Шиелі ауданы – талай тектіні дүниеге әкеліп, дарабоз дарындарды өмір аспанына қанат қақтырған өнеге тұнған өлке. Сырдария өзенін бойлай орын тепкен елдің осалы жоқ екені әмбеге аян. Әйтсе де, әр ауданның өзіне тән ерекше қоңырқай тіршілігі бар. Иә, Арал десе балығы мен тұзы, Қазалы десе тәтті кәмпиті, Қармашқшы десе ғарышы, Жаңақорған десе емді батпағы, Шиелі десе күріші көптің аузынан түспей жүреді. Сондықтан Шиелі ауданы әкімі Нұржан Ахатов аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштері туралы бұқаралық ақпарат құралдары өкілдеріне түсіндіріп, қызмет бағытын да жіпке тізіп берді.
Әуелі әлеуметтік жағдай бірінші айтылатыны белгілі. Себебі, елдің жағдайы жақсы болса қала өз-өзімен-ақ дами береді. Сандарды сөйлетер болсақ, ауданда 3623 жаңа жұмыс орнын құру жоспарланып, 8 айдың қорытындысымен 2175 жаңа жұмыс орны ашылған. Бұл шиеліліктерді тұрмыс түйткілінен арылтып, тұрмыс жағдайының жақсаруына әкеледі.
Аудан бойынша жол инфрақұрылымын одан әрі жақсарту, дамыту мақсатында биылғы жылы бірқатар жобалар іске асырылыпты. Мәселен, «Ауыл – ел бесігі» мемлекеттік бағдарламасы аясында Бестам және Н.Бекежанов елді мекендерінде ұзындығы 20,7 шақырымды құрайтын 21 көшеге 333,9 млн теңге бөлініп, орташа жөндеу жұмыстары жүргізілген.
— Аудандық маңызы бар Жуантөбе ауылына кіреберіс 6 шақырым автомобиль жолын күрделі жөндеу жұмыстарына барлығы 463 млн. теңге қаржы бөлініп, бүгінгі күні құрылыс монтаж жұмыстары басталып кетті. Алмалы, Еңбекші, Ә.Тәжібаев, Ақмая, Ы.Жақаев, Бала би, Байсын ауылдарында және Шиелі кентіндегі барлығы 36,2 шақырым көшеге орташа жөндеу жұмыстарын жүргізуге аудандық бюджеттен 629,6 млн. теңге бөлініп, тиісті жұмыстар атқарылуда. Жалпы құны 498,5 млн. теңгені құрайтын Бидайкөл және Әбділда Тәжібаев елді мекендеріне кіреберіс көпірлерінің құрылыс жұмыстары жүргізілуде. 22 ауылдық округке электрэнергиясының қуатын арттыру үшін қосалқы станция орнатуға бюджеттен 60 млн. теңге қаражат бөліп отырмыз. Бұл өз кезегінде тұрғындарды тұрақты электр энергиямен қамтамасыз етуге септігін тигізетін болады,- деді Н.Ахатов.
Мұнан бөлек қысқа дайындық, жылу жайы баспасөз отырысы барысында қаузалды. Жылу беру маусымына дайындық күзде қыза түсетіні рас. Ауданның өндірістік және әлеуметтік кешендерін жылда жылу беру маусымын өткізу үшін жедел штаб жасақталып, кент және ауыл әкімдері мен бағдарлама әкімшілері, кәсіпорындар бекітілген іс-шараға сәйкес жұмыстар атқарылып жатыр екен.
2022-2023 жылдардағы жылу беру маусымын өткеруге аудан бойынша 147 нысан, оның ішінде білім саласы бойынша 62, мәдени 35, спорттық 9, денсаулық саласынан 41 мекеме даярлану үстінде. 147 нысаның 23-і сұйық отынмен, 100-і қатты отынмен, 24-і газбен жылытылған. Әлеуметтік салаға қажетті 11,7 мың тонна көмірдің бүгінгі күнге 4 мың тоннасы жеткізілген. Аудан тұрғындарына қажетті 20 мың тонна қатты отынның бүгінгі күнге 12 мың тоннасы ауданға әкелініпті. Аудандағы көмір тасымалымен айналысушы кәсіпкермен көмір бағасын 15 мың теңгеден асырмау жөнінде меморандум жасалынуы халықты қуантып отыр.
Ал, газдандыру бойынша бүгінде Шиелі кенті және Ы.Жақаев, Бидайкөл, Байсын, Н.Бекежанов, Ақмая, Алғабас және Ш.Қодаманов ауылдары, яғни аудан халқының 60 пайызы көгілдір отынын пайдалануда. Жалпы құны 1 млрд. 62 млн. теңге болатын Еңбекші, Жиделіарық, Бестам, Ақтоған елді мекендерін газбен қамтамасыз ету бойынша жобалар тиісті министрліктерге тапсырылған. Алмалы, Телікөл ауылдық округтерін жоба-сметалық құжаттары сараптама қарауында. Болжамды құны 1,3 млрд. теңгені құрайды.
Шиеліліктер облыс әкімінің тікелей қолдауымен құрылысшылар мерекесі қарсаңында құны 2,1 млрд. теңгені құрайтын Мұстафа Шоқай автоматты газ реттегіш станциясының құрылысын бастады. Тартоғай, Майлытоғай ауылдарының ішкі газ желісінің жобалық сметалық құжаттары дайындалуда. Жоғарыда аталған жобалар іске асқан жағдайда аудан халқының 85 пайызы газбен қамтылатын болады.
Жолы салынып, үйі мен мектебі жылыған соң уайымсыз білім ала беруге болады емес пе? Білім саласында да оқушыларға жайлы жағдай жасалғаны, соның нәтижесінде жетістіктерге жетіп отырғаны қуантады.
— Аудан бойынша білім саласында жұмыстар тиісті стандарттарға сәйкес атқарылуда. Ауданда 42 мектеп жұмыс істейді, оның екеуі жеке мектеп. 2022-2023 оқу жылында бірінші сыныпқа барлығы 1850 оқушы қабылданып, 1-11 сынып аралығында 18970 бала білім алуда. Өткен оқу жылының қорытындысымен 11-сыныпты 936 оқушы аяқтады, оның 742-сі ҰБТ-ға қатысып, орташа балл 75,3 құрады. Аталған оқушылардың 460-ы жоғарғы оқу орындарына грантқа түсіп, студент атанып отыр. Барлық мектеп бітірген түлектеріміз орта арнаулы және жоғары оқу орнымен қамтамасыз етілді.
Ал, аудандағы мектепке дейінгі 103ұйымда барлығы 5987 бала тәрбиеленуде. 75 жекеменшік балабақшаның 46-ы аудан орталығында, 29-ы ауылдық елді мекендерде орналасқан. Үстіміздегі жылы 14564 бала жазғы демалыс және сауықтырумен жұмыстарымен қамтамасыз етілді. Оның ішінде 700 бала аудан орталығындағы «Сыр ұланы» лагерінде, 13864 бала мектеп жанындағы лагерьде демалды,- деді білім бағытына шолу жасап өткен аудан әкімі.
Ол аз десеңіз, ауданда балаларға көрсетіліп жатқан көмек көпшіліктің көңілін бірлендіреді. 1 маусым балалар мерекесі қарсаңында 60 балаға облыс әкімінің атынан мерекелік сыйлық – велосипед тарту етілген. Оған қоса, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 25 қаңтардағы №64 қаулысына сәйкес төрт санатты қамтитын отбасылардан шыққан 4018 балаға 150 млн. теңге көмек берілген. «Қазақстан халқына» қорынан 530 балаға 16 млн. теңге көмек беруге ұсыныс жасалған.
«Мектепке жол» акциясы аясында демеушілер есебінен 1611 тұрмысы төмен отбасынан шыққан балаларға қажетті құрал-жабдықтармен, киім-кешекпен қамтамасыз етілген. Дегенмен ауданда білім саласы бойынша бірқатар мәселелер шешімін табуды қажет етеді. Атап айтсақ, бірінші, аудан орталығындағы №48 Ә.Қоңыратбаев атындағы мектеп-лицейіне 300 орындық қосымша ғимарат салу мәселесі туындап отыр. Бүгінгі күні тиісті жобалық сметалық құжаттары дайындалып, тиісті сараптаманың оң қорытындысы алынған. Мектеп ғимараты 2007 жылы 464 орындық болып салынған. 2022-2023 оқу жылына 1-11 сынып аралығында 902 оқушы білім алуда. Алдағы уақытта үш ауысымды оқу қаупі бар.
Екінші №46 А.С.Пушкин атындағы мектеп-лицейіне қосымша 400 орындық ғимарат салуды қажет етеді. №46 А.С.Пушкин атындағы мектеп-лицей ғимараты 1968 жылы салынған. Ғимараттың жобалық қуаты 740 орындық. 2022-2023 оқу жылына 1-11 сынып аралығында 1497 оқушы білім алуда екен. Аудан бойынша орын тапшылығы орын алып отырған осы мектеп-лицейге қосымша ғимарат қажеттілігі туындап отырғанын жасыра алмаймыз.
Сонымен бірге, 21 мамыр және 30 шілде күндері аудан аумағында қатты дауылды жел тұрып, табиғи сипаттағы төтенше жағдай орын алған еді. Салдарынан Бәйгеқұм, Қарғалы, Жөлек, Ақтоған, Еңбекші ауылдық округінің, Қосүйеңкі, Ақтам елді мекеніндердегі мектептердің шатырлары ағаштарымен бірге қирап, жобамен 45 млн. теңгеден астам шығын келтірілген болатын. Қазіргі таңда облыстық бюджеттен тиісті қаражат бөлініп, жөндеу жұмыстары басталып кеткен.
Осындайда елдің еңсесін көтеріп, рухани күш беріп келе жатқан мәдениет пен өнер. Шиелі ауданында бүгінгі таңда аудан халқына барлығы 27 мәдени ошағы, 2 мәдени-демалыс кешені және Нартай өнер мектебі халыққа мәдени қызмет көрсетеді. Жыл басынан бері 242 шара ұйымдастырылып, 31 мыңға жуық тұрғындар, ал «Балалар жылына» орай 19 шара өтіп, 2 мыңға жуық балалар қатыстырылған.
Мәдениет саласы бойынша бірінші кезекте мүлдем клуб үйлері жоқ Ортақшыл, 1 Май елді мекендеріне және ғимараттары апаттық жағдайда тұрған Жансейіт, Майлытоғай, Ақтоған, Телікөл, Қарғалы, Бестам, Алмалы, Ботабай елді мекендеріне жаңадан клуб үйлерін салу қажеттігі туындап тұрғаны белгілі. Осы мәселелерді шешу бағытында тиісті жұмыстар жүргізілуде.
Қай кезде де білім, мәдениет және денсаулық саласы қатар айтылады. Осы тұста, Шиелі халқының денсаулық жайы сөз етілгенде кейбір мәселелер барын аудан әкімі өзі баяндап берді.
— Елді мекендерді аралау барысында бірқатар ауылдық округтерде әлі де болса дәрігерлік нысандарды жаңалауды және жаңадан талаптарға сай ғимарат салу қажеттігі анықталуда. Бүгінгі күнге денсаулық сақтау саласы бойынша Балаби, Досбол би, Бұланбай бауы елді мекендерінің ЖСҚ дайындалып, мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы алынған. Жалпы жоба 1,2 млрд. теңге. Денсаулық сақтау басқармасымен бірлесе тиісті шараларды қабылдайтын боламыз.
Амбулаториялық емханалық мекемелер бойынша барлығы 191 дәрігер, 875 орта буынды медицина қызметкері жұмыс жасайды. Олар медициналық қызметтің 27 түрі бойынша мамандандырылған көмек көрсетеді. 8 айда скринингтік тексерулерден 26452 адам жоспарланып, 23322 адам өтті, яғни барлық тұрғынның 88 пайызы қамтылды. 1 қыркүйекке 1402 бала дүниеге келсе, өкінішке орай 319 азаматымыз қайтыс болды,- деді Н.Ахатов.
Аудан әкімі елдегі денсаулық саласымен қатар қылмыстылық жағдай бойынша да бірқатар жұмыстар атқарылып жатқанын тілге тиек етті. Аудан көлемінде қоғамдық тәртіп пен жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында 2022 жылдың 8 айында жалпы қылмыстық құқық бұзушылықтың тіркелуі 21,9 пайызға төмендегенін білдік. Оның ішінде, ауыр және аса ауыр қылмыс түрлері 14,6 пайызға, бөтен мүлік ұрлығы 9,1 пайызға, мал ұрлығы 15,8 пайызға, пәтер ұрлығы 62,5 пайызға, бұзақылық қылмыстары 7,5 пайызға азайған екен.
— Есепті мерзімде 132 қылмыстың 37,9 пайызын ұрлық, 16 пайызын алаяқтық қылмыстары құраса, қалғандарын өзге де санаттағы қылмыстар құрады. 2022 жылдың 8 айында аудан көлемінде 6129 әкімшілік құқық бұзушылық дерегі анықталып, 43 млн. 826 мың теңге айыппұл салынып, осы салынған айыппұлдың 36,6 млн. теңгесі өндірілді.
Одан бөлек, аудан көлемінде «мүлдем төзбеушілік» қағидаты бойынша 2022 жылдың 8 айында 1767 әкімшілік құқық бұзушылықтар анықталды. Осы ретте, аудан әкімдігі полиция бөлімімен бірлесе отырып, қоғамдық тәртіп пен жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында кешенді шаралар жүргізілуде. Мәселен, жол белгілерін орнату, бейнекамера қою, қажетті жол сызбаларын жаңалау сынды атқарылатын жұмыстар бар,- дейді аудан әкімі.
Көп болған соң адам аласы ішінде болары ақиқат. Бірақ, Шиелі ауданының даму бағытына көпшілік қызыға қарайды. Аудан бойынша қоғамдық саяси ахуал тұрақты. Саяси ахуалды ұстап тұру мақсатында өзекті мәселелерге қатысты ауданның шиеленіс картасы жасалып, тиісті құқық қорғау және құзырлы органдарымен мәселені шешу бағытында өзара байланыс орнатылған.
Шаңырағы шаттыққа, өңірі шұғылаға, өмірі шуаққа толы Шиелі халқы еңбекқорлығымен, табандылығымен, өрлігімен әлі талай белес биігінен бой көрсетері анық. Тілеулес жұрт, жүректес ағайын осы бір шағын ғана ауданның ұшпаққа шыққанын қалайды. Нақты меже, айқын бағыты бар ауданның келешегі кемел боларына біз де кәміл сенеміз.
Айдар САЙЛАУОВ
