Әріптесіміз, Massaget.kz тілшісі Назерке Саниязова әлеуметтік желі арқылы мәселе көтерді. Қызылорда қаласындағы С.Шаухаманов атындағы дарынды балаларға арналған №9 облыстық Білім-инновация лицей-интернатының белсенді ата-аналарының лицей аумағында құрылыс жүргізуге қарсылығын жариялады. «Осылайша лицей аумағынан жалпы көпшілікке арналған спорттық нысанның салынуына қарсылық білдіріп отыр. Қарсылық арыз хатына әзірге 120-ға жуық адам қол қойған» дейді журналист. Тілшінің осы мәселеге орай айтары мен түйгені қандай? Оқып көріңіз.
«Білім-инновация лицейі – қызылордалық дарынды балаларға сапалы білім мен тәрбие беріп, оқушылары талай республикалық, халықаралық білім бәйгесінде топ жарып, өңірдің білім саласын өрге сүйреп жүрген оқу ордасы. Отыз жылдық тарихы бар қарашаңырақта қазіргі кезде 500-дей бала оқып жатыр. 2012 жылы жаңа ғимарат 5 гектар жерімен берілді. Онда қыз балалар мен ер балаларға арналған ғимарат, сондай-ақ жатақхана орналасқан. Ата-аналар, оқушылар мен түлектер өз күшімен жыл сайын мектеп аумағын көркейтіп-көгалдандыруға күш салып келеді. Қаншама ағаш егіліп, футбол, спорт алаңдарын салды. Брусчатка төселіп, демалыс пен серуендеу үшін таптырмас орынға айналды. Алайда, жергілікті билік балаларға жасалған жағдайды, есіл еңбекті елемей, мектеп аумағын құрылыс алаңына айналдырғысы келеді. Ата-аналардың жанына бататыны – осы.
«Ұлдар лицейі республика бойынша үздік тоғыз мектептің қатарында. Бұл – облыс үшін жоғарғы нәтиже. Мұнда облыстың о шеті мен бұ шетінен іріктеліп алынған балалар оқиды. Білім беру процесі таңнан кешке дейін жалғасқандықтан бір сәт бой жазғысы, ми тынықтырғысы келеді. Сондықтан ауланың кең болғаны керек. Он жылдан бері құзырлы орындар тарапынан ол жерге ешқандай жағдай жасалған жоқ. Тек екі жыл бұрын түлектер футбол алаңын тарту етті. Балалар сабақтан тыс уақытта сонда шынығады. Жыл сайын тал егіп, ауланы көркейтіп-көгалдандыруға ата-аналар мен оқушылар бірігіп атсалысамыз. Былтыр жапсарлас бой көтерген Өнер орталығы үшін сол ғимараттың иелігіне лицейге тиесілі жердің белгілі бір бөлігін алып қойыпты. Оны енді біліп отырмыз», — депті ата-ана Разия Молдабекова.
Наразылық білдірушілердің «жерді алып қойған» деп отырған мәселесі былай. 2023 жылы 24 тамызда лицей-интернат жерінің 0,39 гектары басқа нысанға беріліп, жер аумағы азайып, 46102 шаршы метр болып қайта бекітілген.
Нариман Салқашев – лицей-интернаттың әкелер кеңесінің төрағасы. Демек, оның артында 500-дей баланың әкелері тұр. Барлығы да балаларының болашағы үшін алаңдаулы.
«Бәрін өз күшімізбен құлпыртып отырмыз. Қызылорданың желі, көк шаңы көтеріліп жататынын білесіз. Соған қарамастан балалардың игілігі үшін былтыр көктемде бәріміз бірігіп 300 тал еккенбіз. Содан кейін Өнер орталығы салынғанда тал егілген аумақтың белгілі бір бөлігін алып қойды. Одан ата-аналардың хабары болған жоқ. Бір тістеп көрді де, ешкім үндемегесін енді асауға көшті», — деді Нариман Салқашев.
Жақында, 9 шілде күні лицей директорына облыстық құрылыс, сәулет және қала құрылысы басқармасынан хабарлама хаты жеткен. Онда лицей учаскесінің тағы 2,1 гектар жер телімі басқа нысан салу мақсатында алынатыны көрсетілген.
«Мектеп облыстық білім басқармасының теңгерімінде. Бөліп алынған аумаққа «Қызылорда-арена» кешенін салмақшы. Әкімдік бізді «сендердің де балаларыңа тегін үйірмелер ашып береміз» деп алдарқатып отыр. Енді бұл мәселені басқа қырынан алып қарайық. Ол халыққа арналған ғимарат болса, біздің 500 баланы қалай сыйдырмақ? Сонша баланың оған кіріп-шығуы оңай болмасы да белгілі. Әлеуметтік желіде бізді ғимарат құрылысына қарсы сияқты ғып көрсетіп жатыр. Сөз жоқ, «Қызылорда-арена» – өте ауқымды тамаша жоба. Біз оған қосыламыз, қолдаймыз. Бірақ қаланың басқа бөлігінен салсын, оған «қой» демейміз. Біз балаларды төрт қабырғаға қамап, жерді тартып алуына қарсымыз. Осы мақсатта өткен жексенбі күні, 14 шілдеде 40 шақты ата-ана мектеп ауласына жиналып, қарсылығымызды білдіріп, бейнеүндеу түсіргіміз келген. Бірақ соған қалай, қайдан естігені белгісіз, қала әкімі Серік Қожаниязовтан бастап облыстық білім, қоғамдық даму басқармалары мен қалалық қоғамдық даму бөлімі, тағы басқа құзырлы орындардың басшылық өкілдері сап ете қалды. Олар айналып келіп бізге «Қызылорда-аренаның» маңыздылығын түсіндіре береді. Бізге оны қайталай берудің қажеті жоқ. Мәселе ертеңгі күні балалардың емін-еркін қозғалысы шектелетінінде», — дейді Разия Молдабекова.
Ақтоты Тілеуімбетованың ұлы лицейге бір жыл бұрын оқуға түскен. Ата-ана ретінде оны да балалардың жағдайы бей-жай қалдырмапты. «Спорт нысаны салынса, қаншама еңбек зая кеткелі тұр. Футбол залы, баскетбол алаңы, ашық алаң, орындықтар, маңдай термен еккен ағаштар тып-типыл болатын түрі бар. Спорт залы мұнда жалғыз, қыздар мен ұлдарға ортақ. Бірін бірі күтуге мәжбүр. Одан да неге осындай жоқтардың орнын толтырмасқа?!» — деді ол.
Ата-аналардың жанайқайы әлеуметтік желіде жарияланды. Оған қала әкімдігі тарапынан төмендегідей жауап берілген:
«Бүгінгі күні Білім-инновация лицейінің оқушылары тек шағын спорт алаңын пайдалануда. Осы спорт алаңы лицейдің бос жеріне ауыстырылып, орналастырылады. «Қызылорда-арена» Білім-инновация лицейінің жанынан салынған жағдайда лицей оқушылары кешенді спорт түрлерімен айналысып, жаттығулар жасауға, оқу бағдарламасына бассейнде жүзу, хореографияны енгізуге мүмкіндік жасалады. Сонымен қатар «Саяхат», «Сырдария», «СПМК-70» шағын аудандары, Тасбөгет кенті, Ақсуат ауылдық округі мен «Сабалақ» саяжайындағы мектеп жасындағы оқушылардың мәселесі де қарастырылуда. Білім-инновация лицейінің ұстаздары мен ата-аналардың пікірі зерделеніп, халық мүддесіне қарай шешім қабылданады».
Мәселе Парламент мінберіне де жеткен. Парламент Мәжілісінің әлеуметтік-мәдени даму комитетінің төрағасы, Мәжіліс депутаты Асхат Аймағамбетов Instagram әлеуметтік желісіндегі парақшасында: «Білім-инновация лицейлері ең мықты мектептер желісі болып табылады. Бұл мәселе түсініксіз екен. Әкімдік шара қабылдап, тиісті жауабын беру керек деп санаймын», — деп жазба қалдырып, ата-аналардың бейнеүндеуін қоса жариялады.
Осы шулы ақпарат жарияланғаннан кейін облыс әкімдігі де қарап қалған жоқ. Өздерінің нақты жоспарын түсіндірді. Білім-инновация лицейіне барып, ата-аналармен кездесті. Көпфункционалды кешеннің Білім-инновация лицейінің оқу процесіне кедергі келтірмейтінін жеткізді. «Білім-инновация» лицей-интернатының жанынан салынуы жоспарланған «Қызылорда арена» көпфункционалды кешеніне жер телімін бөлуге қатысты мәселеге орай Қызылорда облысы әкімінің орынбасары Шахмардан Байманов лицей-интернат ұжымымен, ата-аналармен арнайы кездесіп, түсіндірме жұмыстарын жүргізді. Сонымен не шешілді? Заңдылығы қалай? Облыс әкімінің орынбасарының уәжіне ата-аналар келісті ме?
Біріншіден, бұл жер телімі мемлекет меншігінде. «Білім-инновация» лицей-интернатының жалпы аумағы – 4,6 гектар, спорт кешеніне қажетті жер көлемі – 2,1 гектар. №9 (244 оқушы) және №10 (239 оқушы) лицейлердің жобалық қуаты 500 орын, яғни осынша оқушыға арналған. Елімізде «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер» ережелер жинағы қолданылады. (ЕЖ 3.01-101-2013). Осы ережеге сәйкес, оқушы саны 500 және одан көп болған жағдайда, жер 1 оқушыға 40 шаршы метрден кем болмауы керек. Лицей-интернаттың 500 оқушысына 2 гектар жер тиесілі болуы тиіс. Кешенге бір бөлігі алынғаннан кейін қалған 2,5 гектар жер лицей қажеттілігін толық қамтамасыз етеді. Қолданыстағы заңнама талаптары еш бұзылмастан сақталады. Ең бастысы, салынатын көпфукнционалды кешен лицейдің оқу-тәрбие процесіне, білім сапасына әсер етпейді.
ҚР Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 24 қарашадағы №473 бұйрығымен бекітілген «Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, діни білім беру ұйымдарының білім беру қызметіне қойылатын біліктілік талаптары және оларға сәйкестікті растайтын құжаттардың тізбесіне» сәйкес келеді. Стандарт бойынша білім нысанындағы спорт залы дене шынықтыру пәнінің өтуіне жеткілікті, сыртқы спорт алаңының болуы талап етілмейді.
Екіншіден, ата-аналардың алаңдаушылығын тудырған мәселе – қазіргі қолданыстағы оқушылардың сабақтан бос уақытта серуендеп, тынығуы үшін лицей түлектері есебінен салынған шағын спорт алаңы, беседка, орындықтар ғимараттың артқы жағындағы бос алаңқайға көшіріліп беріледі, яғни, мектеп мүлкіне ешқандай материалдық шығын келтірілмейді.
Үшіншіден, салынуы жоспарланған «Қызылорда арена» – түрлі бағыттағы шараларды өткізуге арналған көпфункционалды кешен. Бұл нысан қаланың қарқынды дамып келе жатқан жаңа орталығы Сұлтан Бейбарыс көшесінде орналасады. Жоғарыда аталып өткендей, құрылысқа қажетті жердің жалпы аумағы – 2,1 гектар. Ғимараттың жалпы алаңы 14000 шаршы метр, 3 қабатты болады.
Кешенде 2000 көрерменге арналған әмбебап арена, 50 метрлік олимпиадалық стандартқа сай бассейн және сыйымдылығы 600 көрерменге арналған зал, жекпе-жек жаттығу, құрылтай өткізетін және хореография залдары қарастырылған. Сонымен қатар, аренаның инфрақұрылымдық жүйелері мен автотұрақ мәселесі де оңтайлы шешіледі. Бұл бюджет есебінен жұмсалатын қаржыны да үнемдеуге мүмкіндік береді. Қазіргі таңда кешеннің жоба-сметалық құжаттамасы дайындалуда.
Төртіншіден, бұл жер бұған дейін 10 жылдан астам уақыт игерілмей, бос жатты. Осы орынның таңдалуының басты себебі – «Саяхат», «Сырдария», «СПМК-70» мөлтек аудандары, Тасбөгет кенті, Ақсуат ауылдық округі мен «Сабалақ» саяжайы жақын. Аталған мөлтек аудандар тұрғындарын спорттық нысанмен қамтамасыз ету, шалғайдан қала орталығына қатынап, үйірмелерге қатысатын мектеп жасындағы 30 мың оқушының мәселесі осылайша тиімді шешілмек. Өңірдің ауа райы ерекшелігін ескеретін болсақ, қысы суық, жазы ыстық Қызылорда қаласы үшін бұл кешен тұрғындар мен балаларға жайлы орта қалыптастыратыны сөзсіз.
Айта кету керек, кешеннің лицей ғимараты жанында орналасуы оқушылар мен білім ошағы ұжымына да тиімді. Себебі, алдағы уақытта спорттық, мәдени-көпшілік шараларды осы кешенде тегін өткізуге мүмкіндік беріледі.
Сонымен қатар, қазіргі таңда облыс көлемінде тұрғындарға жайлы орта қалыптастыру мақсатында саябақтар мен аллеялар, скверлер, спорттық нысандар жаңғыртылып, абаттандырылуда.
Бәрі түсінікті секілді. Дегенмен қарсы болып отырған лицейде білім алып жатқан оқушылардың ата-аналары. Өзгелер бұл түсініктемені қолдап отыр. Журналист Әділбек Жақанов «Мектептің алаңы заманауи спорт кешенге айналса кімге зиян!?» деген жазбасы көпшілікке ой салды. «Кешелі бері БИЛ-дің ат шаптырым алаңына қатысты шу шығып жатыр екен, өз ойымды қоса кетейін. Әкімдік жерін бас-көз жоқ иемденіп, оған бір кәсіпкер түнгі клуб немесе сауда орталығын салайын деп жатса нағыз дау шығаруға болар еді. Тап-тақыр, бір қылтанақ өспеген кебір жерде (үлкен алаңда) оқушылардың футбол ойнауына да қолайлы жағдай жасалмағаны көрініп тұр. Енді ол жерге заманауи спорт аренасы салынса несі айып? Оның үстіне БИЛ-дің оқушыларына бассейніне шомылып, залында футбол, волейбол ойнауына мүмкіндік жасалса не үшін даурығады? Тіпті, қаладағы бүкіл мектептің азып-тозып тұрған алаңдарының орнына жаңа спорт кешендерін салу керек! Балалар тақыр жерде емес, заман талабына сай ареналарда жаттығуы керек. Спорттық инфрақұрылым дамымай, ел спорты алға ілгерілемейді. Маңдайымызға біткен жалғыз “Евразия” СК ескіріп, жағдайы да мәз емес. Өз басым өңірде спорт кешені салынады десе қуанам. Ертең ол жерде қаншама мыңдаған бала спортпен шұғылданып, салауатты өмір салтын қалыптастыруына сеп болады. Мен Қызылорда аренаның салынуын қолдаймын!» дейді Ә.Серікұлы.
«Қызылорда арена» көпфункционалды кешенінің салынуы айналасындағы даудың астарында не жатыр? Бұл сұрақтың жауабы нақтыланған сияқты. Қалай болғанда да, шешім қабылданып қойылған. Енді іске кіріспек. Нәтижесін алдағы уақытта көретін боламыз. Сол кезде қай жақтың қателескені белгілі болады. Сонымен қолға алынғаны тұрған іс дау-дамайсыз жүзеге асатын болды.
Н.Меңдібай
