Еліміздің білім мазмұнына енгізіліп жатқан жаңартулар кезінде біздің ұжым біртұтас ағза секілді бірлесіп алға ілгерілеуді мақсат етеді. Осы ретте «сабақты зерттеу тәсілі арқылы мектеп мәдениетін қалай арттыруға болады?» деген сұрақтың туындауы сөзсіз. Тәжірибе көрсеткендей, мектеп мәдениеті жағымды және жағымсыз болып екіге бөлінеді. Жағымды мәдениет қалыптасқан мектептерде, Кент Д.Петорсонның зерттеуіне сүйенсек, бейресми желілік қауымдастық аясында мұғалімдер мектептің тыныс-тіршілігіне шынайы алаңдаушылық танытады, оқушылардың білім жетістіктері үшін жауапкершілік алады, адами ресурстарға қамқорлықпен қарайды, мұғалімдердің үздіксіз білім жетілдіруін қолдайды және мектеп құндылықтарын жоғары бағалайды. Осындай жылы атмосфераны қалыптастыру бағытында әріптестеріміз ізденіс жұмыстарын жүргізуде.
Жоғарыда айтып өтілген жағымды мектеп мәдениетін қалыптастыру тиімді жоспарлау әрекетімен тікелей байланысты екендігі белгілі. Енді біздің мектебімізде сабақты зерттеу тәсілі жағымды мәдениет қалыптастырудың тиімді құралы ретінде қалай жүзеге асырылды? П.Дадли мен Т.Чичибудың нұсқаулығы басшылыққа алынып, сабақты зерттеу кезінде ескерілетін факторларды таныстық. Ең алғашқы қадам тек қатысушы емес, бастама жасаушы, сабақты зерттеу жобасы мен оның кәсіби даму мақсатын айқындап алған белсенді мұғалімдерден кемінде үш немесе одан артық адамнан құралатын зерттеу тобын құру, екінші зерттеу тобының мектеп жұмыс кестесімен сәйкестендірілген жұмыс ережесін бекіту. Құрылған топта көшбасшы мұғалімдердің болуы, топ мүшелерінің жауапкершілікті барлығы бірдей сезінуі, өздеріне жүктелген рольдерді ұқыпты орындауы, үдеріс кезінде шиеленістер туындайтын жағдайда эмоцияны реттеу секілді маңызды факторларды жұмыс ережесінде қарастыруы арқылы қолайсыздықтың алдын-алуға болатындығын үйрендік.
Не нәрсе зерттеледі? Бұл – сабақты зерттеудің маңызды қадамы. Зерттеу сұрағын анықтауда оқытылып жатқан бағдарламаның қай бөлімі, қай сыныпта, оқу мақсаттарының қайсысына бағытталған? Зерттеуге алынған бұл мәселе неліктен маңызды және өзекті? Бұл сұрақтарға зерттеу тобы жауап алуы керек. Таңдап алынған тақырып қатысушылардың бәріне бірдей өзекті ме? Мектеп үшін, мұғалім үшін, оқушы үшін неліктен өзекті? Мектептің даму жоспарымен қаншалықты сай келетінін де анықтау өте маңызды. Келесі қадамда зерттеу сұрағы бойынша теориялық ақпарат іздеу маңызды. Әдістемелік әдебиеттерге шолу жасай отырып, зерттеу нысаны мұғалімдерге белгілі пәндік білім немесе зерттеуден соң өз тәжірибесіне енгізе алатындай маңызды кәсіби дағды қалыптастыруы керек. Маңыздылығы жағынан қажетті келесі қадам ол – кәсіби дамуға бағытталған бірлесе жоспарлау. Осы жоспар бойынша өткізілген зерттеу сабағын бірлесе бақылауды және дерек жинауды жоспарлау, сонымен қатар сабақты зерттеу тәсілінің мұғалімдер үшін өте маңызды кезеңі – бірлесе сабақты талдау. Мектеп директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары, І деңгейлі мұғалім Ж.Иманбаева сабақты зерттеу (Lesson study) тәсілін ұйымдастыру және оны ұйымшылдықпен бірлесе өткізу туралы бастамашыл топқа ұсыныс жасап, жоғарыда келтірілген маңызды ақпараттарды берді. ІІІ деңгей бағдарламасын меңгерген, ағылшын тілі пәні мұғалімі Н.Әжмұратова әріптестермен жылы кәсіби қарым-қатынас орната отырып, оқушылардың ағылшын тіліндегі сөздік қорын дамытуға және әріптестердің кәсіби біліктілігін сындарлы оқыту теориясы арқылы дамытуға бағытталған зерттеу тобын құруға бастама жасады.
Сабақты зерттеу (Lesson Study) үдерісін жүзеге асыру мақсатында ағылшын тілі пәні бірлестігінен топ құрылып, 4-сыныпта тізбектелген сабақтар топтамасын өткізді. Оқу мен оқытудағы тиімді тәсілдерді қолдана отырып, зерттеуді пән мұғалімдері А.Есетова, М.Бауыржан, Ж.Алданазарова, А.Өтепберген, Н.Әжмұратова «4-сыныпта ағылшын тілі пәнінен сөздік қорды қалыптастыруда жаңа сөздерді меңгерту жолдары» тақырыбы бойынша А,В,С оқушыларын белгілей отырып жүргізді. Ынталы топ сабақтардың жоспарлануы, өткізілуі барысында өзінің іс-тәжірибесін байытуға, өзіне бекітілген рөлді жауапкершілікпен орындауға, оқушыларға мұқият бақылау жасауға бейімделе алды. Мұндай іс-әрекет ұжымдық жауапкершілік пен ұжымдық мәдениеттің артуына ықпал ететіні сөзсіз.
«4-сыныпта ағылшын тілі пәнінен жаңа сөздер арқылы сөздік қорды қалай байытамыз?» деген зерттеу сұрағын негізге алып, сабақтар барысында инновациялық технологиялар, өзін-өзі және өзара бағалау түрлері қолданылды. Зерттеу тәсіліне қатысу арқылы әріптестер кәсіби біліктілігін жетілдіре алды, оқушылардың сөздік қоры, белсенділігі айтарлықтай ілгеріледі, әр сабаққа рефлексия жасау арқылы әріптестер ізденіс жасауға бейімделді және жағымды қарым-қатынас мәдениеті қалыптасты.
Мектептің әрбір мұғалімі өзін кәсіби маман ретінде іс-әрекеттегі зерттеуге тартылуы ұжымда ортақ ұстаным мен құндылықтарға негізделген мектеп мәдениетінің жағымды қалыптасуына әсері зор болады деп санаймыз. Алдағы уақытта да кәсіби дамуға бағытталған жұмыстар өз жалғасын табатын болады.
Н.ӘЖМҰРАТОВА,
Т.Жүргенов атындағы №136 мектеп-лицейінің
ағылшын тілі пәні мұғалімі
