, нан және ұн өнімдері – 5,3%-ға қымбаттаған. Мәліметтерге сәйкес, 2022 жылдың ақпан айында азық-түлік бағасы еселеп өсіп, әсіресе, көкөністер мен жемістер қымбаттай түскен. Сондай-ақ, 2021 жылдың ақпан айымен салыстырғанда ет өнімдерінің де бағасы шарықтады. Тіпті, нан өнімдерінің бағасы жылына 9,8%-ға өскені хабарланды. Ақпан айында күріш бағасы сәл төмендегенімен, бүгінде күріш тапшылығы орын алуда. Нақтырақ айтсақ, жыл басынан бері азық түлік бағасы 15,6 %-ға өскені белгілі болды. Макарон өнімдерінің құны да айтарлықтай қымбаттаған. Сонда тамақтану қиындап бара ма? Жан-жаққа жалтақтап, қап түбіне қарап қипақтап отыру көңілге кірбің түсіріп, көбеңсітері айдан анық. Ал, әлі де бой бермей келе жатқан қымбатшылықтың құқайына қарсы тұрар қауқар қайда? Еліміздегі әр өңірде тұрғын қалтасына салмақ түскені сезінуде. Азық-түліктің қандай да бір түрлерінің құны өскенін білсе, төбе шашы тік тұратындар көп. Қайткенмен, дұрыс тамақтану саулықтың негізі екені бәрімізге мәлім. Олай болса, қымбатшылық қарқынының күніге қарыштамағаны жөн. Әлбетте, оған Үкімет басын шындап ауыртса.
Сонымен, қымбатшылық қыспағынан құтылатын жол қайсы? Біреу-біреуге аузынан жырып азығын бермейді, ал арзаншылық орнаса, көптің айы оңынан туары хақ. Әйтпесе, жұмысынан қалжырап келгендер түйткілге тереңнен бойласа, қараптан-қарап тауы шағылады. Аталған мәселе қоғамда қозғалған сайын, нәтижесі болатын шығар деп армандағанымызбен үміт үзіле береді. Тиісінше, қаузаған мәселеге қаншалықты құлақ түріліп келді? Еңсесі езілген жұрттың енді кімге сенім артуы керек? Жыл сайынғы бағаны салыстырып, құнын саралағанмен қымбатшылықтың бәсі бәрібір басым боп тұр. Осының салдарынан күнелту үшін дүкенге қарызға батып, айлығынан бөліп беріп отыратындар да аз емес. Иә, аштан бұралып өлгелі жүрген ешкім жоқ, бірақ удай баға ушыға берсе, жағдайдың жақсаруына негіз жоқ. Халық наразы болса да, назын жүрекпен сезініп, құлаққа ілетін ешкім жоқ па дерсің? Билік басшылары бұқараға себеп-салдарын түсіндіріп терлесе, кеудесін ыза кернеген халық шырайлы шешім күтіп әлек болады. Әйтеуір, көпшіл қауым құр сөздің құтты болмайтынын білсе де, кейде берілген уәдеге сенім артатыны рас. Сондықтан, жалғанда жалған сөздер тұрақталмаса екен. Басшылықтың басты назарында болатын баға бағамы реттеліп, жағдай оңалса бөркін аспанға атып қуанатындар көп болмақ.
Замира ҚОНЫСЖАН
