ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қоршаған ортаның қазіргі мүшкіл халі – көпшіліктің көкейіндегі мәселе. Сондықтан елімізге бірыңғай экологиялық саясат қажет. Қоршаған ортаны қорғау жүйесіне серпін беретін жаңа Экологиялық кодекс қабылдау керек»,– деген еді. Осыған орай елімізде ауқымды шара өтті. Ал, экологияның нағыз қызып тұрған ошақтарының бірі Қызылорда облысы екені даусыз.
5 маусым – Дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау күніне және экология саласының құрылғанына 35 жылдығына орай облыс әкімдігі ғимаратында салтанатты шара өтті. Кәсіби мерекеде бас қосқан экологтар өңір экологиясы туралы сөз қозғап, атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталды.
Табиғат – тіршілік атаулының құтты қоныс-мекені, тіршіліктің түлеп өсуіне қажетті нәрі, жер бетіне көрік берген сәні. Ал, оны қаз-қалпында өскелең ұрпаққа аманаттауда эколог мамандардың еңбегі ерен.
1988 жылы Коммунистік партияның орталық комитеті, жоғарғы кеңес және КСРО министрлер кеңесінің «Елімізде табиғатты қорғау ісін түбегейлі қайта құру» туралы Жарлығы қабылданып, қоршаған ортаны қорғау органдары құрылып, қызметтерін бастаған болатын.
– Қоршаған ортаны экологиялық сауықтыру және табиғи ортаның салауатты тыныс тіршілігін қамтамасыз етуде өзіндік үлесін қосып келе жатқан Сыр елінің экология саласының мамандары төл мерекелеріңіз құтты болсын! БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының шешімімен 1972 жылы 5 маусым дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау күні болып белгіленді. Мемлекеттің экологиялық ахуалы көрші елдерге өзінің кері әсерін тигізетіні белгілі. Экологиялық проблемалардың шекарасы жоқ. ҚР халықаралық деңгейде қабылданған қоршаған орта және оны дамыту жөніндегі декларацияға қосылып, ауқымды шаралар іске асыруда, – деді облыс әкімінің орынбасары Н.Сақтағанов.
Шарада аймақтың экологиялық ахуалының жақсаруына қосқан елеулі үлесі үшін ҚР Экология және табиғи ресурстар вице-министрінің және облыс әкімінің Алғыс хатымен эколог мамандар марапатталды.
Н.Сақтағанов облыстық табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының басшысы М.Құрманбаевты мерейлі 60 жасқа толуына байланысты арнайы құттықтады.
Дөңгелек үстелде мамандар еркін пікір алмасты. Сонымен қатар, қоршаған ортаны қорғау саласында жылдар бойы еңбек етіп, аймақтың экологиясын жақсартуға елеулі үлес қосқан сала ардагері Қ.Шапшанов марапат иелерін құттықтап, экологияның маңыздылығын атап өтті.
– «Арал дағдарысы» – Арал бассейнінде өмір сүретін 35 миллион адамға әсерін тигізіп отырған адамзат тарихындағы аса ірі экологиялық зардап. 6 миллион гектардан асатын аймақ тұзды шөлге айналды. Арал теңізінің құрғаған ұлтанында 5 жыл ішінде 1 миллион гектардан аса аумақта сексеуіл егіледі, – деді Н.Сақтағанов.
Мұнан бөлек кездесуде Байқоңыр мәселесі, қатты қалдықтар, көгалдандыру, қоқыс өңдеу, ғылыми жаңалықтар жайы талқыланды.
Экология саласында экологиялық ахуалды одан әрі жақсартуға және Қазақстан Республикасының «Жасыл экономикаға» көшу жөніндегі тұжырымдамада көрсетілгендей, Қазақстан халқының әл-ауқатын, өмір сүру сапасын арттыру мақсаттарына қол жеткізу жолында қажетті қадамдар жасалуда.
Шынын айту керек, кәсіби мерекені Сыр елінің экология саласының мамандары толымды жетістіктермен қарсы алып отыр. Тыныс-тіршілігіміз үшін маңызы зор саланы нығайтуда білікті де білімді, іскер де қабілетті маман ретінде экологтар үлгі-өнеге болып, облысымыздың әлеуметтік- экономикалық, экологиялық деңгейінің жақсаруына өлшеусіз үлес қосып келеді.
— Арал теңізінің мәселесі тек біздің өңірге ғана емес, бүкіл әлемге қатер төндіретіндігі анық, Орталық Азия елдері экологиялық проблеманы бірлесе шешуге шақырылуда. Күрделі экономикалық жағдайларға қарамастан Қазақстан тарапы Арал теңізінің проблемаларын назардан тыс қалдырмай, ұдайы көңіл бөліп отырды. Аралды сақтап қалу мақсатында ғасыр жобасы атанған – «Сырдария өзенінің арнасын реттеу және Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтау» (САРАТС) жобасы іске асырылды. Жобаның нәтижесінде, Арал өңірінің экологиялық жағдайы жақсарып, балық шаруашылығы одан әрі дамыды. Елден кеткен балықшылар Аралға оралып, тіршілік көзі жандана түсті.
Адамзаттың ғарышты игеру арманына қол жеткізген «Байқоңыр» кешені бізде орналасқаны әлемге белгілі. Алайда, осы жерден ұшырылатын «Протон» зымыран тасығышының гептил және зиянды зымыран отынын пайдалануы халыққа да, табиғатқа да кері әсерін тигізіп отырғаны жасырын емес.
Бұл мәселені шешу үшін Байқоңыр кешені жөніндегі Қазақстан мен Ресей үкіметаралық комиссиясының аясында «Байқоңыр» ғарыш кешенінен гептилді пайдаланатын «Протон» зымыран тасығыштарының ұшырылымын қысқартып, 2026 жылы оларды мүлдем ұшырмау туралы шешім қабылданды,– деді облыс әкімінің орынбасары.
Иә, бүгінгі күні Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшу жөніндегі тұжырымдамасын және «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасын іске асыру бойынша Қызылорда облысында қажетті жұмыстар жалғасуда. Атап айтсақ, облыс халқының 98 пайызы орталықтандырылған ауыз су жүйесімен қамтылған. Бұл – республика бойынша алдыңғы көрсеткіштердің бірі.
Алты аудан орталығы – Арал қаласы, Әйтеке би, Шиелі, Жаңақорған кенттері, Қызылорда, Арал, Қазалы және Байқоңыр қалалары 100 %, облыс халқының 70 % көгілдір отынның игілігін көруде. Биыл көгілдір отын өңірдің 10 ауылына, атап айтсақ, Махамбетов, Бірлік, Қыраш, Төретам, Ақай, Кейден, Абай, Шалқия, Құттықожа, Жайылма ауылдарына жеткізілмек.
Түптеп келгенде, қоршаған ортаның тазалығы барлық ел үшін маңызды. Сіз бен біз біріге отырып тазалықтың туын жықпай, қоршаған ортаға жанашырлықпен қарасақ, табиғатымыз тіріле түсер еді.
Айдар ӘДІЛЖАНҰЛЫ
