ХІХ-ХХ ғасырда Батыс Еуропаның бірқатар елдерінде жаңа діни қозғалыстар тарай бастады. ХХ ғасырдың 2-жартысынан бастап Америка құрама штаттарында 5000-ға дейін жаңа діндердің болғанын сарапшылар есептеген. Оны таратушылар жаңа пайғамбар, дін уағыздаушы, рухани ұстаз санады. Олардың пайда болуы дәстүрлі діндер жүйесінің бұзылуы мен беделінің түсуіне байланысты еді. Бұндай қозғалыстардың қатарына қоғам өмірінде өз орнын таба алмаған жастар кірді. Сондықтан кейбір ағымдар жастар діні деп аталып, жаңа діни қозғалыстарға айналды. Біздің елімізде мұндай жаңа діни қозғалыстар кеңестер одағы ыдыраған соң, ХХ ғасырдың 90-жылдарында кіре бастады. Осы уақытта қоғамда идеологиялық вакуум орнады. Осыны пайдаланып дін уағыздаушылар мен миссионерлер халықтың жан дүниесін баурап алуға тырысты. Жастардың ауқымды бөлігін өздеріне қарату үшін қайырымдылық әрекетпен айналысты. Олар жастарға, әсіресе студент жастарға баса назар аударды. Осылайша өздерінің діни ұйымының жергілікті жердегі көшбасшысын тағайындап, оны миссионерлік әрекеттерге белсенді араластырды.
Сонымен қоса діннің бұлағымен сусындаймыз деген жастарымыз Пәкістан, Иран, Түркия, Араб елдері мен Мысырға көптеп кетіп жатты. Соңғы медресе көргендердің аяғы 90-жылдары дүниеден өткенін ескерсек, әй дейтін әженің, қой дейтін қожаның қалмағанын түсінуге болады. Жатқа кеткен жастарымыз барған жерде тастай батып, судай сіңіп кетпесе де, сол барған елдерінің мәдениеті мен дәстүрін тасымалдаушы күшке айналды. Қазақ қоғамында көптеген секталар мен ағымдардың келуіне де себепкер болды десек қателеспеген болар едік. Уахабилік, салафилік табиғи жамағат тағы да басқа көптеген ағымдар ағылып келе бастады. Бұл – ағымдардың етегіне жармасқан жастардың ата-бабамыздың терең тарихы мен дәстүрін, ділі мен тілін саналы дүниетану мен болмысын жоққа шығара бастады.
Миссионерлердің ықпалына жеке бастарында қиындықтары бар адамдар оңай түсіп қалуы мүмкін. Ең бастысы, сіздің және бүкіл азаматтың мәселесін шешеміз деген уәденің жалған екенін естен шығармаған абзал. Бірде-бір шынайы дін бір сәтте бүкіл әлемнің мәселесін шешеміз деп кіріспейді. Жалған діни ұйымдар рухани тазару жолына түсіруді ойламайды. Олар адамдарды өздерінің пайдасы, тіпті қылмыс үшін пайдалануға тырысады. Сондай жалған діни ұйымдарға кіру сіздің мүлкіңіздің – ұйым ұстазының қолына өтіп кетуіне алып келіп, туыстарыңыздан, достарыңыздан айыруы ықтимал. Сақтанып жүру үшін үнемі есте болу керек кейбір мәселелерді айтып өтуге болады. Яғни, мынадай жағдайда сақ болған дұрыс. Сізге келіп тұрған миссионер өздері және көшбасшылары жайында, ұйымдарының толық атауы турасында толық ақпарат бермеуге тырысады. Миссионер өз ілімін таныстыруда ерекше белсенділік танытады. Ұйымның өкілдерімен сөйлескен кезде сізге психологиялық тұрғыдан ықпал жасап тұрғандай сезіледі. Тіпті, тұлғаны бағындыру немесе мүлік беруге шақырып, бұған қайырымдылықты желеу етуі мүмкін.
Көптеген мемлекеттерде адамдардың психологиясына, денсаулығына, дүние-мүлкіне залал келтіретін жалған діни ұйымдардың қызметіне тыйым салынған. Әрине, көп нәрсе жеке адамның өзіне байланысты. Шынайы діндер адамға таңдау жасау үшін олар тек рухани бағыт-бағдар береді.
«Уықты басқұр сақтайды, ұлтты дәстүр сақтайды». Бұл бабаларымыздың тарих тағылымынан түйген даналық сөзі. Сондықтан да дәстүрлі құндылықтарымызды сақтау, оны дәріптеу елдігіміздің кепілі болмақ. Дәстүр дегеніміз – белгілі бір ұлтты құрайтын халықтың ата-бабаларының «халық» болып қалыптасу жолындағы бүкіл тіршілік тәжірибесінен сан ғасырлар бойы тірнектеп жинап, сұрыптау кезінен өткізіп, бір жүйеге келтірген өмір сүру заңы. Яғни, бүгінгі түсінікпен айтқанда, қатал тірліктің қағидаларынан қорытып, уақыттың өзі бекітіп берген конституциясы. Сайып келгенде, ұлт сенімі мен дәстүрі бұзылмаған елдің іргесі берік, мәртебесі биік болмақ. Жат ағымнан сақтанған жөн.
Нұрай АСҚАР,
№39 «Қызылөзек» орта мектебінің 10 сынып оқушысы.
Қараөзек ауылы,
Қызылорда қаласы
