2025 жылдың 25 ақпаны – КСРО және Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі, Қазақстанға еңбек сіңірген өнер қайраткері, есімі әйгілі суретші, ақын Қайырбай Қонысбайұлы Зәкіровтің 80 жылдығы. Осы айтулы мерейтойға орай Қызылорда қаласындағы Оқушылар сарайында «Сырдың сырлы бояулары» атты қалалық жас суретшілер байқауының қорытынды шарасы өтті. Қызылорда қаласы бойынша білім бөлімімен бірге ұйымдастырылған байқаудың өтуіне «Ұстаз мәртебесі» газеті ұйытқы болды.
Салтанатты шараға Қайрекеңнің сыныптастары, достары, замандастары, сыйлас інілері келді. Жеңіс Сәдуақасов, Әлібек Сабырбаев, Аппаз Жүсіпов ағамыздың тағылымды өмір жолынан сыр шертті.
Қайырбай Зәкіров 1945 жылдың 25 ақпанында Қызылорда облысы, Арал ауданы, Аралқұм ауылында дүниеге келген. Оның «Құс жолы», «Көкжиек», «Айтматовты оқығанда» т.б. сияқты туындылары бар. Суретшінің үздік туындылары Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер мұражайында, Қазақстандағы жеке коллекциялар мен галереяларда, сондай-ақ, Франция, Америка, Қытай, Португалия, Румыния, Болгария, Жапония, Йемен, Ресей – әлемнің түкпір-түкпіріндегі қалалардың мұражайларында орын алған.
Қайырбай Зәкіров ҚР-ның еңбек сіңірген өнер қайраткері (1988), Қазақстан Көркемөнер академиясының академигі (2006), Қызылордадағы «Болашақ» университетінің құрметті профессоры (2008) атақтарына ие болған. Сондай-ақ, ол ҚР Президентінің стипендиаты (1996), Қызылорда облысы әкімінің стипендиаты (2008) және республикалық «Қазақстан» телерадиокорпорациясының «Алтын адам» номинациясының «Самғау» медалімен марапатталған.
Қайырбай Қонысбайұлы осыдан екі айдай уақыт бұрын қайтпас сапарға аттанып кетті. Дәл осы күнді тағатсыздана күтіп, аса жауапкершілікпен дайындалған болатын. Көзі тірісінде сексен жасты қалай өткізу жөнінде сұрай қалғанымда: «Сексен жылдықта «Туған жерімнен сурет мектебім ашып, балалаларды осы өнерге баулысам» деген арманым бар. Сосын сурет көрмесін өткізіп, суреттерімнің каталогын шығарсам, үлкен жұмыс бітірген болар едім» дейтін. Алайда, бұл арманына жете алмады. Дегенмен артында қабырғалы елі, туып-өскен Қызылорда облысы тұрғанда қазақты шет мемлекеттерге танытқан ұлының арманын орындайды, биыл бұл жұмыстарды қолға алады деген үмітіміз бар.
— Біз Қайырбай аға арманының басын бастап отырмыз. «Ұстаз мәртебесі» газетінің ұйытқы болуымен Қайырбай Зәкіровтің сексен жылдығына орай «Сырдың сырлы бояулары» атты жас суретшілер байқауын Қызылорда қаласы бойынша білім бөлімімен бірге ұйымдастырып, дәл туған күнінде, 25 ақпанда, 80 жасында қорытындысын жасауды жоспарладық.
Сурет салуға құмар балалар арасында конкурс өткізуіміздің де себебі осында. Бейнелеу өнеріне құмар оқушылардан байқауға сексен жылдықта сексен сурет келіп түсуінің өзі бекер емес болар. Балалардың арасында Қайрекеңнің портретін салған оқушылар да болды. Өзі болғанда барлық баланың басынан сипап, ақ батасын берер еді. Өзі армандаған сурет мектебі ашылып жатса, осы балалар сол мектепте жарыса сурет салар ма еді?!. – дейді «Ұстаз мәртебесі» газетінің бас редакторы Нұрлан Көбегенұлы.
«Нағыз өнер – шығармашылық. Мен үшін шығармашылық – жүрегімнің азығы. Мен өз өнеріммен тыныс аламын. Суретші дегенді бөлуге болады: я бар, я жоқ. Бейнелеу өнері рингтегі боксшы емес, күшіне сеніп, біреуді ұрып жықтым, жеңдім, бітті дейтін. Сондықтан өнер саласын жете біліп, оған тамырлай алмаған адам бұл іске ешқашан араласпағаны абзал. Атақты суретші Салахитдин Айтбаевтың: «Мен егер жаман суретші болғанда, бәрібір жақсы өнертанушы болар едім»,-дегені бар. Бұдан шығатын қорытынды, айнадағы суретіңді емес, айнаның арғы бетіндегі келбетіңді көре білу керек. Адам табиғат бейнесінің тікелей көшірмесі емес, оның ішкі дүниесі – сурет» дейтін Қайырбай Зәкіров.
Иә, ол тек суретші ғана емес, қолына шабыттанып қаламын алса, өлең жазады, домбыра ұстаса, терме тартады. Соның сырын сұрағанда: «Өнердің құдіреті мықты ғой. Біреулерде бимен, әнмен, сөзбен шығып жатады. Мен бояуға сыймаған суреттерді жыр дәптеріме түсіруге тырысамын. Өлеңдерім – ұйқысыз түндерде отырған сағаттарым, сезімім» деген болатын. Сөзінің айғағы ретінде Қайрекеңнің 2001 жылы «Шалқасынан туған ай» атты өлеңдер кітабы жарық көрді.
Расында, Қайрекең терең адам, жеті өнерді бойына сыйдырған талант. Сөйте тұра кішіпейіл, қарапайым болып өтті. Қолына қылқалам алып, қағазға шимайлап жатқан баланы көрсе, көз жанары жарқырап, жанына жетіп барады. Сосын ол баламен бала болып сөйлесіп, аяғында сырласына айналады. Ақыры бір қылқаламын сыйға тартып кетеді.
Қайырбай Зәкіровтің екі ұлы бейнелеу өнеріне құмар болды. Қазірде осы салада жемісті қызмет атқарып жүр. Үлкен ұлы Нұрғали Алматыдағы Т.Жүргенов атындағы театр және өнер академиясының қолданбалы өнер факультетін бітіріп, осы салада қызмет жасаса, кіші ұлы Аққали Алматыда суретшілер училищесін бітірген.
— Ұлы Аққали бұл байқауға келе алмаса да, менімен тікелей байланыста болды. Балалардың салған суреттеріне қатты қызығушылықпен қарады. Және осы байқауға өзінің демеушілігін көрсетті. Балаларға сәттілік тілеп, жетекшілеріне, ұстаздарына рақметін айтты, – дейді Н.Көбегенұлы.
Байқауға сексен сурет түссе, қазылар алқасы Аманкелді Кененбаев, Аппаз Жүсіпов, Ғазиз Убаев жоғары ұпай жинаған 25 оқушыны іріктеп алып, салтанатты шараға шақырылды. Үш оқушыға үш жүлделі орын берілсе, 4 оқушы ынталандыру сыйлығына ие болды. Ал, өзге оқушыларға алғыс хаттар табысталатын болып шешілді.
Байқау қорытындысында С.Толыбеков атындағы 3 ІТ мектеп-лицейдің 8-сынып оқушысы Торғын Қонысбекке, М.Сужиков атындағы №6 орта мектептің 8-сынып оқушысы Дарья Попковаға, Оқушылар сарайының 8-сынып оқушысы Кенжебек Нұрмұхамбетке және «Бәйтерек скул» жеке мектебі жанындағы «Дарынды» балаларға арналған мектеп-интернаттың 9-сынып оқушысы Бану Рыспайға ынталандыру марапаты берілді. Ал, №9 мектеп-гимназиясының 9-сынып оқушысы Айлана Құдабай жүлделі І орынды, №198 мектептің 8-сынып оқушысы Диана Қазантай ІІ орынды, ал Мансап мектебінің 11-сынып оқушысы Николь Ли ІІІ орынға ие болып, дипломдармен және бағалы сыйлықтармен марапатталды.
Б.Бағдатұлы
Сурет байқауы Қызылорда мен Қоғам телеарналарында және Қызылорда ньюс порталында жарық көрді.
