Адамды адаммен жақындататын да, алыстататын да сөз. Дүние есігін ашқан сәтінен адам баласының еститіні жақындарының жылы сөзі. Ата-ананың баласына емірене айтқан жылы сөздері баланың санасына «жақсы сөз – жарым ырыс» деген есті сөзді құятындай. Тілі шыға бастаған перзентінің «ана, әке» дегені ата-анаға қаншалықты жылу сыйлайтынын елестетіп көріңізші. Бірақ та өмір тек бірсарында емес екені, күн шықса түннің болатыны, жақсылық бар жерде жамандықтың кездесетіні белгілі. Демек, жылы сөздерге толы отбасымен қатар, салқыны жаныңды мұздататын, сөздері жүрекке мұз болып қадалатын отбасылардың барын ескерген жөн. Ішімдікке сылқия тойып, баланың санасын түрлі былапыт сөздермен былғайтын әкелердің жазасын баласының тілі арқылы беретінін кім білсін? Екі түрлі отбасының сөзімен сусындаған балалар болашақта жолығып, бас қосып жатса, бірі жақсы сөзді үйренеді немесе керісінше нәтиже пайда болады. Бәрі тәрбиеге келіп тіреледі.
Қазіргі қоғамнан үлкен буынның жастардың сөзіне, жастардың ересектерге көңілі толмайтынын байқаймыз. Екі буынның сөздерінің жараспауына не себеп болуы мүмкін? Жастардың қазіргі технологиялардың жемісін жиі татып көруі, үлкендердің кітаппен сырласуы екі түрлі көзқарасқа, екі түрлі сөзге алып келеді десек қателеспеген болар едік. «Жау алыстан келмейді» деген әдетімізге салып, жастардың тілінің шұбарлануына батыстық идеологияны кінәлаймыз ба әлде ескіліктің ауылынан алыс кетпеген үлкендерді ме? Әке сөзін папамен, ана сөзін мамаға ауыстырған біздерді түзетуге қайтпек керек? Ит екеш иттің мияуламай итше үруі, өзге мемлекеттің тілін сөзін жанымызға жабыстырып алған біздерге қашан сабақ болады екен? Жеріміздің отар болған уақыты 70 жыл болса, «сөзіміздің отарлануы мәңгілік болмасыншы» деймін жаратқаннан. «Мен жастарға сенемін» деп жырлаған Мағжанның сенімін ақтайтын біз едік ғой. Біз болсақ, өз сөзімізді шұбарландырып әлекпіз. Бізге шынайы сөйлесу жетіспейтіндей көрінеді, екі буынның жиі сөз алмасуы өз тіліміздің мекен-жайына алып келетін де шығар. Жастардың сленгіне айналған сөздерді үлкендерге таныстырып, үлкендер қазақтың дана сөздерін жастарға айтып жатса, түсініп кетерміз, бәлкім? Ренішті қойып, бәріміз бала күнімізден бойымызға сіңірген жылы сөздерді әрдайым қолданып, айналамызға шуағымызды шашып жүрсек керемет емес пе? Әйтпесе бір-бірімізге кінә таға бергеннен дұрысталар болсақ, баяғыда періштеге айалып кетер едік қой.
Қазіргі псевдокоуч, псевдопсихологтар «өзгенің сөзіне пысқырып қарама, әке-шешенің өзі балаларына ойланып сөйлесін» деген жүректі қатайтатын ақылдары шаршатады. Егер екі тараптың біреуі жылы сөзін арнамаса, агрессияға толы сөздердің тоқтауы жоқ болса, мейірімді ұмыта берейік. Кез келген сөздің адамның көңіл-күйіне қарай шығатынын ескеріп, барлығыңызды мейірімді болуға шақырамын. Жүздеген дәріден ем таппаған көңілдің бір ғана сөзден емделетіні сөз құдіретінің күштілігін көрсетіп тұр емес пе? Біз сөзге, асылында жылы сөзге мұқтажбыз. Өзгенің болмысын, өмір сүру қағидасын сөз етпей, өзімізге баса назар аударсақ жетістік дер едім.
Ендеше сізге сәттілік тіледім оқырман, жүрегіңізді жылы сөздерге толтырып, жақындарыңызға сыйлауды бүгіннен бастаңыз. Мен қазірден бастаймын…
Қазақбай ӘНДЕШҰЛЫ
