Рамазан – сауап еселеп жазылатын, мол мүмкіндік берілетін қасиетті ай. Межелі уақытта-ақ адамды жақсылыққа жетелеп, ерсі қылықтардан тыйып, мейірімнің нұрын төгетін, даналықтың дәнін себетін мәртебелі ай. Сондықтан тағатсыздана күтетін көпшіл қауыммен жылына бір рет жүздесетін Рамазан айының орны ерекше. Бұл уақытта барлығы ауыз бекітіп, түрлі тыйымдардан тыйылады. Жалпы, ораза ұстау – әрбір мұсылманның парызы. Асылында, парыздың парқын түсініп, игі істерге ұмтылғанға не жетсін?! Адамның амал дәптерінде оғаш қылықтарға орын болмаса, тек ізгі іс толтырылса нұр үстіне нұр емес пе? Пенденің басына бұйырған бағы да, қуанар ең ұлы сәті де сол болса керек. Айтпағымыз, Жаратқанның сый ғып берген әрбір мүмкіндігін қалт жібермеген жөн. Берекесі мол айдың берер ырзық-несібесінен қапы қалмаған дұрыс.
Раббысының рақымы түсетін, күнәсі кешірілетін кешірім айында ораза ұстап, садақа берген пендеге мол сауап жазылады. Пайғамбарымыз өзінің бір хадисінде үмметін былай деп сүйіншілейді: «Кімде-кім Рамазан айында шынайы сеніммен, сауапты бір Алладан ғана күтіп, ораза ұстаса, бұрын-соңды жасаған күнәлары түгелдей кешіріледі». Демек, таза ниетпен, шынайы сеніммен бір ай ораза ұстаған жан барлық күнәсынан арылады. Осыдан кейін ойға мына нәрсе оралады: әлдекімге ренжісек, өкпеміз қара қазандай боп, ол адамды қайта көрместей жүрек түкпіріне кек сақтап, оған кешірім етпейміз. Ал, Алла Тағала әрбір құлына жамандық жуытпай, жөнді жолға түсуіне мүмкіндік беріп, қаншама күнәсіне кешіріммен қарайды. Мұндай ұлылықты сезінген үмметтер де кемелдікке ұмтылып, көркем мінезді болғаны абзал. Алла Елшісі өзінің хадисінде ораза тұтқан адамның Алла алдында орны ерекше екенін былай жеткізеді: «Ұлылығы шексіз Алла Тағала: Адам баласының ұстаған оразасынан басқа барлық амалдары өзіне. Ал, оразаның жөні бөлек. Өйткені, ораза менің разылығым үшін ұсталады. Сондықтан да оның қарымын (сауабын) өзім беремін деген». Сайып келгенде, рухани тұрғыдан жаңарып, жарасымды іс қылу арқылы көл-көсір пайдаға ие болып, сауапқа кенелетіні хақ.
Көпшілік қасиетті айда әр нәрсенің қадіріне жетіп, барды бағалап үйренеді. Өткенін ой елегінен өткізіп, санадағы сан сауалға жауап іздеп, тірек еткен тілегін айтады. Барынша жақсылыққа бой түзеп, «толық адам» болу үшін өзін тәрбиелейді. Абайша айтсақ, нұрлы ақыл, ыстық қайрат, жылы жүрек – толық адамға тән қасиет. Ал, ораза – тәрбиенің негізгі қайнар көзі, бастау бұлағы, мектебі десек артық айтқандық емес. Себебі, ораза кезінде адам өзін тек тамақтан тыйып ғана қоймай, өзін тәрбиелеуге ден қояды. Ғайбаттау ғайып болатын айда өсек-аяңнан арылып, бөспе сөзден безініп, жеңілтектікке емес, салмақты болуға басымдық береді. Оның үстіне ораза адамның шыдамы шыңдалатын, сабыры сынға түсетін уақыт. Төзімінің тағаты таусылса да, ашудан аулақ болып, байсалды байыппен, ұстамды қалыпта қалу керек. Әлдекім титығына тисе де, «Мен оразамын» деп төзімділік танытса, мінез-құлқын түзесе, айы оңынан туары сөзсіз. Мұндай келеңсіз кедергіден өту таң атқаннан кеш батқанға дейін бір жұтым су ішпей, яки, нәр татпай шыдаған адам үшін түк те емес. Барынша бейәдеп сөздерді қолданбай, «ауыздан ақ ит кіріп, көк ит шығуына» жол бермеген жөн. Осы орайда, Ш.Құдайбердіұлының тағылымды сөзі ойға оралады: «Сөзіңді түзе – әдетіңе айналады. Әдетің – мінезіңе айналады. Мінезің – сенің тағдырың». Рамазан айының ерекшелігі де осында, адамның мінез-құлқын түзеуге түрткі болып, тағдырың туралап береді. Кемелдікке қол жеткізген адам сындарлы сыннан сүрінбей, жеңіліске жығылмайтыны, өмірден өз орнын табатыны анық. Асылында, өзгемен бақталасып, тайталасқаннан маңдай бағы бес елі болған адам жоқ. Таласып-тармасып, алысып-жұлысып, әлдебіреуді табалап, күлкі еткеннің де көсегесі көгермейді. Мінекей, ораза осындай теріс пиғылға тоқтау қойып, жат қылықты жоқ қылады.
Қысқасы, ораза адами қасиеттерге баулып, адамгершіліктің асыл тәжін ұсынып, тозақ отынан да қорғайды. Бұл туралы Алла Елшісі (с.а.у) былай дейді: «Ораза – қалқан. Пенде ораза ұстаумен тозаққа қалқан қояды». Егер де иманын күшейтіп, сабырды серік етсе, қайырымдылыққа жақын болса, ақыретте қиналмайтыны айдан анық. Жымыңдаған тозақ отынан сақтанудың жолы – ізгі адам атануда. Жоғарыда айтылған игі амалдардың барлығы пендені жамандықтан қорғайтын бойтұмары, қастандықтан қоритын қорғанышы болмақ. Негізінен Рамазан айы келгенде адамдар риясыз қуанады. Өйткені, аласапыраннан ада етіп, жан-дүниесіне тыныштық сыйлайды. Бөлек сезім бойды кернегенде адам өзі-ақ қуыс кеуделіктен арылып, күпірлікті емес, шүкіршілікті көп айтып, тұла бойын харамнан, тілін жаман сөзден, көзін сұқтанудан сақтайды. Сондықтан, жұртшылық осындай адамдықтан, асыл қасиеттен өмір бойы ауытқымаса дейміз. Рамазан айында түзеген мінезі, жүйелеген ісі кейін де жалғасын тапса жолы дәйім ашық болары хақ.
Жалпы, оразаның берер пайдасын жіліктеп, жіпке тізіп жіктер болсақ, өте көп. Тіпті, таң сәріден кешке дейін жүрек жалғамай, тамақтанбаудың өзі ағзаға оң әсерін береді. Ағза жұмысын жақсартып, салауатты денсаулыққа жол ашады. Медицина мамандарының айтуынша, ауыз бекітіп, ораза тұтқанда дене құрылысы ретке келеді, дененің сергектігі артады, иммунитеті нығаяды. Сонымен қатар, асқазан, бүйрек, қант диабеті, жүрек және бауыр ауруларына қарсы тұру қабілеті артады. Тіпті, қан қысымы жоғары адамдар үшін де оразаның тигізер пайдасы мен септігі көп көрінеді. Көрдіңіз бе, ораза жақсы тәрбие қалыптастыру да, денсаулықтың мықты болуына, мінез-құлықты мінсіз өзгертуге мүмкіндік береді.
Түйінін айтқанда, Алла құлдарына көтере алмайтын сынақ бермейді делінеді. Демек, Рамазан айында ауыз бекітіп құлап һәм ашығып жатқан ешкім жоқ. Өйткені, жаратқан қай жағынан болмасын жәрдемдесіп, желеп-жебейді. Осы орайда, ораза ұстаған әрбір жанға ниеттеріңіз бен дұға-тілектеріңіз қабыл болсын дейміз. Айлардың сұлтаны Рамазан мүбәрак болсын!
Замира ДАСТАНҚЫЗЫ
