Қайыры қара қам басының қамынан артылмайтын, елі үшін саусағының ұшында қимылдатпайтын кей кісілерді көргенде қазекеңнің «Аяғын жалап жүріп бір басын ит те асырайды» деп қалатыны бар. Ал айналасын түгендеп, ағайынына болысып отырған жанды көрсе «Азамат!» деп айдар тағып, бәрекелдіге салатыны тағы бар. Бүгінгі таңда сондай азаматтық болмысынан айнымаған, айналасына шуақ болып шашылған, тапқан несібесін құзғынша басып емес, қыранша шашып жеп отырған азаматтар жетерлік. Бүгінгі жазбамызда кәсібінен нәсібін айырып, бірнеше адамдарды жұмыспен қамтып отырған кәсіп иелері туралы сөз етеміз. Облыстық қоғамдық даму басқармасына қарасты «Өңірлік коммуникациялар қызметі» КММ мен Қызылорда облысының кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының бірігіп жасаған прес-турында көрген, білгенімізді баяндаймыз.
Өңірімізде өндірістік кәсіп түрі – дамудың даңғыл жолына түскен салалардың бірі. Ел азаматтары қолдан келгенше ішкі нарықты түгендеп, «қызылордалық өнім» атауын көбейтуге тырысып бағуда. Мемлекеттік қолдау да бір ізге түскен. Кәсібін бастаймын деген тілекті адамға кедергі жоқ. Идея, талап, ниет болса болды. Қаржы таппай қиналатындай болса, «Бизнесті іске асыру» қайтарымсыз гранты секілді қолдаулар түрі де жетерлік. Айтқаныңыз тәуір болса, қайтарымсыз 5 млн. қаржы береді, мемлекет. Осылайша кәсіп түбінен береке көрген қызылордалықтар еңбек етуде. Сондай кәсіпорындарының бірі «ВЕГА – Пром» ЖШС.
Абдижаппар Бимағанбетов басқаратын цех құрғақ құрылыс қоспаларын өндіреді. Қазірде 10 түрлі құрылыс заттарымен ішкі нарықты қамтамасыз етіп отыр. Жоба құны 103 млн. теңгені құрайды. 2015 жылы өз жұмысын бастаған кәсіпорында ұлғайтуда жоспарларында бар екен. Ол үшін мемлекет тарапынан қолдау есебінде Қызылорда қаласы, Белкөл кентінен 2,9 гектар жер телімі берілген. Бұл жайлы өз сөзінде: «Бүгінде жеке кәсіпкерлерге мемлекет тарапынан қолдау көп. Соның бірі — «Бизнестің жол картасы 2020» мемлекеттік бағдарламасы арқылы жеке кәсібімді ашу үшін 3 гектар жер алдым. Қазіргі уақытта күніне 75 тоннадан астам өнім өндіреміз. Өндіріс қуаттылығын 24 мың тоннаға дейін ұлғайту мақсатында нысанның екінші кезеңін жүзеге асырудамыз. Алдағы уақытта 50 адамға дейін жұмыспен қамтуды жоспарлап отырмыз,- деді «ВЕГА-Пром» ЖШС құрылтайшысы Әбдіхалық Ділманов. Сондай-ақ, «шикізат тасымалдауға темір жол салып берсе» деген де тілегін жеткізіп қалды. Шикізат көздерінің басым бөлігі Алматы қаласынан алынады. Сонымен қатар Арал ауданынан да құм тасымалданады.
Өндіріс орнын «қызылордалық» деуге толық негіз бар. Ең бастысы, құрылғылар Қызылордада құрастырылған. «Өзім Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде механик инженер біліктілігі бойынша білім алдым. Оқу орны қабырғасында жүріп алған білімімді осы тәжірибе алаңында пайдаланып, құрылғыларды құрастырып шықтық. Жұрт секілді шекара асып, Қытайдан аппарат тасымадық»,- дейді Ә.Ділманов. Қазірде өздері ойлап тапқан құрылғыларға сұраныс жоғары. Батыс Қазақстан, Түркістан секілді еліміздің 5 облысынан кәсіпкерлер қызығушылық танытып құрылғыларына тапсырыс береді екен. Өнім өндірумен қатар қажет құрал, қондырғыларды да кәсіп ете білген елдің азаматтарына қарап сүйсінесің. Кәсіптік мамандықта білім алушы студенттерге де есік ашық. Осы жылы 21 баланы тәжірибеден өткізген екен. Тіпті қаласа, іске икемді кәмелеттік жасқа толған жастарды әрі қарай жұмыспен қамтып, өздеріне жұмысшы етіп алуға да ниетті. Жұмыс уақыты 8 сағаттық, 6 күннен тұрады.
Қазірде өндіріс цехының өнімінің 25 пайызы көршілес облыстарға жөнелтілсе, қалған 75 пайызы ішкі нарыққа, өзімізге саудаланады. Цехқа барып көтерме сауда бағасымен де, дара сауда да жасауға болады. Құрылыс бастап, қажетті өнімді қайдан алуға болады деп бас қатырып жүрсеңіз, Қызылорда қаласы, Белкөл кенті, Бірлік көшесіне бара аласыз.
Тағы бір ісін дөңгелетіп, бірнеше адамды жұмыспен қамтып отырған өндіріс орындарының бірі – «Әділханов» ЖК «Құрылысқа қажетті металл өнімдерін өндіру» орны. Қаланың Көшербаев көшесінде орналасқан кәсіпорнын Исатай Шалқарұлының бастамасымен өз үйінің ауласында 2020 жылы бастау алған. Кішкене бастама үлкен цехқа айналып отыр.
Кейіннен ұлғайып, қосымша жұмыскерлер алынып, өнім көлемі де артқан. «Біздің негізгі шығаратын өнімдеріміз құрылысқа қажетті тауарлар. Екі жыл бойы жеке тапсырыстар бойынша жұмыс істеудеміз. Жылдан жылға цехтың көлемі ұлғайып, шығаратын өнімнің түрлері көбейіп келеді. Бүгінде 8 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Алдағы уақытта автоматтандыру жүйесіне көшуді жоспарлаудамыз. Бұл өз кезегінде еңбек өнімділігін арттыруға септігін тигізбек»,- деді жеке кәсіпкер Исатай Нұржанов. Қазіргі кезде күніне 1500 м2 тор сеткаларды өндіреді. Жұмысшы саны – 8 адам. Айлық табыстары да жаман емес, істеген жұмыс көлеміне қарай жалақысын алады. Шамамен 120-150 мың теңге көлемінде. Өнім 100 пайыз ішкі нарыққа сатылады. Айтуларынша, базар бағаларынан әлдеқайда арзан көрінеді. Өндіріс қызметі де қарапайым. Шымкент қаласынан алынған сым қиылып, одан бір біріне дәнекерленіп тор сеткалар жасалады. Бұл құрылыста кірпіш қалауға, цемент құюда пайдаланылады екен. Алдағы уақытта цех көлемін арттырып, бұдан да жоғары өнім өндіріп, жұмысшы санын арттыру ойда бар екенін де айтты. Ол үшін мемлекеттен жер телімі берілсе, өз қаражатымен дамуға да қауқарлы.
«Кәсібін бастаймын деген адамдарға мотивация болсын деп көп қаржылық жасарын тұстарды да жариялаймын. Өзім бұл кезге дейін бірнеше кәсіп бастаған жанмын. Қазіргі өнеркәсіп түрі табысқа түзу іс. Айына 18-20 млн. теңге табыс кіреді. Шикізатқа керек қаржы, жұмыс күшінің жалақысынан бөлек таза пайдасы 1-2 миллион теңге шамасын құрайды. Алматыдан, әрі асса Қытайдан қажетті құрылғыларды алдырып, ісіңді бастап кетесің. Ішкі сұранысты толық қамту үшін әлі де кәсіпорындары керек. Жай ғана сымнан тоқылған тор болғанымен құрылысқа қажетті өнім. Сондықтан сұраныс жағына көп ойланбаса болады,- дейді Исатай Шалқарұлы. Сонымен қатар жұмыскер мамандықтарына еңбек етуші жандардың аз екенін жеткізді. Жұмыспен қамту орталығына «жұмыскер керек» деп хабарлама бергенімен, ниетті жастардың қарасы көрінбепті. Келіп, жұмыс түрін көргеннен кейін хабарсыз кетеді екен.
Қазақ халқы ертеден «Кәсіп түбі – нәсіп» деп тәмсілдеп кеткен. Қазіргі заман талабы да жалғыз табыс көзін аздық ететіндей. Арамызда тұрақты жұмысымен қатар қосымша кіші кәсібін ашқан азаматтар жүргенде, «олай болу қайда?» деудің өзі артық. Мемлекеттік бағдарламаларды жіті түсінген жанға «қаржыны қайдан алсам болады?» деп ойланудың да қажеті шамалы. Бизнесіңіз қоғам қажеттілігін қамтамасыз ететін болса, мемлекет тарапынан жер телімі де дайын. Табыс көзін таба алсаңыз, сырттан инвестиция құямын деген ниеттілер де табылар. Тек өзіңіз мақсат етіп, іс қылу ғана керек. Ендеше қолдан келген іске кіріскен жөн. Кәсіпті болайық, нәсіпті болайық. Бақ, берекелі болайық. Біздің ой осы.
Шернияз ЖАЛҒАСБЕКҰЛЫ