Қазақ даласында әлімсақтан бері білімге құштарлықты оятып, даналыққа жол сілтеген, адам санасын оятқан – кітапхана. Ғалымдардың есептеуінше, ең алғашқы кітапхана осыдан сегіз мың жыл бұрын пайда болған көрінеді. Ежелгі Месопотамия тұрғындары жазуды саздан жасалған тақтайшаларға жазған екен. Ал, ең көне кітапханалар көшін бастап тұрған кітапхана біздің заманымызға дейінгі VII ғасырда іргетасы қаланған. Ассирия билеушісі Ашурбанипалдың идеясымен жүзеге асырылған бұл кітапхана қазіргі Ирактың Ниневе қаласында орналасқан. Онда 30000-ға жуық материал сақталған. Негізі, әлемде Александрия, Пергам, Рим, Түркие кітапханалары тарихтан таныс, олардың көтерген салмағы, оқырманға қызметі әр алуан.
Қазақ жеріндегі кітапхана тарихын айтар болсақ, тарих қатпарындағы әлем мойындаған Отырар кітапханасы халықтың отырықшылық кезеңін көрсетумен қатар білім, ғылымның даму жолына түскенін білдіреді. Сол секілді Сыр топырағындағы Сығанақ қала мәртебесіне ие болғалы ол жерде мәдениеттің, жалпы өркениеттің өзегі жатыр. Өркениетке қол созған бай кітапханасы болған. Олай дейтініміз, Сығанақтан ғалым Хусамаддин ас-Сығанақи шыққан. Оның еңбектері Дамаск, Каир кітапханаларында сақталған. Сондықтан тарихын тереңнен алған кітапхана саласы қандай қияметті бастан кешірген уақытта да жұмысын тоқтатпаған, елге қызмет еткен.
Негізі кітап тарихы әріректе. Кітап баспасы бөлек әңгіме. Қазақ кітабының тарихын зерттеген Үшкөлтай Суханбердина осы жайында оқырманға азық боларлық мол мағлұмат береді.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 18 қазандағы №833 қаулысымен «24 қазан – Кітапханашылар күні» болып белгіленуі рухани құндылыққа бас игенмен бірдей. Негізі, кітапхана туралы еліміз бойынша түрлі дерек бар. Мысалы 1910 жылғы 31 желтоқсанда Верный қалалық думасының шешімімен кітапхана-оқу залының ашылуы кітапхананың негізі қаланған күні болып есептеледі. Ал, 1931 жылы Қазақ Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы (ҚАКСР) Орталық Атқару комитеті Президиумының 1931 жылғы 12 наурыздағы «ҚАКСР Мемлекеттік көпшілік кітапханасын ашу» туралы қаулысына сәйкес кітапхана Қазақ ССР-нің Мемлекеттік көпшілік кітапханасы болып қайта құрылған. Кітапхананың алғашқы директоры көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Ораз Жандосов болған.
1991 жылы Қазақ КСР Министрлер кабинетінің «Қазақ КСР Ұлттық кітапханасы туралы» №775 қаулысы негізінде А.С.Пушкин атындағы Қазақ ССР Мемлекеттік кітапханасы «Қазақ ССР Ұлттық кітапханасы» болып қайта аталған. Кейбір ақпарат көздеріне үйенсек, Қазақстандағы ең алғашқы кітапханалардың бірі Семейдің Абай атындағы ғылыми-әмбебап кітапханасы деп көрсетілген. Кітапхана 1883 жылы құрылған. Оның ең бірінші оқырманы Абай Құнанбаев болыпты.
Бүгінде кітапханаларда кітап оқуды насихаттау және оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында кітап жәрмеңкесі, оқу фестивалі, кітап мерекесі, оқу марафоны, буккросинг, жастарды оқуға тартатын оқу акциясы ұйымдастырылып келеді. Осы орайда кітапхана өміріндегі қызу тіршілікке дем беріп отырған кітапханашылардың еңбегі ерен.
2023 жылғы 24 қазанда Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапханасында кітапханашылар күніне орай «Кітапханашы — мәртебелі мамандық» атты мерекелік шара өтті. Мерекелік шара кітапхана қызметкерлерінің қызыл кілемнің үстімен жүріп өту шеруімен басталды. Мерекелік шараға Ә.Тәжібаев атындағы облыстық кітапхана, облыстық зағип және нашар көретін азаматтарға арналған арнаулы кітапхана мамандары, қалалық, аудандық және ауылдық кітапханалардың кітапханашылары қатысты.
Салтанатты шарада «Мәдениет саласының үздігі» медалімен М.Айгисинова, ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің Алғыс хатымен М.Абдуллаева, «Қазақстанның Құрметті кітапханашысы» төсбелгісімен С.Баекеева, «Кітапхана саласының ардагері» төсбелгісімен З.Оспанова, Н.Жаманқұлова, «Салалық мәдениет, спорт және ақпарат қызметкерлерінің кәсіптік одағы бірлестігінің» «Еңбек даңқы» төсбелгісімен А.Қалмағанбетова марапатталды. Сондай-ақ, Қызылорда облыстық мәслихатының, Қызылорда облысының облыстық мәдениет және спорт басқармасының, Қызылорда облысы әкімінің алғыс хатымен бірқатар кітапханашылар марапат төрінен көрінді. Шара концерттік бағдарламамен жалғасып, оқырмандар мерекелік көңіл күймен тарасты.
Н.Досалы
