Алматы сапарында Ахмет Байтұрсынұлы музей-үйіне арнайы барғанмын. Музей-үйінің меңгерушісі Әділет Ахметұлы құшақ жая қарсы алып, өмірінің соңғы жылдары қызмет еткен Ахмет үйінің бүгінгі тіршілігімен таныстырды. Ахмет Байтұрсынұлының әрбір жазбасы мен еңбегінің түпнұсқасын көріп, аралап шыққаннан кейін музей-үйінің жетекшісі Райхан Имаханбет өзінің авторлық кітаптарын берді.
Расында Ахмет Байтұрсынұлы музей-үйінде Алаш арыстарының ізі жатыр, рухы сезілетіндей. Қасиетті орынды алып қалу да оңайға соқпағанын естігенде жағамды ұстадым. Қызылорданың еліміздің астанасы болған тұстағы ғимараттың осы күні орнын сипап қалғанымыз есіме түсті. Өкінішті, әрине.
— 2006 жылы менің жетекшілігіммен «Ахмет Байтұрсынұлы музейі экспозициясының ғылыми тұжырымдамасы және тақырыптық-экспозициялық жоспары» қайта жасалып, музейде жаңа тіршілік басталды. Тіпті, жүргізілген жатқан күрделі жөндеу жұмыстарын қала әкімі И.Нұрғалиұлының өзі жіті қадағалауы зор демеу болды. А.Байтұрсынұлы музейіне жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатқан тұста қалалық мәдениет департаментінің басшылары «Қазақ ұлтының қамы үшін бес рет абақтыға түсіп, екі рет жер аударылған тауқыметі таудай тұлғаның музейде тұтынған түпнұсқалық жәдігерлері жоқ» деген сылтаумен бұл үйді тартып алудың түрлі амалдарын жасап бақты. Осылайша «қазақ халқының көсемі» Ахметке өзі тұрған үйді «қимайтындар» табылып, жік шығарып, түрлі қитұрқы іс-әрекеттерге барды. Шындығында, музей-үйдің төрінен орын алған әрбір сарғайған құжат пен өте сирек кездесетін суреттердің көкірегі ояу саналы жанға айтары көп… Ал, мұның бәрі «көшірмелер» деп көлгірсу барып тұрған білімсіздік. Өйткені, мұрағатта (архивте) қатталған сирек қорлардағы деректі құжаттарға жалпы халықтың қолжетімсіз екені баршаға аян. Тіпті, қазына қорына қарайтын мәдени орталықтарда жұмыс жасайтын ғылыми қызметкерлердің де мемлекеттік кеңселерге арнайы қызметтік хат арқылы кіретінін белгілі. Сондықтан жабық қорларда жатқан телнұсқа-құжаттардың музей-үйге жеткізіліп орналастырылуының да өзіндік қиыншылықтары жеткілікті. Ал, осы телнұсқа-құжат, мейлі дубликат болсын – оның тарихи деректі құжат екені басы ашық нәрсе.
Еліміздің рухани қазынасы болып есептелетін тұлға музей-үйіне үйірілген «қара бұлтты» сейілтудің жолын іздеп шырылдағанымызда сырт айналғандар көп болды?!. Ахмет үйіне араша сұраған тұста өз үнін қосқан басылым – «Ана тілі» апталығы мен «Түркістан» газеті болса, теледидардан ел назарын қаратқан тек – «31 канал» еді. Ал, зиялы қауымның ішінде «абыройыма нұқсан келеді» деп қорықпастан, сол тұста «Алатау» шипажайында тәуелсіз елдің академик-ғалымдарының күтімін жасап жатқан қала әкіміне төтеден сауал қойып «Бұл не масқара?!» деп, жедел шара қолдануды талап еткен, нағыз ғалым Тұрсынбек Кәкішев болатын. Бұл күні Ахмет үйінің арашасы болған, абыз ғалым Т.Кәкішев ортамызда жоқ..,- деп, өткен күндерді еске алған-ды А.Байтұрсынұлы музей-үйінің жетекшісі Райхан Сахыбекқызы.
5 қыркүйек ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсыновтың туған күні. Осы күні А.Байтұрсынұлы музей-үйі тағылымды шара ұйымдастырды. Шара тізгінін музей-үйінің меңгерушісі Әділет Ахметұлы қолға алды. «Ұлт ұстазының ұлықталуы» атты іс-шараға жүздеген адам жиналған. Бір қызығы, келушілердің ешбірі де арнайы шақырумен емес, Ахмет Байтұрсынұлы музей-үйінде ғалымның туған күнінде өтетін игі шараға қатысып, тағзым жасап қайтуға келгендер екен. Театрға не мәдениет сарайларына төмпештеп жинағандай біреудің тапсыруымен емес, өз жүрегіндегі Ахметке, Алашқа деген сүйіспеншіліктің әмірімен келіпті. Ғалымның еңселі ескерткішіне гүл шоқтары қойылып, тағзым жасалды, рухына құран бағышталды.
«Ахмет Байтұрсынұлы төңірегіне таяп кетсең, мейірім нұрын шашатын тұлға. Басқасы басқа, қазақтың ең ұлы адамының туған күнінде, тұрған үйінде жұртты жинап сөз айтып, іс істеудің салмағы ауыр. Жақында ғана мен өзім құрастырып, «Көкжиек-Горизорт» баспасынан шыққан Ахметтің екі кітабының да тұсауы кесілді. «Қазанында бір асым ет қалмауын» тілейтін Төлеген ақындай, баспа ұжымы әкелген кітаптардан өзіме қалмай қалғанына қуанып тұрдым. Ахмет мұрасына шашу терген балалардай талпынған үлкендердің әрекетіне сүйсіндім. Ахметтей теңдессіз ғалымның кітабына асығу қандай жақсы. Деңгейін алашшыл ағайын өзі көтерді. Көңіл толқытар сәт көп болды» дейді Ә.Ахметұлы.
Иә, ахметтануға осындай батыл қадамдар жасай берсек, ұлттық идеологиямыз қалыптасып, тәуелсіз мемлекетіміздің іргесі нығая бермек.
Н.Көбегенұлы
