Ел экономикасының дамуы үшін ауыл шаруашылығының маңызы зор. Бүкіл әлемдік дағдарыстың біздің елге де әсер ететіні белгілі. Кез келген дамушы мемлекеттер азық-түліктің негізгі шығарушы мекені ауыл шаруашылығының дамуына зор көңіл бөледі. Қазақ халқы мал шаруашылығымен ерте кезден айналысып, төрт түлікті қатар өсіруші халық деп тарихта қалғаны дәйекті ақпараттар. Ауыл шаруашылығының бір саласы мал шаруашылғы елімізде үлкен қолдауға ие. Сүт өнімдерін өндіру, ірі мал басының асыл тұқымды түрлерін өсіру ауыл шаруашылығына оң пайдасын тигізеді. Сонымен бірге мал шаруашылығымен айналысатын жекелей тұлғаларға мемлекет тарапынан субсидия беріліп, айтарлықтай көмек көрсетіліп жүр. Егін шаруашылығында да жетістіктер бар. Халықты астықпен қамту өз алдына, шет мемлекеттерге экспорттауда елімізде тиімді жұмыстар жүргізілуде.
ҚР Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев Қызылорда облысында жұмыс сапарында осы мәселелер қозғалды. Сапар барысында өңірдегі шаруашылықтармен танысып, ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерімен кездесіп, саладағы өзекті мәселелерді талқылады. Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев ведомство басшысына Үкімет тарапынан көрсетілген қолдау үшін ризашылығын білдірді.
— Соңғы жылдары орын алған су тапшылығына қарамастан Сыр диқандары Мемлекет басшысы мен Үкімет тарапынан көрсетілген қолдаудың арқасында егіннен мол өнім алып, салада өсім динамикасы қалыптасты. Тамақ өнімдерін өңдеу көлемі өткен жылдың қорытындысымен 6,3 пайызға артты. Былтыр ауыл шаруашылығының негізгі қорына 9,9 млрд. теңге инвестиция салынып, 2021 жылмен салыстырғанда 8 пайызға артса, биылғы қаңтар-ақпан айларында өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 13,2 есе өсті. Өткен жылы саланы субсидиялауға 11,9 млрд. теңге қаржы бөлінсе, биыл 13,8 млрд. теңге қаралды. Сыр диқандары 195,6 мың гектарға ауыл шаруашылығы дақылдарын егуді жоспарлауда. Оның ішінде негізгі дақыл – күріш көлемі 83,9 мың гектар көлемінде межеленген, – деді аймақ басшысы.
Ербол Қарашөкеев биылғы субсидиялау ережелерімен таныстырып, ауыл шаруашылығы жерлерін тиімді пайдалану мәселелерін талқыға салды. Жиынға облыстың ауылшаруашылығы саласының өкілдері, қала және аудан әкімдері бейнеконференция байланысы арқылы қатысып, өз сұрақтарын қойды. «Абзал и К» ТС бас агрономы А.Алиакбаров, «Ақтөбе и К» ЖШС директоры Н.Іздібаев, «Ақжарма и К» ЖШС бас агрономы Ғ.Ізтілеуов, «Сейтжанов» ШҚ төрағасы Ш.Сейтжанов, «РК Мұнай» ЖШС құрылтайшысы Р.Нұржанова және «Ер-Әлі» шаруа қожалығының төрағасы Ә.Бекжанов ұсыныс-пікірлерін жеткізді.
— Көктемгі егіс науқанын сәтті өткізу үшін қажетті жағдайлар жасалуда. Бұл мақсатқа жұмсалған қаражат көлемі 140 млрд. теңгені құрайды, оның ішінде Қызылорда облысына 2,2 млрд. теңге бөлінді. Сондай-ақ көктемгі дала жұмыстарын жүргізуге арзандатылған дизель отынының көлемі былтырғы жылға қарағанда 13 мың тоннаға ұлғайтылып, 413 мың тоннаны құрады. Ал, Қызылорда облысына 12,1 мың тонна бөлінді. Бұл жерде Шымкент мұнай өңдеу зауытына келетін болсақ, 12 сәуірден бастап зауыт жөндеуден шығып, оңтүстік өңірлерге дизель отынын жөнелтуді бастады. Оның ішінде, өңірге 200 тонна тиелді. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес субсидиялау жүйесін жетілдіру бойынша жұмыстар жүргізілді. Мал басын асылдандыру, жер қатынастарын реттеу, цифрландыруды дамыту бойынша бірқатар заңнамалық және нормативтік құқықтық актілер, ауылдық аумақтарды дамыту тұжырымдамасы қабылданды. Ол ауылдық жерлерді әлеуметтік дамытуға, оның инженерлік инфрақұрылымына және ауылдағы шағын және орта бизнесті дамытуға және оларды кооперациялау есебінен ауыл тұрғындарының іскерлік белсенділігін ынталандыруға бағытталған. Осы тұжырымдаманы іске асыру шеңберінде биылдан бастап Мемлекет басшысының бастамасымен «Ауыл аманаты» арнайы бағдарламасы бойынша ауыл халқының табысын арттыруға бағытталған ауқымды жұмыс басталды. Бұл мақсатқа 1 трлн. теңге бағытталатын болады. Оның ішінде, биыл 100 млрд. теңге бөлінеді. Бұл ретте, Қызылорда облысына осы жылы 3 млрд. теңге бөлінеді. Бұл 600 микрокредит беруге және 636 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді,- деді Ербол Шырақпайұлы.
ҚР Ауыл шаруашылығы министрі Сыр өңіріне сапары барысында Сырдария ауданы Н.Ілиясов ауылындағы көркейту көгалдандыру, абаттандыру жұмыстарын көріп, республика көлемінде өтетін ауылды дамыту тақырыбындағы семинарға дайындық мәселелерін пысықтады. Қызылорда қаласындағы ауыл шаруашылығы құрылымдары жұмысымен танысты.
Өңірде су тапшылығын ескере отырып, ауыл шаруашылығын әртараптандыру үшін соңғы 2 жылда облыста күріш көлемі 11 мың гектарға дейін қысқартылып, орнына суды аз қажет ететін дақылдар көлемі 17,1 мың гектарға ұлғайтылды. Бір мың гектарға су үнемдеу технологиясын қолдану арқылы егін егілсе, биыл 667 гектарға қолданылатын болады. 2030 жылға дейін оның көлемін 17,2 мың гектарға жеткізу жоспарлануда. Биыл Украина ғалымдарымен тәжірибе ретінде демонстрациялық алқапқа әртараптандыру бағытындағы дақылдарды егу қолға алынбақ. Қазір көктемгі дала жұмыстары мен егін егу науқаны кестеге сай жүруде, диқандар тұқым, тыңайтқыш, техника және жанар-жағармаймен толық қамтылған.
Мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығына жасалып жатқан жағдайлар көңіл қуантады. Ауыл шаруашылығының дамуына үлесін қосып жүрген мамандарға лайықты қолдау көрсету, талапқа сай қажеті өнімдердің көбеюіне әкелетіні сөзсіз. Сыр жерінде де ауыл шаруашылығына көңіл бөлу қарқынды жүзеге асуда. Мемлекет тарапынан бөлінген қаржылар тиісті шаруаларға дұрысынан жетсе, жұмыстың нәтижелі болғаны дей аламыз. Ауыл шаруашылығы қай кезде болмасын, экономиканың өркендеуіне ықпалын тигізіп келеді. Ішкі өнімдерді көбейтіп, ел тұрғындарының қажеттіліктерін түгел қамтамасыз ету де басты міндеттердің бірі болып қала бермек. Бұл жолда сырбойылық ауыл шаруашылығы мамандары тер төге еңбек ете бермек.
Қазақбай ӘНДЕШ
