Бүгінде жалындаған жастар жастық шағын жан-жақты дамумен сарп етеді. Өйткені, сарқа жұмсаған күшінің кейін сарқылмас байлыққа кенелтетінін, еткен еңбегінің күндердің күнінде жемісін беретініне сенімі кәміл. Топ жаруда тосылмайтын таланттар жасқаншақтыққа жол бермеуге тырысады. Бұрын «жастар – жалқау» деген сөз көп таралатын. Осы тектес тіркестердің жастарға жанасып айтылғаны жасырын емес. Бірақ, қазір шыңдарды бағындыруға шыңдалған, алға ұмтылуға бет бұрған білімге құштарлар көп-ақ. Қолы қалт етсе теледидар алдына жайғасатын яки уақытын ұйқымен өткізетіндер сирек. Өйткені, мұндай жалқаулықтың жарқын өмірге жол сілтемейтінін бәрі біледі. Оның үстіне, жылдан-жылға жаңарып жатқан заманның бейнесі таудай талпынысты қажет етеді. «Ақыл – жастан» демекші, қайсыбір салада да бақ сынағысы келгендерге бөгет жоқ.
Жастардың өздеріне жүктеген жауапкершілігі кемел келешегінің негізгі келбеті болмақ. Олар оқуын жақсы аяқтауын ойлап ғана қоймай, белгілі кәсіп түріне де бейімделе бастайды. Демек, ата-ананың ақшасын шашып жұмсап, мойнына отырып масыл болудан ада. Тіршілікте тырбаңдап қарекет етуге тырысқандардың аяқ алысы жаман емес. Алдамшы арманға арандап қалғысы келмейтін жастар мақсатты жоспарлауда жүйелілікке сүйенеді. Әлбетте, қазір бәрі қаржыға қатысты болғандықтан, табыс көзін табу керектігі бесенеден белгілі. Бірақ, әр қадамын қадағалап басатындар ауадан ақша жасаудан аулақ. Яғни, маңдай термен табылған қаражатты місе тұтады. Бұл адалдық пен арлылықтың айқын көрінісі емес пе? Есесіне есесін жіберіп есеңгіреп қалатындар мен қулыққа құлдық ұратындар жоқтың қасы. Себебі, олар уақыт пен төгілген тердің қадірін ұғынған. Тәжірибе жинақтауда тартынбайтын жастар өзін сан қырынан дамыту үшін түрлі тәуекелге бара алады. Алғашқы қадамы сәтсіз болса алаңдамай, келесіде олқылықтың орнын толтырып, қателіктен сабақ алып, жаңа жобаларға иек артады.
Қазіргі таңда кәсіптің көзін таңдап, дөңгелетіп отырғандар жетерлік. Әрине, ол бизнеске деген қызығушылықтан туындаған дүние. Жастардың көбісі әлдекімге бағынуға құлықсыз. Керісінше, басқаруға қабілетті болған соң өзіне-өзі қожайын атанғысы келетіндер көп. Сондай жастардың таңдауы мен талғамы мүлде басқа. Яғни, мамандығы бойынша жұмыс тауып, соған жегіліп, бір айлыққа қарап отырғысы келмейді. Бірақ, мұның кемшін тұстарын да қарастырған жөн. Мәселен, табысты болуға талпынғандар пайданы ойлап, кеңістікте кең құлаш сермеу үшін оқуынан да қол үзіп жатады. Қазір жастар оқуын тастап, маркетолог, таргетолог, менеджер және инстаграммды дамытатын жұмыстарды негізгі мамандық етіп жатыр. Соған байланысты оқуда олқылық жіберіп, төрт жыл оқып алған дипломын жарамсыз етіп жатқандар жоқ емес. Әлбетте, қазір жастардың жан-жақты ізденуіне мүмкіндік көп екенін мойындау керек. Сондықтан көбі бір орында қалмай, әртүрлі бағытта білім алуға күш жұмсайды. Өзіне қажет деген ақпараттарды алуда, талдауда аялдап қалмайтыны қуантады. Психологияны оқып, қаржылық сауаттылықты арттыруда бәрі көш бастап келеді. Иә, студенттер де кәсіпке кірісуді бастап кеткен. Ол үшін түрлі тренингтерге бас сұғып, керекті кеңестерге құлақ түруді жөн көреді. Дей тұрғанмен, көбісінің ойы бір жерден шығуда. Өйткені, бәрі бизнес бастауда тренингтерге қатысқан дұрыс екенін айтады. Тек алдын-ала зерттеп алғанның айыбы жоқ. Мәселен, ол адам өзі «қандай кәсіппен айналысады?», «қандай жетістіктерге жетті?», соны зерделеу қажет. Бас-аяғы жоқ, «қатысу құны арзан яки тегін өткізіліп жатыр» деп әрқайсысына жүгіріп барудың қажеті жоқ деген ойда.
«Кәсіпкерлер тұтынушылармен тікелей байланысатын болғандықтан жақсы қарым-қатынас орнату керек. Алдымен мақсат қойып, қадамдарды нық басқаны ләзім. Сондай-ақ, өз саласының жілігін шағып, майын ішкен кәсіпкерлерден сабақ алып, сол жерде жұмыс істеп, ішкі кухнясымен танысып, тәжірибе жинақтаудан қашпаған абзал. Кейін тәжірибе жетістіктерге жетелейтін болады. Сол кезде ғана санасындағы кәсіп туралы сауалдарына жауап тауып, бұл істі әрі қарай жүргізе алатындығына көз жеткізеді. Тағы бір айта кетерлігі, «тез көтеріліп кетсем екен» деген ойдан аулақ болу керек. Өйткені, адам өзіне 2-3 жыл инвестиция құйып, дамытқанда ғана мықты жетістікке жететіні сөзсіз» дейді Жаннита Сұлтан. Жас кәсіпкерлер осылай ескеру керек нәрселерді де атап өтті. Еңбекке келгенде кері шегінбейтін еңбекқор жастар ешкімге қол жайғысы келмейді. Жалтақтамау үшін де жанталасып, қарбалас өмірден өз орнын тауып, құр отырмауды құп көрген. «Мен өз кәсібімді 2021 жылы тамыз-қыркүйек айында бастадым. Біріншіден, ешкімге тәуелді болғым келген жоқ, өз-өзіме жұмыс жасағым келді. Осылайша, сөмкелерді сатылымға шығарып, онлайн дүкенім бойынша табыс тауып жүрмін. Алғашқыда сөмкелерді еліміздегі қалалардан алдырдым. Алайда, бағасы мен сапасы көңілімнен шықпаған соң, Қытайдан курс оқып, тапсырыс беріп келемін. Тапқан табысым өзіме жетеді» деді Эльнура Нұрланова. Жас та болса кәсібін дөңгелетіп үлгерген Эльнура біраз тұтынушылардың сенімін ақтаған. Талғаммен таңдалған сөмкелерін сатып алушылар көп. Қазіргі таңда ол кәсіп бастауға ниетті жандарға курс ашып, онлайн тапсырыс берудің жолдарын үйретіп бағдар беруде. Жеке қызығушылығын да кәсіппен сабақтастырып, қатар алып жүргендер бар. Мәселен, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің педагогика-психология мамандығының 3-курс студенті Ақжайық Тәжі бос уақытында портреттер салумен айналысады екен. Ол 2014-2021 жылдар аралығында портреттер салу арқылы табыс тапқан. Кейін оқудың күрделілігіне байланысты суретті уақытша тоқтатқанын айтты. Дегенмен, осы жазғы демалыста қайта қолға алатынын жеткізді. Мұнымен ғана тоқталып қалмаған Ақжайық ғылым бағытындағы жұмыстарға да көп көңіл бөлетін көрінеді. Соның нәтижесінде стипендия ұтуға мүмкіндіктері мол болып, жетістіктерге жетіп отыр.
Түйінін айтқанда, бәсеке заманында тайталастық болмаса да, бақталастық болатыны белгілі. Бірінен-бірі қалғысы келмейтін жастар жан-жақты дамуда жарысып келеді. Жақсылыққа бой түзеп, оқу мен кәсіпке бірдей бет бұрғандар еңбегі еш уақытта зая кетпейтінін сезеді. Олай болса, жазғы демалысты босқа өткізбей, кәсіп ашуға дағдыланып көріңіз. Бәлкім, ынтаңыз болса, мықты кәсіпкер атанарсыз. Ендеше іске сәт!
Замира ДАСТАНҚЫЗЫ
