азық-түлік бағасы аспандап барады
Үкімет еліміздегі әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдерінің бағасын уысында ұстап тұру үшін маңызды тетікті тапқанымен, азық-түлік бағасы ырыққа көнбей, қолдан сусып кетті. Сыр елінде де қымбатшылықтың салқынын сезілуде. Мұны брифинг барысында облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Талғат Дүйсебаев та тілге тиек етті.
– Статистикалық жедел ақпарат бойынша соңғы бір апта ішінде облыс бойынша әлеуметтік маңызы бар негізгі азық-түлік тауарлары бағасының өсу индексі 112,5% құрап отыр. Жыл басынан бері 18 өнімінің бағасы жоғарылады, оның ішінде, ұн 7,9%, нан 13,2%, рожки 16,7%, күріш 7,8%, қарақұмық жармасы 13,8%, күнбағыс майы 2,7%, сары май 9,0%, сиыр еті 2,0%, тауық еті 11,6%, айран 2,0%, сүзбе 2,0%, картоп 23,6%, сәбіз 26,0%, пияз 72,4%, қырыққабат 93,1%, жұмыртқа 3,0%, қант 35,6%, тұз 6,4%-ке қымбаттады.
Жалпы соңғы бір аптаның ішінде әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдерінің өсу индексі 1,5 пайыз болды. Яғни 5 өнімнің бағасы өскені байқалды. Атап айтқанда І-сортты нан 5,6%, рожки 7,5%, басты пияз 23,6%, капуста 4,6%, қант-2,0%-ке баға өсіп отыр, – дейді сала басшысы.
Салаға жауапты басшының айтуынша, бағаның негізсіз өсуіне жол бермеу үшін облыстың тұрақтандыру қорынан тауарлық интервенциялар жүргізу, сондай-ақ «айналым» схема бойынша бағаны тұрақтандыру механизмі аясында заем беру арқылы шаралар қабылдануда.
Бүгінгі күні тұрақтандыру қорында қарыз алушылардың өнім көлемдерімен бірге 10,2 мың тонна өнім қалыптастырылған болса (8784,5 тонна қарыз алушылардың міндеттемелері және 1461,8 тонна тұрақтандыру қоры), 8,7 мың тонна өнім контрактіленген.
– «Айналым схемасы» бойынша берілген 1 143,0 млн. теңге 21 келісім шарт негізінде кәсіпкерлік субъектілеріне заем берілді. Осы заем алған кәсіпкерлердің 19 түрлі әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдері және тұрақтандыру қорындағы өнімдер «Байқоңыр» ӘКК қарасты Қызылорда қаласында орналасқан 36 әлеуметтік дүкенде және қосымша 14 ірі супермаркеттерінде келісім негізінде ашылған әлеуметтік бұрыштарда нарықтан төмен бағада жеткізіліп, сатылуда,– дейді Т.Дүйсебаев.
Әлдебіреулер ұн тапшылығын ұйымдастырып, бағаны әлі де қымбаттатпақ ниетте. Әсілі, әкімдіктегілер халық әбігерге түспеуі үшін тұрақтандыру қорында 285,8 тонна ұнды ұстап отыр. Одан бөлек қорда 151,3 тонна күріш, 33,7 тонна макарон, 318,1 тонна қарақұмық, 53,2 тонна қант, 81,9 тонна картоп, 39,16 тонна пияз, 144,7 тонна сәбіз, 5,2 тонна қырыққабат, 348,4 тонна күнбағыс майы сақтаулы.
Сала басшысының сөзінше, облыста нан бағасының тұрақтандыру мақсатында «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» ҰК» АҚ, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі және Қызылорда облысының әкімдігі арасында арзандатылған бидай алуға меморандумға қол қойылып, астық сақтау қоймаларынан ұн өндіруші кәсіпорынына ақпантамыз айлары аралығына 13,6 тонна астық бөлінеді. Бүгінгі күнге алғашқы 340 тонна ұн жеткізіліп, 544 тонна ұн тасымалдану үстінде.
Нәтижесінде, ірі наубайханалармен, наубайхана басынан әлеуметтік нанды 80-85 теңгеден босатып, бөлшек саудада 90 теңгеден аспайтын бағада сату жөнінде келісім жасалған. Сонымен қатар, тұрақтандыру қоры мен айналым схемасы бойынша берілген заем есебінен 72,3 тонна макарон өнімдері нарық бағасынан 20 пайызға арзан сатылса, әлеуметтік дүкендерде нанның бір бөлкесі тұрғындарға 55 теңгеден берілуде.
Бұдан бөлек, ҚР Ауыл шаруашылық министрі тарапынан астық және ұн өндірушілерге квота қойылған.
– Қант өнімінің бағасын тұрақтандыру үшін «Азық-түлік келісім шарт корпорациясы» арқылы наурыз айында қосымша 272 тонна қант өнімін сатып алу бойынша келісім-шартқа қол қойылып, тиісті қаражат аударылды. Жыл аяғына дейін 3314,8 тонна қант көлемін жеткізу жоспарлануда.
Әлеуметтік дүкендерде қант бағасы 263 теңгеден, яғни нарықтық бағадан 35 пайызға төмен босатылуда. Қазір тұрақтандыру қорында барлығы 208 тонна қант бар. Сондай-ақ, облыс тұрғындарын басқа да тұрақтандыру қорының өнімдерімен қамтамасыз ету мақсатында апта сайын жәрмеңке өткізіліп отыр. Бүгінгі күнге 455 тонна өнім сатылды.
Қазіргі таңда облыс бойынша сауда орындарында азық-түлік тауарларының қоры жеткілікті, азық-түлік өнімдерінің тапшылығы байқалмайды,– деді басқарма басшысы Талғат Дүйсебаев.
Осы ретте айта кетейік, Қазақстанда 15 сәуір мен 15 маусым аралығында бидай мен ұн экспорты квоталанады. Бұл туралы ҚР Ауыл шаруашылығы бірінші вице-министрі Айдарбек Сапаров айтты.
– Біздің ойымызша, мәселе астықтың көлемінде емес, оның бағасында болып отыр. Бұрын біздің ұн тартатын кәсіпорындар бидайды Ресейден анағұрлым төмен бағаға көп импорттайтын, ал астық негізінен экспортқа кететін. Бұл баланс Ресей дәнді дақылдарды экспорттауға тыйым салғанша сақталды. Аталған шешім ұн тартушыларды шұғыл түрде ішкі нарықтан шикізат алуға көшуге мәжбүр етті және тиісінше астық бағасы өсті,- деді А.Сапаров орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мәслихатында.
Спикердің айтуынша, қазіргі қордағы 6,4 млн. тонна астықтың 3,4 млн. тоннасы ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерде сақтаулы, ал олар өз өнімін қымбатырақ сатқысы келеді.
– Фермерлерге де егістік жұмыстарын жүргізуге, несиесін өтеуге қаражат қажет екенін түсіну керек. Әрине, фермерлер қолда бар қорын сатуға тырысады. Осыған байланысты, ішкі нарықта тапшылық тудырмау үшін және ұн тартатын кәсіпорындарға жүктемені азайту мақсатында сыртқы сауда саясаты және халықаралық экономикалық ұйымдарға қатысу мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия 15 сәуір мен 15 маусым аралығында бидай мен ұн экспортын квоталау шешімін қабылдады. Бидай квотасының көлемі – 1 млн тонна, ұн – 300 мың тонна,- деді АШМ өкілі.
Сондай-ақ ішкі нарықтағы нақты жағдайды бағалау үшін министрлік ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің Ұлттық статистика бюросымен және жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, өңірлерде бидайдың бар-жоғын түгендеу жұмыстарын бастады. Осылайша Үкімет ішкі нарықты әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларымен толықтыру шараларын бастап та кетті.
Бұған дейін Астық өңдеушілер одағы елімізде бір жарым аптаға ғана жетерлік бидай қоры қалғанын мәлімдеген еді. Астық өсірушілер мен өңдеушілер бидайды бөлісе алмай дау туғаны, бидай таусылса барлық диірмендер жұмысын тоқтатуға мәжбүр екені айтылған. Өз кезегінде Айдарбек Сапаров елде ешқандай астық тапшылығы жоқ екенін хабарлады.
Е.ЕРБОЛҰЛЫ
