Бала күндері «Су тартады», «Суды ояту керек» деген сынды сөздерді жиі естейтінбіз. Сөйтсек… ештеңе де бекер емес екен!
Өзен. Өмірдің өзегі, тіршіліктің көзі әдетте осы судан басталады деп жатамыз. Алайда соның кесірінен көп адамның өмірі үзіліп, дәм-тұзы таусылатыны да жасырын емес. Судың емес-ау, немқұрайлықтың кесірінен деген жөн болар. Өкініштісі сол, қарапайым суға шомылу ережелерін сақтамаудың салдарынан оқыс жағдайға ұшырап жатқандардың саны жыл санап артып келеді. Биыл да солай…
Қытымыр қыс кейінге қалып, жасыл желек жамылған көктемнің келісімен табиғат-анадан күтетін бір ерекше құбылыс болушы еді. Ол – күннің алғашқы күркірі. Неге дейсіз ғой? Аспан әлеміндегі тап осы таңғажайып құбылыс біз үшін суға шомылу маусымының бейресми ашылу салтанатындай көрінетін. Ата-анамыздың, өзге де ересектердің айтқаны болса керек, кішкене кезден құлаққа құйып өскеніміз осы: аспанда алғаш жай ойнаған күннің ертесінен бастап суға түсуге болады. Бір қызығы, бала күнде қалыптасқан қағиданы күні бүгінге дейін бұзғанымыз жоқ. Күн де жылынды. Күн қашан күркірейді екен деп көкке де қарап үздіктік. Тек аяққа тұсау, көңілге қаяу салған оқыс оқиғалар ғана жылдағы пәрменімізді тежеді. «Жығылатын жерімді білсем, сабан төсеп қояр едім ғой» демекші, қайғының қайдан келері беймәлім.
Суға шомылудың қарапайым ережелерін есте сақтауға болар еді ғой? «Тоғыз жаны бар» деген түсінік қалыптасқан мысық екеш мысықтың өзі суды айналып қашатын болса, жалғыз-ақ жаны бар адамзат баласына еркінсудің еш реті жоқ еді. Мұны біз Төтенше жағдайлар комитеті келтірген қаралы тізімге қарап айтып отырмыз. Сол мәлімет бойынша маусымның алғашқы күнінен бері елімізде көптеген адам көз жұмыпты. Салғырттықтың салдары – осы.
— 2022 жылдың басынан облыс аумағындағы су айдындарында 21 адам, оның ішінде 7 бала қаза болды. 2021 жылы 32 адам қаза болды. Өткен жылмен салыстырғанда 34,4%-ға төмендеп отыр. Сондай-ақ құтқарушылармен 7 адам құтқарылды оның да біреуі бала.
Департамент бастығының 2022 жылғы 13 сәуірдегі бұйрығына сәйкес, қызметкерлер күшейтілген түрде облыс аумағынан өтетін Сырдария өзені жағалауы және қала, аудан аумағында орналасқан су айдындарында тұрғындарға, әсіресе жастар мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жауапты сала мамандарын тарта отырып, күнделікті бекітілген кестелерге сәйкес рейдтік іс-шаралар ұйымдастырылуда. Төтенше жағдай департаментінің қызметкерлері мен құтқару бөлімшелерінің құтқарушылары су айдындарында, балық аулайтын орындарда 1154 рейд өткізіп, 51702 адамға судағы қауіпсіздікті түсіндіріп, үнпарақтар таратылды,- дейді Қызылорда облысы ТЖД басқарма бастығы Асхат Тоғызбаев.
Қазіргі таңда Полиция департаментімен бірлесіп, ҚР ӘҚБ туралы Кодексінің 364-бабы бойынша 27 адамға ескерту шарасы көрілген, 440-бап бойынша 2 азаматқа әкімшілік хаттама толтырылған.
Облыс аумағында суға шомылуға рұқсат етілген 6 жағажай орналасқан. Атап айтқанда, Қызылорда қаласындағы «Сыр-самалы» және Белкөл кентінде орналасқан «Абай», Шиелі ауданындағы «Ақ Орда», Сырдария ауданындағы «Қалғандария», Қармақшы ауданындағы «Мұратбаев» және Қазалы ауданындағы «Қашқан су» айдындары білім басқармасымен бірлесіп, балалар мен жасөспірімдердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында 4 модульді-қаңқалы бассейн алынған. Бірақ, адамдардың көбі жаз маусымында ПМК-29, «Сабалақ», «Эдельвейс» саяжайында орналасқан демалыс орындарына барады. Одан бөлек «Бәйгеқұм», «Қамбаш» көліне жол тартатындар да жетерлік. Тұрғындар аталған саяжай аумағына жаз бойы кемі 2 реттен баруы мүмкін. Ал, соңғы екі көлге барып жазғы демалыстың нүктесін қояды.
Осы ретте көпшілік демалатын орынның талапқа сай келмейтінін де атап өткен жөн сияқты. Шағын бассейні бар бір аумақта 10-15 шақты орын бар. Әр орынға бір топ адамның орналасатынын ескерсек, аядай жерде қанша адамның шомылатынын ойша есептей беріңіз. Мұндайда санитарлық-гигиеналық талаптың сақтала қоюы екіталай. Одан бөлек қызмет көрсету сапасы да ойдағыдай бола бермейді. Біздегі ақсап тұрған дүниенің бірі – осы. Сондықтан жаз маусымындағы демалыс орнын жетілдіру маңызды.
Суға шомылу барысында көп зардап шегетін оқушылар. Қазіргі таңда қала аумағында орналасқан 55 мектеп оқушысы мен ата-аналарының әлеуметтік желіде топтары ашылып, күнделікті балалардың судағы қауіпсіздік ережелерінің талаптарын сақтауы бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізілуде екен.
Оқушылардың жазғы демалыс уақытында облыс аумағында 9 лагерь жұмыс жасап жатыр. Департамент қызметкерлері лагерь басшыларымен жиналыс өткізіп, судағы қауіпсіздік бойынша түсіндірме жұмыстарын жүргізіпті.
— Облыс мектептерінің 12158 оқушысына «Судағы қауіпсіздік ережелері», «Суда зардап шегушілерді құтқару, алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету тәсілдері» бойынша 89 интерактивтік сабақ өткізіліп, 55 мектептің басшысы мен мұғалімдеріне онлайн арқылы судағы қауіпсіздік жөнінде сабақ өткізілді.
Қала аумағында орналасқан Арай сити молл ойын-сауық орталығында және базарларда күнделікті дауыстық зорайтқыштары арқылы түсіндірме жұмыстары жүргізілуде. Жылжымалы мобильді ескерту пунктінің көмегімен тұрғындар жаппай шоғырланған жерлерде тұрғындарға су объектілеріндегі қауіпсіздік ережелері туралы ақпараттар таратылуда,- дейді Қызылорда облысы ТЖД басқарма бастығы А.Тоғызбаев.
Облыс су айдындарында 64 суға шомылуға қауіпті учаскі белгіленген, бұл учаскілерде 311 ескерту тақтайшасы мен 157 билборд орнатылған. Шомылу маусымы кезеңінде судағы төтенше жағдайларға ден қою үшін департаменттің жедел-құтқару жасағы күштері, 49 сүңгуір маман мен құралдары сақадай сай тұр.
Айта кетейік, облыс аумағымен өтетін Сырдария өзенінің ұзындығы 1274 шақырымды құрайды. Мұнан басқа 19 ірі канал, 220 шағын канал және 207 көл облыс аумағында орналасқан. Сондықтан суға шомылу орындары да көп. Тек адамдар өз-өмірлерін бәске салмай, мас күйінде суға түспей, тілсіз жаудың құрығында тіл тартпай кетуден аулақ болған абзал. Сақ болыңыз!
Айдар САЙЛАУОВ
