МӨЛТ ЕТКЕН МҰҢЛЫ МАХАББАТТЫҢ МӨЛДІР КӨРІНІСІ

Судай сұлу өнерімен сүйсіндіріп келе жатқан Сыр елінің дарындылары қашанда мәртебе мінберінде. Әсіресе, әртіс дейтін әсершіл елді әспеттеу бүгін біздің еншімізге бұйырып тұр. Иә, актер қауымының еңбегін ел елеп, халық қашанда құрметтей біледі. Осы орайда, Нартай Бекежанов атындағы Қызылорда облыстық қазақ академиялық музыкалық драма театры 68-маусымның шымылдығын түргенін тілге тиек еткіміз кеп отыр. Жарты ғасырдан астам тарих кернеуіндегі Сырдың бас театры үшін бұл үлкен белес.

Өзінің тарих тақтасында талай шығармаларды сахна төріне шығарып, текті тұлғалардың сахналық бейнесі облыстық театр төрінде көрініс тапты. Соңғы жылдары сахналанған қойылымдардан театр шығармашылығындағы жаңашылдық пен өзгерістерді де анық байқалады. Оның айқын дәлелі ретінде – Данияр Базарқұловтың режиссурасымен қойылған жаңа маусымның алғашқы премьерасы Уильям Шекспирдің «Ромео мен Джульетта» спектаклін ауыз толтырып айтуға болады. Өткен маусымда көрерменнің ыстық ықыласына, үлкен сұранысқа ие болған А.Володиннің «Кездесу мен қоштасу» драмасы да Сыр сахнасының сыршыл көрермендерін театрға одан сайын ынтызар етіп, өнер кеңістігін бір серпілтіп тастаған еді. Жаңа қойылым да өзінің көркемдік деңгейі мен режиссерлық тың ізденістері және ұтымды актерлық ансамбльді құра білуі арқылы көрерменді бірден баурап алды. Актерлік құрамнан бөлек сахна сыртындағы қызметкерлердің де шығармашылық тәжірибе алмасуы жаңа қойылымның жұмыс процесінде анық сезілді.

— Спектакльдің атмосферасын ай­шықтап, темпоритмін бір қалыпта ұстап тұруға бүкіл денең­ді шымырлатып сала беретін ком­позитор Нұрсұлтан Төреәлінің музы­касы, оқиға желісін дөп баса білген сахналық қозғалыстарды, яғни спек­такльдің пластикалық шешімін қою үшін арнайы шақырылған Әділет Таменов шығармашылығының ерек­шелігін айта кету керек. Осы тұрғыда қойылым режиссері Д.Базарқұлов жалпы қойылым жасаушылармен бірлесе тыңғылықты жұмыстар атқарды. Сол секілді балалар жылына орай сахналанған Қ.Бегмановтың «Ер Төстік», «Ұр, тоқпақ» қойылымдарының режиссері Еркебұлан Қабдыл да осы бағытты бағам­дап, көркемдік сапасы жоғары дүниелерді сахнаға әкелген болатын. Сонымен бірге алғаш рет заманауи қойылымдарды сүзгіден өткізу мақсатында театр лабораториясы ашылды. Бұл қадам – жас артистердің талантын ұштап, талабына дем берді. «ҰБТ кілті», «Кім?», «Шыны керек…» спектакльдері кішігірім аудиторияны қамтыса да, өз көрерменін үлкен ойлар мен толғаныстарға жетеледі. Бүгінде аталмыш қойылымдарға күннен-күнге сұраныс күрт артуда,- дейді театртанушы Ұлболсын Қылышбаева.

Расымен де әуелден театраралық байланыс үрдісін бастап, басқа облыстардағы жаңа қойылымдарды театр ұжымының арнайы барып тамаша­лауына, кәсіби тұрғыда көк­жиегін кеңейтуіне барынша жағдай жасалған. Бұл тәжірибе алмасып, шығар­машылық ізденістерді нығай­туда зор мүмкіндіктерге жол ашыл­ғанын айта кетейік. Ал, дәл осы үрдіс бойынша маусымашарға ат терлетіп Шымкент, Түркістан театрларынан құттықтап, қолдап келгендердің де қарасы қалың болды. Бұл әртістерге үлкен шабыт бергені сөзсіз.

— Н.Бекежанов атындағы акаде­мия­лық қазақ драма театрының 68-маусымы ашылды. Жалпы, спектакль – театр өнерінің туындысы. Ол туынды мазмұн-мағынасына қарай таңдалып, көрерменге көзайым бола­тындай көрініс жасайды. Соның ішінде драмалық спектакльдың діңгегі пьеса екені белгілі.

«Ромео Джульетта» пьесасы ХІV ғасырда сахналанған. Бұл — Уильям Шекспирдің әйгілі трагедиясы. Екі жастың ғашықтық сезіміне қарсылық туындап, екі әулет Монтеки мен Капулеттидің арасындағы араздық салдарының аяғы қайғы-қасіретке итермелейді. Міне, мұндай классикалық шығарманы қазақ тілінде сөйлетуге шебердің шебері ғана шынайы ұсына алады. Заңғар жазушы, Қазақстанның Еңбек ері Әбіш Кекілбайұлын кесек-кесек туынды жазған қарымды қаламгер десек, ал, азулы аудармашы ретінде Шекспирдің күрделі шығармашылығына батыл баруы да батырлық болатын.

Әрине, медальдың екі беті бар, Әбіш әлеміне дәл мұндай дүние ауыр соқпасы да мүмкін. Себебі, Мұхтар Әуезовтың «Еңлік пен Кебек» пьесасы да трагедиялық туынды. Мазмұны өте ұқсас, кейіпкерлер келбеті ұғынықты. Бір қызығы, Мұхтардың «Еңлік пен Кебегі» 1925 жылы Қызылордада бірінші рет театрда қойылса, Ә.Кекілбаевтың аудармасымен Шекспирдің «Ромео мен Джульетта» қойылымының премьерасы осы Қызылордада өтіп отыр. Бұл да сәйкестікке жатады,- дейді мәдениет және спорт басқармасының басшысы Руслан Рүстемұлы.

Өнер халықпен бірге болғанда ғана өнер. Ал, қойылымға табанынан тік тұрып қол соққан халықты көріп еңбектің ақталғанын аңғарасың. Шынайы өмірдің шыны айнасына айналған сахна бұл жолы махаббаттың алауын маздатты. Жүрек қылын шертті. Елді тебірентті. Қойылымның керемет өткеніне көрермендер де риза болды.

Тағы бір жүзеге асқан шаруа, орын таба алмай жүрген «Қуыршақ» театры кіші залды меншіктеп, репертуарын байыта бастады. Балалардың жүзіне қуаныш ұялатқан театрдың Ақтөбеде өтетін «Алақай» қуыршақ театрларының халықаралық фестиваліне алғаш бара жатқаны үлкен жаңалық.

Өз айтары бар ұжымның махаб­баттағы ұлылықты ұғындырған бұл жолғы шығармасы көптің көңілінен шықты. Тынымсыз ізденістің, маң­дай тердің арқасында жеткен бұл жетіс­тікке театр сыншылары да оң баға­сын беріп жатқаны көңіл қуантады.

Айдар САЙЛАУОВ