Алғаш рет елімізге «демократия» деген түсінік қалыптасқанда оны еркіндікке баладық. Сөз еркіндігіне, ой еркіндігіне ерік берілді. «Еркіндікті» асыра пайдаланып, аузына келгенін айтқандар да кездесті сол кезде. Сол асыра пайдаланушылықтың кейде зардабын да тартып жүрміз. Өзімбілемге салынып, сөз тыңдауды, сөздің астарын ұғуды қойып барамыз. «Өзің білме, білгеннің тілін алма» деген ең жаман қарғысты арқалап кетпесек болар еді деп қорқа соғасың кейде?
Сонымен «не болып қалды?» дерсіз. Сайттар жаппай жариялап жатқан бір жайсыз хабар Қызылорда облысына қатысты болды. Оның үстіне мәртебелі мамандық иелеріне байланысты жайт. Оқушылардың қысқы каникулында Түркияда демалған екі қызылордалық мұғалімнің басы дауға қалған. Педагогтар шетелде жүріп, бірнеше мәрте трансвеститтер клубында көңіл көтерген. Сөйтіп әлеуметтік желіде демалыс кезінде түсірілген кадрларды таратқан, мұны көрген оқушылардың ата-аналары оларды жұмыстан шығаруды талап еткен көрінеді.
Нақтырақ айтсақ, педагогтар Қызылорда облысы, Қармақшы ауданына қарасты №250 мектептің ағылшын тілі пәнінің мұғалімдері болып шыққан. Шет тілін меңгерген мамандар Қызыл теңіз жағасында тынығу үшін мектеп әкімшілігіне ескертіп, ақысыз демалыс алуды ұйғарыпты. Алайда кейін ұстаздардың Түркиядағы трансвеститтер клубында демалған видеолары әлеуметтік желілерде тарап кетіп, ата-аналардың наразылығын тудырған.
«Екеуі де – ағылшын тілі пәнінің мұғалімдері, жас мамандар. Біреуінің магистр атағы да бар. Ұстаздардың әрекетін педагогикалық кеңесте талқыладық, жиналысқа әдейілеп тек әйел мұғалімдерді қатыстыруды жөн көрдім. Жиналыстан кейін ұстаздар өз еріктерімен жұмыстан кету туралы арыздарын жазды. Ол кісілер – тек ұстаз ғана емес, сонымен қатар әйел кісілер, бала тәрбиелеп отырған ана. Әріптестеріміздің мұндай әрекетке барғандары өте ұят болды», – деп мәлімдепті мектеп директоры. Алайда, Қызылорда облысы білім басқармасының түсіндірмесі басқаша. «Қызылорда облысы Қармақшы ауданына қарасты №250 мектеп-лицейінде жалақысы сақталмаған демалыс күндерін қоспағанда, мұғалімдер 2-5 жұмыс күні аралығында белгісіз себептермен, ескертусіз жұмысқа келмеген. Еңбек кодексінің 49-бабы 5-тармағына сәйкес өз өтініштері бойынша жұмыстан босатылғанын хабарлаймыз»,- деп түсіндіріпті облыстық білім басқармасы. Оқу-ағарту министрлігі де оқиғаға түсініктеме беріп, олардың өз еркімен шыққанын мәлімдеді.
Осы жағдайға байланысты пікірлер екіге жарылды. Бірі, әрине, жақтамайды, оқушы тәрбиелейтін педагог мамандарға жат қылық, теріс әрекет санайды. Екіншілерінің ойынша, демалыс кезінде олардың жүріп-тұруларына, өмірлеріне араласуларына ешкімнің қақысы жоқ. Және бірдеңе бүлдіріп, ешкімге зиян жасаған жоқ.
Елді елең еткізген жағдай Парламентке де жеткен сыңайлы. Бұрынғы оқу-ағарту министрі, қазіргі Мәжіліс депутаты Асхат Аймағамбетов Түркиядағы трансвеститтер клубына барғаны үшін жұмыстан шығарылған қызылордалық мұғалімдерді жақтап сөйледі. А.Аймағамбетов мұғалімдердің де өз құқығы бар қарапайым азаматтар екенін, сондықтан алдымен жағдайды түсінген жөн екенін еске салды.
«Мұғалімдер де – бәріміз сияқты азамат. Олардың құқықтарын шектеуге болмайды. Сондықтан бұл жерде біз мұғалімдерге қойылатын талаптарды нақты ажыратуымыз керек екенін білесіздер. Әрине, жоғары талаптар өз алдына. Бірақ біз мұны түсінуіміз керек. Олар азаматтар. Ал, бұл жерде істі нақты түсініп, олардың бұл істе қандай кінәсі бар екенін білу керек. Олардың да жеке өмірі мен құқықтары бар», – деді А.Аймағамбетов.
Не болса да, болатын нәрсе болды. Бірақ біз не түсіндік? Шынымен, қайбір ата-ана баласына сабақ беріп жүрген ұстаздың осындай жағдайға тап болғанын естісе, қандай әсерде болады? Әлде сол баяғы демократияға аудара саламыз ба? Керісінше, құқық барлық адамға тең берілген. Кей қалталылар яки шенеуніктердің, ақшаның буымен шетелде әр нәрсені «қызықтап» жүрулеріне рұқсат бар да, педагогтарға жоқ болғаны ма? Олар да үйлерінде бала тәрбиелеп отырған ата-ана емес пе? Сондықтан заң ортақ болуы тиіс. Жаза көрсек, екеуіне де көруіміз керек. Осыған байланысты заңгерлермен сөйлескенімізде егер жұмыстан шыққан екі педагог сотқа шағымданса, мектепке қайта оралуларына болатынын айтады. Бұл жерде таразыға түсіп тұрған заң қағазға түскен бап тармақтары емес, жазылмаған адамгершілік қағидасы болса керек. Сондықтан әрбір адам қандай қадамға барса да, ақылға салып, ой сүзгісінен өткізіп алса, өкінбесі анық.
Н.Меңдібай
