Әлеуметтік желіде депутат Мұрат Әбенов Назарбаев университеті туралы қызықты деректерді келтіре отырып, даудың басын қозғады. Ұсыныстар да айтқан. Желіде жарияланғаннан кейін бірі дұрыс екендігін айтып, жақтап жатса, енді бірі «бұрында айтатын болса, қайда қалған?» деген секілді пікірлерімен бөлісті. Қалай десек те, осы күнге дейін жасырынып келген әңгіме көпшіліктің алдына жария етілді. Сонымен ол қандай жазба еді, оқып көріңіз.
Назарбаев Университетіне 15 жыл бойы қыруар қаражат бөлінді, ең заманауи лабораториялар жабдықталды, шетелдік ғалымдар тартылды, статусы күшейді, оны ешкім тексерген жоқ. Ұлттық ғылым академиясының орнына да жұмыс істейтін болды. Барлық қаражат осы университетке берілді, бірақ 15 жылда ешқандай нәтиже жоқ!
Бюджеттен ғылыми зерттеуге бөлінген қаржыға назар аударсақ:
2020 жылы 7 млрд 600 млн теңге;
2021 жылы 7 млрд 21 млн теңге;
2022 жылы 2 млрд 154 млн теңге;
Бірақ осы қаржылардың нәтижесі белгісіз.
Мысалы, Назарбаев университеті 1 жылда бар-жоғы 15 патент алған, ал дәл сол кезеңде Сәтбаев университеті 44 патент алған. Ғылыми зерттеулерге бөлінген қаржы 3-4 есе аз болса да, ұлттық университеттер әлдеқайда жақсы нәтиже көрсетуде.
Назарбаев университетіне шетелдік ғалымдарды тартады, айлықтары біздің отандық ғалымдарға қарағанда 4-5 есе көп. Олар қандай нәтиже көрсетіп жатыр? Біздің экономикамызға қандай пайда алып келуде?
Егер дәл сондай қаржыны біздің ғалымдарға төлесе, олар одан да артық өз еліне пайдасын тигізер еді. Арнайы комиссия құру арқылы қаржыны қайта тексеру қажет! Егер қаржыны дұрыс пайдалана алмаса, басқа университеттерге бөліп берейік.
Халықаралық рейтингтің көріп шықтым, бірақ Назарбаев университеті дәрежелі орында жоқ. Айтайық, QS World University Rankings рейтингі бойынша Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 150-орында. Бірақ Назарбаев университеті жоқ!
Times Higher Education рейтингінде Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ, Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеттері 1201+ орында, бірақ Назарбаев университеті жоқ!
U.S.News рейтингінің бірінші мыңдығында Назарбаев университеті жоқ!
CWUR World University Rankings рейтингісінде Назарбаев университеті жоқ!
Сонда барлық қаржылар қайда кетті?
Осыдан кейін ұсыныс туындайды. Алдағы уақытта басқа университеттерге осындай қаржы бөлсек, дәл осы жағдай қайталанбай ма? Министрлік бақылау жасай ала ма?
Қарап отырсақ, қай салада болсын, ескі Қазақстанның былығы шығып жатыр. Әсіресе, білім саласынан бақылау кетіп қалған секілді. Бұрынғы министр туралы да жақсы сөз айтылмайды. Бүгінгі олқылықтар, дау-дамай бұрынғы министрдің арына барып тіреледі. Көптің көзінше әдемі болып көріну, әдемі сөйлеу бір басқа, ал өз жұмысын дұрыс үйлестіру, жемқорлыққа көзжұмбайлықпен қарамау, тазалық үшін шынайы күресе білу басқа әңгіме. Ендеше қателіктердің басы шықты, енді оны түзету жаңа қазақстандықтардың міндеті.
Н.МЕҢДІБАЙ
