Халқымыз «ауруын жасырған өледі» деген тәмсілді терең ұғынып, ауыртпалық жанына батқан соң, ауруханаға барып, керекті ем-домын алуға кіріседі. Өйткені, өз денсаулығына селқос қарап, тәуіпке бармай «тәуір болады» деп, дәрігерге көрінбей «жазылады ғой» деп жүргендер некен-саяқ. Әйткенмен, қазір ауруын жасырмаған, шалдыққан дертіне шипа іздеген жандардың да өмірі қыл үстінде. Дәлірек айтсақ, медицина саласының да өз міні жетіп жатыр. Әлбетте, біз мұнымен ақ халаттылардың атына кір келтіруден аулақпыз. Бірақ, «айтпаса сөздің атасы өледі» демекші, медицинаның тайға таңба басқандай ақсаңдап тұрған тұстарын қалай жасырып қалмақпыз? Бұл мәселе халықтың қуатты денсаулығы мен адам тағдырына кеп тірелгенде бей-жай қараудың өзі әбестік болар?! Дәрігерлердің салғырттық пен самарқаулыққа жол беруі науқастарды сан соқтырып отырғаны айдан анық. Кезек күтіп қызыл кеңірдек болатын көпшілікті айтпағанда, дерті дендеген адамға дауа таппай, дұрыс диагноз қоя алмау деген білдей атауға ұят емес пе? Сырқат пен саулық, өлім мен өмір арасында арпалысқандарды сан-саққа сандалту да санаға сыйымсыз. Шамасы, білместікпен болған жайттар сол «біліксіздікпен» байланысып тұр. Қаншама жанның жан ұшыра шырылдаған жан-айқайын еститін құлақ болса, кәнекей?! Жақында ғана салғырттықтың салдарынан жапа шеккен ақсақал өлім аузынан қалды. Әрі-бері жүргізіп әлекке салғанның әсерінен ауруы тіптен асқынып кеткен. «Атамызды Арал аудандық ауруханасы қарап, Қызылордаға УЗИ-ге тексерілу үшін жіберді. Бірақ, көпбейінді облыстық ауруханасы ауруды анықтай алмай, ақылы түрде анализ алу керектігін айтты. Амал жоқ, анализ жасатып, қорытындысын аламыз дегенше, атамыз жолда инсульт алып, құлап, ауыр халде жедел жәрдеммен Қызылорда қалалық ауруханасына жеткізілді» деді келіні А.Жеңісбекқызы. Қалалық аурухана қарияға «басына екі жерден қан құйылған, инсульт, судорогі бар» деп диагноз қойған екен. Егер дәрігерлер дереу ауруды анықтағанда мұндай жағдайдың бірі де болмас па еді? Науқасты зыр жүгіртіп қоюды қалай түсінуге болады? Сонда көпшілік дертімен күресіп дал бола ма әлде ақ халаттының айтуымен өз ауруын өзі анықтаумен әлек бола ма? Бір-біріне жөн сілтеп, екі ортада есеңгіретіп жіберетін антына адал деген ақ халаттылырдың ессіз әрекеттері адамды расымен қажытып жібереді. Сау адамның өзі тексерілер уақытта түңіліп кетсе, халі мүшкіл науқастың тіпті шамасы келмейтіні белгілі. Денсаулығы жарамайтын адамды әбігерге салып, жолға жөнелтудің өзі ақылға қонымсыз. Жауапсыздық ендігәрі жалғаспауы керек. Қысқасы, медицина мамандары сырқаттан сауықтырудын сан жолын қарастыруы тиіс. Сол уақытта ғана мұндай жанға батар жайттар қатары сейіледі.
Бейқамдықтан болған оқиғаның бұл бергі шеті ғана, егер қазымырланып қазбаланса, қосылатын күңкілдер көп-ақ. Жазылған арыздар мен айтылған шағымдар да жетерлік. Емделуге барғандардың ебін таппай, одан бетер ауруды асқындырып алғандар аз емес. Соның кесірінен, кеселге тап болып яки мүгедек боп, арбаға таңылғандар қаншама? «Естіген құлаққа жазық жоқ», оны күнде құлақ естіп жүр. Тіпті, теледидардан берілетін ақпараттар да, жарыса айтылған жаңалықтар да сөзімізді тұздықтай түседі. Сондықтан сабырлылықтың сарқылын сарықпай, әр іске тиянақтылықпен қаралу тиіс. Әйтпесе, адам денсаулығына немқұрайлылықпен қарайтын дәрігерлер мен тиісті басқарманың ендігі сылтауына жұртшылық иланбайтын да секілді. «Назарға аламыз» дегенге алғашында нанатындар кейін бұл сөзден құлақтары жауыр болғаны жасырын емес.
Қашан да қоғам денсаулығы қымбат әрі маңызды екенін алға тартсақ, түрлі ауру-сырқаудың алдын алуды, аман болуды ойлаған жөн. Себебі, сан сырқат қаптап кеткен кезеңде жыл сайын өлім-жітім деңгейі де күрт өсіп барады. Осы орайда, медицина маман-дары теріс әрекеттерден аулақ болып, жылдамдықпен іске кіріскені жөн. Қатерлі аурудың қаупі мен тажалдың уытты тырнағынан сонда сақ болатынымыз анық. Статистикаға сүйенсек, облысымызда 2021 жылдың қаңтар-наурыздағы өлім-жітім себептерінің негізгі жіктелімі бойынша созылмалы инфаркт миокардынан – 6, жүректің ишимиялық аурула-рынан – 50, қан айналымы жүйесінің ауруларынан – 262, ми тамырларының зақымдалуынан – 106 адам қайтыс болған. Әр ай сайын бір кеміп, бір өсіп отырған көрсеткіштер көңілді көбеңсітіп қоятыны рас. Сол себептен, ауруды ауыздықтауда ауруханалар жұмысы ілгерілеп, ақ халаттылардың белсене атсалысқаны абзал. Әл-дәрмені азайған науқастарды әрі-бері сенделтпей, онсыз да қуаты қайтқан қарияларды қинамағаны жөн. Қорыта айтқанда, күресуге сәл де болса қауқар барда, сеніп барған дәрігерлер кері қайырылмасын. Басқармалар да айтылған мәселені шешімсіз қалдырмай, білікті мамандардың басын құраса құба-құп. Жиналған арыз-шағымдарға дайын жауап берілмей, сынықтан сылтау іздемей, мәселенің аражігі ажыратылса дейміз.
Мұның бәрін жетіскеннен жіктеп, айдалаға айқайлап отырғанымыз жоқ. Тек ашынғандардың ащы айқайын жеткізіп, тиісті қарекеттер жасалса деген ой. Асылында, ағаттықтың медицинадан ауылы алыс болғанда ғана, саланың сапалы дамитыны сөзсіз. Адам баласы ауырмасын!
Замира ДАСТАНҚЫЗЫ
