Қазақтың батыр қызы Мәншүк Мәметованың майдан даласына өзі сұранып барғанын, Отаны үшін жанын да қиюға әзір болған әрекетін өзі жазып қалдырған естелігінен білуге болады:
— Мәншүк, сен әскерге «өзім сұрандым» дедің бе? Жассың ғой әлі. Әжең мен мамаңды қайтесің? – деп, Төлеу әлденеге қысылғандай төмен қарады.
– Дұрыс айтасың, қалалық әскери комиссариатқа барып, өзім тіленіп арыз беріп, майданға жібер деп сұранғаным рас,- деді Мәншүк. – Бірақ ондағылар қарсы болды. Мен ол кезде Қазақ ССР Халық Комиссарлар Советінде уақытша қызмет істеп жүргенмін. Бір күні комсомол жиналысында: «Өз еркімен майданға кімнің барғысы келеді?» деп сұрады. Жұлып алғандай: «Менің барғым келеді!» дедім. Бұдан кейін Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің секретары Ахметжан Қойшығұловтың көмегімен мен осы бригадаға қабылдандым» деп жазады Мәншүктің қарулас досы, взвод командирі Ахмет Аманжолов.
Борасын күннің суығын елемей, тас жолдың қарлы боранын аспанға шығара, жетер жері, тірелер шегі жоқтай соғыстың қан майданында ақтық демі қалғанша ерлікпен айқасқан Мәншүк апамыздың туғанына, міне, биыл, 100 жыл. Әйелмін деп әлсіздік танытпаған, жаспын деп соғыс жалынын жатырқамаған Мәншүк апамыздың ерен еңбегі артындағы ұрпағына бүгінгі күні аңыз. «…Ерліктің қос қанаты деп білем мен, Аяулы Әлия мен Мәншүгімді» деген әнді қосыла шырқаған әрбір қазақ қызы қос батыр апаларының ерлігіне сүйсіне өскен. 1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталғанда Мәншүк 18 жаста болатын. Ол соғысқа бару, Отанын қорғау туралы шешім қабылдады. Өтінішінде: «Фашистерді жою үшін майданға жіберетін менің ағайым да, апайым да жоқ, сондықтан өзімді жіберіңіз» деп жаған. Өйткені, өзгеде кездесе бермейтін ерлік пен батырлық, қайсарлық пен өжеттілік Мәншүктің ғана жүрегіне тән еді. Себебі ол қазақтың маңдайына жарқырап біткен жарық жұлдызы, мыңдар мен миллиондардың бірі.
«Мәншүктің өшпес ерлігі» атты Сыздықов Шүкіржанның деректі әңгімесінде былай делінген: «Бір күні госпитальда біздің бригададан келген майор Анатолий Антонович Сокольскийді кездестірдім. Ол бригада штабында істейтін. Көп жаңалықтарды, болған өзгерістерді айтып жатыр. «Анатолий Антонович, сіз пулеметші Мәншүк Мәметованы білуші ме едіңіз?» – деп сұрадым. Ол бірден жауап бермей, менің бетіме кішкене шүңірек көк көзімен тесірейе қарап тұрды да:
– Неге білмеймін, пулеметші Мәншүк Мәметованы бәріміз жақсы білеміз. Өткен Молодой Тут түбіндегі шайқаста ол қайсарлықпен соғысты. Ал, Великие Луки қаласы үшін де ұрысқа белсене қатысты. Март айында Алматыда тұратын оның шешесіне бригада атынан арнайы хат жазып жібердік,- деп күлімсіреді». Бұл айтылған әңгімелер мен жазылған деректерге қарап, Мәншүктің өз жолдастары арасында ғана емес, тіпті взвод командирлері мен майорлар арасында да беделді болғанын байқаймыз. Әскердің алдыңғы шебінде тұрып, соғыс майданында барлығын мойындатқан апамыз Мәншүктің асқан батырлығы мен ерлігіне куәміз. Қаумалаған дұшпанға қырғын майдан ашып, қайта-қайта шабуылға шыққан немістерге, анталаған жауға арыстандай айбат көрсеткен Мәншүк апамыз ерліктің өшпес үлгісін көрсетті. Қанды қырғынға уыздай жас болып аттанған қазақтың біртуар қызы Мәншүктің сұрапыл соғыстың кескілескен шайқас кезіндегі ерлік пен қаһармандығы халық жадынан жоғалмайтыны хақ.
Мәлік Ғабдуллин соғыс кезінде шығыстың қос шынарының бірі Мәншүк Мәметованың қазасынан кейін оған батыр атағын бергізу үшін үлкен еңбек сіңіреді. «Комсомолдың Орталық комитетінің бірінші хатшысы Михайловқа, болмаса маған батыр атағын берген Калининнің өзіне барам. Тіпті Ворошиловқа кірем. Одан түк шықпаса, менің Мәлік атым құрып кетсін, өзімнің жұлдызымды берем»,-деген Мәлік Ғабдуллин табандылығы мен өжеттілігінің арқасында 1944 жылы 5 наурызда Мәншүк Мәметоваға батыр атағын алуға септігін тигізеді. Осылайша ардақты азамат ерлік жасаған қазақ қызының есімі өшпесі үшін өз үлесін қоса білген.
Халқы үшін ерен еңбек сіңіріп, Отан үшін от кешкен батыр ару келер ұрпақтың санасынан өшпейтіндей, бүгінде тыныш заманның тәуелсіз төрінде ескерткіш болып қорғап тұр.
Ақбөпе ЖАҚСЫЛЫҚ,
М.Мәметова атындағы Қызылорда жоғары педагогикалық
колледжінің 2-курс студенті
