Интернеттегі дереккөзге сүйенсек, бүгінде жер бетіндегі қоқыстың төрттен бірі қағаз қалдығы екен. Бір ғана Америка елінің тұрғындары жыл сайын пошта арқылы 4 миллион тоннаға жуық хат-хабар, бандероль алады. Ең қызығы, зерттеушілердің айтуы бойынша осының барлығы электрондық байланыс арқылы келсе, жыл сайын 150 мың ағашты сақтап қалуға мүмкіндік бар. Егер бір тоннадан астам қағаз қалдықтарын қайта өңдеуден өткізетін болса, 17 ағаштың тамырына балта жүзі тимейді. Керісінше, қоршаған ортаны қоқыстан таза ұстауға септігі тиеді, аман қалған ағаштар ауаны шаң тозаннан тазартып тұратынын мектептегі оқулықтан оқыдық.
Қағаз өндірісі көп уақытты талап ететін, 7-8 технологиялық операциядан тұратын процесс. Егер бір тоннадай қағазды қайта өңдеуден өткізетін болса, 17 ағашты, 26 мың литр суды, 3 текшеметр топырақты, 240 литр жанар-жағар май мен 4000 киловатт-сағат электр энергиясын үнемделеді екен. Ал, қайта өңдеуден өткізілген өндіріс барысында электр қуатын екі есе аз үнемдеуге болады. Осының арқасында ауаны ластайтын зиянды қалдықтар 70 пайыз төмендейді.
Жалпы қағазды тиімді пайдалану жағына келсек, әр елдің тұтынуы әртүрлі. Мысалы, Қытай мен Үндістанда оны көп пайдаланады. Орташа есеппен алғанда, әрбір еуропалық жыл сайын 4 тонна қағаз тұтынады, ал австралиялыққа қажеттілігі 130 келі ғана екен. Ал, британдық отбасы жыл сайын кесілетін 6 ағаштан жасалатын қағаз қалдықтарын далаға тастайтын көрінеді. Қағазбастылық Қазақстанда да белең алған. Бірақ, Үкімет қазазбастылықтан арылудың амалдарын кезең-кезеңімен қарастырып келеді. Мысалы, Қызылорда облысындағы «Азаматтарға арналған үкімет» корпорациясы мемлекеттік қызметтердің басым бөлігін қағазсыз қызметке ауыстырмақ. Ол үшін халыққа қызмет көрсету орталықтарында 8 қызмет бойынша қағаз түрінде берілетін қолхатты қысқартты. Жақын арада барлық мемлекеттік қызмет қолхатсыз көрсетілетін болады.
«Азаматтарға арналған үкімет мемлекеттік корпорациясы» КЕ АҚ» Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры Айнұр Тобаеваның айтуынша, қағазсыз қызмет көрсетуге көшу бірнеше кезең арқылы жүзеге асырылмақ.
– Қазіргі таңда халыққа қызмет көрсету орталықтарында көрсетілетін қызметтердің дені электронды форматқа ауыстырылып жатыр. Корпорация басшысының тапсырмасы бойынша біз алдағы уақытта қағазбастылықтан мүлдем арылуымыз керек. Бұрын мемлекеттік қызмет алушы тапсырыс берген уақытта қолына қағаз түрінде қолхат берілетін еді. Енді клиенттерге құжаты дайын болғанда қай ХҚО-ға жүгіну керектігі және уақыты көрсетілген sms-хабарлама келеді. ХҚО операторына клиент қолхаттың электронды нұсқасын көрсетсе болды,- дейді Айнұр Тобаева.
Еліміздегі халыққа қызмет көрсету орталықтарының мамандары қазақстандықтарға осы 8 қызмет бойынша жылына 6 млн.-ға жуық қолхат береді (бұл қолхаттардың жалпы санының 40%-ын құрайды). Енді клиенттер құжаттарын алу кезінде қағаз түріндегі қолхатты көрсету қажеттілігінен құтылды. Бұл жүйенің экологиялық және экономикалық пайдасы да зор.
Мұнан бөлек, бюджетті оңтайландыру мақсатында Азаматтарға арналған үкімет жартылай ағартылған целлюлозадан жасалған эко-қағазды пайдалануға көшу туралы шешім қабылдады. Ол әдеттегі қолданатын қағаз түсінен сарғыш болғанымен, басылған мәтіннің сапасына әсер етпейді. Сонымен қатар, ол кез-келген принтермен көшіру құрылғысына жарамды. Қазіргі уақытта мемлекеттік органдардың, университеттер мен банктердің көпшілігі осындай эко-қағазды пайдалануға көшкен.
Қазіргі заманғы технологияның жанданып, электрондық құжаттың өмірге келуі мен компьютерлік байланыстың артуы қағазбастылықтан арылтқанымен, кей қызмет түрлері әлі де қағаз жүзінде қызмет көрсетуден арылмады. Атап айтатын болсақ, халыққа қызмет көрсету орталықтарында көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің ішінде қолхат берілмейтін қызметтер: ҚР-ның Ұлттық куәландырушы орталығының тіркеу куәлігін беру және кері қайтарып алу; ҚР халқын тұрғылықты жері бойынша тіркеу; ҚР халқын тұрғылықты жері бойынша тіркеуден шығару; азаматтық хал актілерін тіркеу туралы қайталама куәліктер немесе анықтамалар беру; соттылықтың болуы немесе болмауы туралы анықтама беру; жылжымайтын мүлікке құқық белгілейтін құжаттың телнұсқасын беру; жылжымайтын мүлік объектілерінің жоспарын (схемасын) қоса алғанда, тіркеу органы куәландырған тіркеу ісі құжаттарының көшірмелерін беру; жылжымайтын мүлік объектілерінің техникалық паспортының телнұсқасын беру. Енді осы мәселенің де шешімі табылса, қағазбастылықтан толыққанды арылатын күн де алыс емес.
Дегенмен кей салада қағазға қайта оралғанын жасыра алмаймыз. Биыл бұқаралық ақпарат құралдарына мемлекеттік тапсырысты орналастыру үшін тендерге түсу электронды емес, қағаз түріне көшті. Сол үшін әрбір аймақта облыс әкімінің қаулысымен мемлекеттік ақпараттық саясат мәселелері жөніндегі өңірлік комиссия құрылды. Керісінше, бүгінде пойызға билет алу үшін ұзын-сонар кезекте тұрмай, электронды түрде қол жеткізуге болады. Тағы бір жайт, өңірде интернет желісінің мәселесі бар. Жүз жерден электронды түрге ауысамын дегенмен ауыл-аймақтарда электронды поштадан хат алудың, ұялы телефонмен әңгімелесудің өзі мұң болып тұр. Сондықтан елімізде аяққа оратылып, етектен тартып тұрған проблемалар баршылық. Ал, олардың арылудың дұрыс тетігін ойластыратын уақыт жетті.
Е.ЕРБОЛҰЛЫ
