Қазақстанда туризмді дамыту мемлекеттік саясаттың басым бағыты болып отыр. Туризмді дамыту арқылы Қазақстанның экономикалық жағдайын жақсартып, бірқатар әлеуметтік мәселелерді шешуге болатыны да белгілі. Қазақстанда туризмді дамыту үшін барлық қажетті мәдени, тарихи, географиялық және климаттық жағдайлар жеткілікті. Мәдени және тарихи құндылықтарды жаңартуға бағытталған бұл саланы дамытуға алғышарттар жасалды.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес министрліктермен және ведомстволармен бірге «Атамекен» АЭС, туристік қоғамдастықтың қатысуымен 2019-2025 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының туризм индустриясын дамытудың мемлекеттік бағдарламасы және оған ілеспе заң жобасы әзірленген болатын. Екі құжатта да АҚШ, Канада, Франция, Испания, Түркия және Біріккен Араб Әмірліктері туристік 10 державаның қатарына кіруге мүмкіндік берген 10 стратегиялық шара бар. Шешім қабылданғанымен атқарылып жатқан жұмыстар легі мен өңірлердегі ахуал туризм саласындағы мамандарды ойландырып келді.
еQonaq ақпараттық жүйесінің деректеріне сәйкес, 2022 жылы ел аумағына 195149 шетелдік турист келген. 2020 жылғы қарашада іске қосылған жүйе қазіргі уақытта республикалық маңызы бар 3 қаланы және 14 облыс орталығын қамтиды. еQonaq жүйесі туристік ағымға талдау жүргізуге және көші-қон қызметін тиімді бақылауға мүмкіндік береді. Мұнда 7300-ден астам орналастыру орны тіркелген.
Биылдың өзінде статистикаға сай шетелдік туристер басым өңірлер қатарында Алматы (73012 адам), Нұр-Сұлтан (44859 адам), Қызылорда облысы (9735 адам), Маңғыстау облысы (9384 адам) бар. Олардың 67 %-ын Ресей Федерациясынан, 16 %-ын Өзбекстаннан, 6 %-ын Түркиядан, 4 %-ын ҚХР-дан және 7 %-ын басқа мемлекеттерден келген туристер құрайды. Айта кетейік, eQonaq.kz сайтында ай сайын шетелдік туристер бойынша статистикалық мәліметтер жарияланады.
Осы тұста аймақтың туризм саласын дамыту мәселелеріне назар аударалық. Өңір басшысы Нұрлыбек Нәлібаев 2025 жылға қарай республиканың жалпы ішкі өніміндегі туризм саласының үлесін кемінде 8 пайызға жеткізу міндеті тұрғанын атап өтіп, өңірде туризмнің әлеуетін арттыру және жұмысты жандандыру қажет екенін қаперге салған еді.
Өңірде облыстық жобалық кеңсе аясында «Visitorda.kz» ресми ақпараттық-туристік сайты әзірленген. Сонымен бірге Возрождение аралындағы кемелердің қалдықтары орналасқан аумақтан аспан астындағы мұражай ашу жұмыстары пысықталуда. Мұнан бөлек, алдағы кезеңде туристік фирмалар, жоғарғы оқу орындарының студенттері, мектеп оқушыларына Байқоңыр ғарыш айлағы, Қорқыт ата мемориалдық кешені, Сығанақ, Жанкент қалашықтары мен басқа да тарихи орындарға танымдық турлар ұйымдастырылмақ.
Аймақта демалыс орындары көп болғанымен, сервистік қызмет көрсету мен инфрақұрылым мәселесін әлі де жетілдіру қажеттігін назарға алу керек. Мәселен, Арал ауданында туризмді дамытуға мүмкіндік көп. Туристердің қызығушылығын пайдаланып, «Қамыстыбас» демалыс аймағы, «Ақеспе» ыстық су шипалы бұлағы секілді орындарды қолға алып, туристер үшін қолайлы жағдай жасау керек. «Возрождение» аралындағы көне қалдық кемелерге де туристер тарапынан қызығушылық жоғары. Ішкі туризмді дамытуда туристік маршруттар бойындағы туристік, мәдени-тарихи нысандардың инфрақұрылымдық жағдайын жақсартуды қолға алу керек.
Қазалы ауданындағы Жанкент қалашығын абаттандыру, Құттыбай кесенесі мен Сараман-Қоса мұнарасына жол салу мәселелері де маңызды. Сондай-ақ, Қармақшы мен Байқоңыр қаласында туризмді дамыту жағдайы да назардан түспеген жөн.
Себебі Қармақшы ауданында ішкі мәдени туризмді дамытуға мүмкіндік беретін Қорқыт ата мемориалдық кешені, Марал ишан кесенесі, Жетіасар, Алтыасар, Шірік Рабат, Сырлытам, Қосқала ескерткіштерін, Шиелі ауданындағы Ханқожа көлі, Жаңақорған ауданында Сығанақ, Өзгент, Аққорған қалашықтары, Қорасан ата, Сунақ ата кесенелері және «Қатынқамал» үңгірі секілді тарихи орындарда туризмді дамыту жоба аясында дамып келеді. Аталған туризм нысандарына баратын жол мәселесі реттелсе келетін халықтың қарасы қалыңдар еді.
Облыс әкімі аудандарда туризм индустриясын дамыту үшін кешенді жұмыстарды жалғастыруды және туризм әлеуетін арттыруға арналған жаңа бастамаларды іске асыруды тапсырған еді. Айта кетейік, облыста 4 жағажай, 4 шипажай, 11 демалыс орны, 30 жол бойы сервистік кешен, 113 орналастыру орны демалушыларға қызмет көрсетеді және 12 туристік фирма жұмыс жасайды.
2022 жылдың басынан бері облыста туристер саны 20 %-ға артқан. Оларды құрғақ Арал теңізінің түбімен серуендеу, Қамбаштың емдік сулары, әйгілі Көкарал, Барсакелмес қорығы және ежелгі қалашықтар қызықтырады. Оларды Арал ауданының өнеркәсіптік нысандары қызықтырады. Туристерге ыңғайлы болу үшін Қамбаш көліне кірме жолдар жөнделді. Онда 100 орындық автотұрақ салынды. Арал ауданында жол талғамайтын көліктердегі сафари мен түйелермен серуендеуді қамтитын экожобалар әзірленуде екен.
— Бізде 9 балық өңдеу зауыты бар, жақын және алыс шетелдерден келген туристерді олардың өндірістік қуаты мен жұмыс процесі қызықтырады,- дейді Арал ауданының кәсіпкерлік, өнеркәсіп және туризм бөлімінің маманы Данияр Қаржаубаев. — Келушілер арасында Қамбаш көлі үлкен сұранысқа ие. Нысан Қазақстанның үздік 50 туристік орнына кірді. Жыл сайын бұл демалыс аймағына 100 мыңға жуық қонақ келеді.
Сыр өңірінде медициналық және экотуризм дамуда. 2022 жылдың басынан бастап аймаққа 50 мыңнан астам қонақ келді, олардың 20 мыңы медициналық мекемелерге, қалғандары «экологиялық» және «ғарыштық» экскурсияларға келді. Соңғы бағыт – жоғары сұранысқа ие бағыттардың бірі, бірақ шешілмеген мәселелер бар.
— Шетелдік туристер үшін Байқоңырға бару және құжаттарды тексеру 55 күнді алады,- дейді облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының бөлім басшысы Мұхтар Жетілгенов. — Біз ресейлік әріптестермен осы мерзімді 15-20 күнге дейін қысқартуды пысықтап жатырмыз. Сонымен қатар, қазақстандық турфирмалар үшін ғарыш айлағына кіру мүмкіндігі шектеулі. Бұл мәселе екі елдің Үкіметі деңгейінде қаралатын болады.
Соңғы жылдары туризм дүниежүзі бойынша ең табысты бизнес түріне айналды. Халықаралық сарапшылардың айтуынша, әлемдік экономикадағы қарқыны күшеймесе, бәсеңдемейтін бірден-бір сала да – осы туризм. Ол ел ішінде жалпы ішкі өнімнің қалыптасуына, халықтың тұрмысын жақсартуға, жаңа жұмыс орындарын ашу арқылы жұмыссыздықты азайтуға, сыртқы сауда көрсеткішінің өсуіне ықпал етеді. Туризм мемлекеттің экономикалық қуатын күшейтіп қана қоймайды. Ол – адамдардың рухани мәдениетке деген қажеттілігін арттыруда да маңызды рөл атқарады.
Айдар САЙЛАУОВ
