Жаңа жыл жақындаған соң жылжабар жаңалықтар жылымық секілді есті. Бәрі қорытынды ақпараттарын беріп, тындырған жұмыстарын тиянақты қорытындылап әлек. Иә, кез келген есепті тыңдап отырсаң, «біздің өңірден асқан қуатты аймақ жоқ екен» деп қаласыз. Дегенмен де ҚР Президенті Жолдауынан туындайтын міндеттер және облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы бойынша атқарылған жұмыстар туралы облыс әкімінің орынбасары Мархабат Жайымбетов айтып бергенде өңірдің аяқ алысын бір бағамдап алдық. Бұл жолы бір емес, бірнеше сала құрылысының салмағын саралаймыз. Өңірдің жалпы бағытын бағдарлап, біткен іспен келер жылдың еншісін түгендеп шығайық.
Әуелі, шырпы секілді төрт бұрыштанған, қызыл кірпіштен басқа идеясы, идеялы жоқ қаламыздың құрылысына көз жүгіртейік. 2022 жылдың 11 айының қорытындысымен құрылыс жұмыстарының көлемі 106,4 млрд. теңгеге жетіп, бұл көрсеткіш былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 121,1 пайызды құрап отыр екен. Ал, тұрғын үйді пайдалануға беру көрсеткіші 604 мың шаршы метрді құрап, өткен жылмен салыстырғанда 106,4 пайызға өсті. Облыста жыл басынан бері 115 нысан құрылысы жүргізілген. Бұл мақсатқа бюджеттен 24,2 млрд. теңге бөлінген. Оның ішінде, білім саласында 12 нысан, денсаулық сақтау саласында 6 нысан, мәдениет саласында 8 нысан, спорт саласында 17 нысан, тұрғын үй құрылысы бойынша 1422 пәтерді құрайтын 32 тұрғын үй құрылысы жүргізіліп жатыр екен. Сондай-ақ, инженерлік коммуникациялық инфрақұрылым тарту бойынша 38 жоба жүзеге асырылуда.
— Денсаулық сақтау саласы бойынша 16 нысан, барлығы 5,2 млрд. теңге қаржы бөлінген. 12 дәрігерлік амбулатория, сол жағалауда онкологиялық орталық, қан орталығы, Арал қаласында туберкулезге қарсы орталықты реконструкциялау және Сексеуіл кентінде 40 төсектік аурухана нысандарын салу жоспарлануда. Мәдениет саласында 11 нысан, оның 6-уы жаңа ауылдық клуб нысандары. 8 ауылдық клуб, Қызылорда қаласында көпсалалы кешен, неке сарайы, Әйтеке би кентінде 600 орындық клуб салынды.
Спорт саласы бойынша 7 нысан, оның 3-уі жаңа нысан. Атап айтсам, Әйтеке би кентінде 160 орындық спорт кешені, сол жағалауда көгалды хоккей нысаны, Шиелі ауданы Сұлутөбе ауылында спорт кешені, өтпелі нысандар: Сырдария ауданы Бесарық ауылында спорт кешені, Тасбөгет кентінде денешынықтыру-сауықтыру кешені, Жаңақорған ауданы, Ақжол ауылында спорт кешені, Сексеуіл кентінде спорт ойын алаңы.
Сонымен қатар, 2022 жылдан өтпелі 10 тұрғын үй құрылысының жұмысы қарқынды түрде жүргізілуде. Ал, тұрғын үй сатып алу мен салуға 7 млрд. теңге бөлінді. Бұған қоса, бюджет есебінен алғаш рет 7 қабатты 6 тұрғын үйдің құрылысын салу жоспарланып отыр,- деді әр салаға жеке тоқталған Мархабат Жайымбетұлы.
Қуантарлығы, демеушілік есебінен жүргізілген жұмыстар да жоқ емес. Аймақта «Анаға тағзым» орталығының құрылысы жүргізілуде. Ол келесі жылы мамыр айында пайдалануға беріледі. Өңірдің Түркістан облысымен шекараласатын тұсынан облыстың кіреберіс қақпасы бой көтеруде. «Балалар жылы» аясында демеушілердің қолдауымен 80 спорт-ойын алаңдары берілген.
Жағымды жаңалықтар да жоқ емес. Мұнайы бар өңірде облыс тұрғындарының табиғи газбен қамту үлесі 67 пайызды ғана құрайды. Тек 4 қала, яғни Қызылорда, Арал, Қазалы, Байқоңыр 100 пайыз, 230 ауылдық мекеннің 19 ауылы газдандырылған. Ауыл тұрғындарының табиғи газға қол жеткізу деңгейі 41,5 пайыз. Жыл басында газдандыруға республикалық бюджеттен 2,7 млрд. теңге берілген болса, жыл аяғында 3 есеге өскен. 2022 жылдың екінші жарты жылдығынан бастап Қармақшы ауданына қарайтын Төретам кенті мен Ақай ауылы, Арал ауданына қарасты Сексеуіл кентін газдандыру және Шиелі ауданындағы Тартоғай елді мекенінде «АГРС» орнату жобалары жүзеге асырылуда. Бүгінде Қазалы ауданында Пірімов, Басықара, Жалаңтөс ауылдарын газдандыру жұмыстары аяқталып, газ берілуде екен. Бұл қолдағы цифр.
Көгілдір отынның жайы осы. Ал, «көк судың да сұрауы бар» кезде ауыз сумен жабдықтау және суды бұру бағыты да назарда болғаны жөн. Қызылорда, Арал, Қазалы, Байқоңыр қалалары 100 пайыз толық қамтамасыз етілген. 230 ауылдық елді мекен тұрғындарының 97,8 пайызы (198 ауыл) орталықтандырылған. Арал ауданы, Көктем елді мекені, Жалағаш ауданы, Жалағаш кенті мен Аққұм, Мәдениет елді мекендері, Қармақшы ауданы, Кармақшы, Көмекбаев, Алдашбай ахун елді мекендері, Жаңақорған кенті, Еңбек, Төменарық, Сунақата, Екпінді ауылдарында және Қызылорда қаласында ауыз су және кәріз жүйелерін жаңғыртуға 8 жоба іске асырылды. Нәтижесінде 74 шақырым ауыз су және 4,3 шақырым кәріз желілері жаңарып, 74 мыңнан астам адамның сумен қамту және су бұру қызметі жақсарды. 2023 жылы Қызылорда және Байқоңыр қаласында ауыз су және кәріз жүйелерін жаңғырту жобалары іске асырылатын болады.
— Жылумен қамтамасыз ету бойынша Қызылорда қаласында қуаттылығы 240 мегаваттық электр энергиясын және 277 гигакалория жылу энергиясын беретін бу-газ қондырғысын салу жоспарлануда. «Акса Энерджи» түрік компаниясының инвестициясы есебінен, қолданыстағы «Қызылорда жылу электр орталығы» кәсіпорнының аумағында салынады. Ал, электрмен жабдықтау саласында өңірде әртүрлі кернеудегі 10 мың шақырымнан асатын электр желілері 2 мыңға жуық қосалқы станциялар бар. Кернеуі 35 кВ және одан төмен электрмен жабдықтау жүйелерін жаңғырту жобаларын республикалық бюджеттен қаржыландыру үшін қолданыстағы ережелерге өзгерістер енгізу үшін тиісті жұмыстар жасалуда. Қазір «КРЭК» АҚ 5 қосалқы станцияны жаңғырту жобасын әзірлеуге кіріскен. Олардың құны болжаммен 10 млрд. теңге болады.
Одан бөлек, көпқабатты тұрғын үйлерді күрделі жөндеуден өткізу бойынша 2022 жылы «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында республикалық бюджеттен облыстағы көппәтерлі тұрғын үйлерді күрделі жөндеуге 15 үйге 617 млн. теңге қаржы бөлінді. Ал, 2023 жылы 40 көппәтерлі тұрғын үйді жөндеуге 1,7 млрд. теңгеге бюджеттік өтінім ұсынылды. 862 млн.теңге бөлінді. Бұл қаржыға 18 үй жөнделеді,- деді М.Жайымбетов.
Хош делік! Халық бәрінен бұрын жол жөндеу саласын жиі сөз етеді. Облыс әкімнің орынбасары бұған да дайын жауап әкеліпті. Оның сөзінше, автомобиль жолдары бойынша 2022 жылы ұзындығы 368 км құрайтын автомобиль жолдары мен көшелер және көпір өткелдері жөндеуден өткізілген. Ұзындығы 218 км «Қызылорда-Жезқазған» автомобиль жолының қайта жаңғырту жұмыстары бүгінде басталды. Бұл жобаны 3 жыл мерзімде аяқтау белгіленген.
Сонымен қатар, жолаушылар тасымалы бойынша «Өнеркәсіпті дамыту қоры» арқылы үлкен сыйымдылықтағы 150 дана (YutongZK6852 HG) автобусқа тапсырыс берілген. Бүгінде оның 100-і келіп, жолашыларға қызмет көрсетуде. Қалғаны, келесі жылдың басында келуі жоспарлануда. Әуежайдың терминал құрылысын қаржыландыру жеке инвестор Болат Өтемұратов қоры есебінен жүзеге асырылады. Жобаның құны: шамамен 25 млн. АҚШ доллар. Бұл құрылыс жұмыстары 2023 жылдың ақпан айында басталып, 2024 жылдың қыркүйек айында аяқтау көзделуде.
Жылжабар жаңалықтың жалпы шеруі осы. Көз көріп, көңіл сезген дүниелер оңынан орындалса құба-құп. Жемқорлықтың желі ұшырған қаржы мен сыбайластың самалы соққан жерде ешқашан ауқымды істер көңіл көншітпесі анық. Сол үшін құрылыс саласының қай тармағы болсын қатаң қадағалауда болғаны абзал.
Айдар Әділжанұлы
