Қазақ халқы үшін жылқы жердегі жақұтпен тең. Жазықтықта жалы желбіреп, кеңістікте киелілігін көрсететін мықты жануар. Қиындыққа шыдас беретін, талайды шаң қаптырып кететін жүйрікке де теліп айтқан теңеулер қаншама?! Ердің қанатына айналып, иесінің серігі бола білетін тілсіз жануардың қасиетті екеніне ешкім күмән келтірмейді. Тіпті, жау жағадан алған жаугершілік заманда батырлар ат үстінде жүріп жеңіске жеткен. Сондықтан пырақтың парқын түсінген, ерекше қастерлеген қазақ халқы атқа да ат үсті қараған емес. Айнымас серігіне айналғанды баптап, оны ерекше атағаны да тарих тамырынан таныс. Асылында, Ақан серінің Құлагердің өліміне қалай қайғырғаны исі қазаққа мәлім. Қапыда қиянатпен жоғалтқан жүйрігін жоқтағаннан жүрегінен Құлагерге деген небір жырлар төгілмеп пе еді?! Ал, иесін иен далада қалдырмаған Алпамыс батырдың Байшұбары, Қобыландының Тайбурылы, Ер Тарғынның Тарланы туралы эпостық жырдың өзі берік байланысты аңғартқан. Сонымен, қазақтың болмыс-бітімімен біте қайнасып, тұрмыс-тіршілігінде айшықты орны сақталған жылқы жайында көсіліп айтуға әбден болар.
Қайсарлық қанына сіңген, жоқ болса да жомарттығынан таңбайтын қазақ халқының алқалы жиындары да әр алуан боп өткен. Ұйымдастырылған бәйгеде бағы жанып, бабы шапқан шабандоздар құрмет төрінен көрініп, көптің ықыласына бөленетін. Бүгінде бұл сара жолдың ізі өшпей, ұлттық спорт ойыны саналған бәйге өткізілуде. Республика күніне орай «Алтын дән – 2022» мерекесі аясында Ипподром алаңында аламан бәйге ұйымдастырылды. Осылайша ұлттық спортқа жанашыр тұрғындар шабандоздардың шабысын байқап, бәйге алаңына асыққан азаматтарға рух берді. Әлбетте, дүбірлі додада делебенің қозатыны белгілі, олай болса әрбір қолдау қажеттілігі туындайтыны рас. Жанға демеу, көңілге медеу боларлық қолпаштауды сезгендіктен текті тұлпардың тұяғы да тайталаста талмай, шабандоздың шабысы да талай шақырымды артқа тастайтыны анық.
Айтулы додаға биыл ұлттық ат спортының 4 түрінен 100-ге жуық шабандоз бас қосып, бақтарын сынады. Еліміздің бірнеше аймағынан сәйгүлігін сайлап келген атбегілер қызылордалықтарға ерекше көңіл-күй сыйлағаны рас. Облыс әкімі де зиялы қауыммен бірге аламан бәйгеге барып, жүйріктер жарысын тамашалады. Бойынан батылдық байқалған, бірінен бірі қалыспауға бекінген жүйріктер шетсіз даланың шекті мәресіне дейін жетуге ұмтылды. Нәтижесінде, төзім мен жігер, қайрат пен мінез сынға түскен сайыста шын мықты анықталды. 5 шақырымды артқа тастаған тай жарыста шиелілік Дамир Әуезхан І орынды иеленсе, 11 шақырымды құрайтын құнан бәйгеде жалағаштық шабандоз Ержан Әлихан бірінші болып келді. Ал, 15 шақырымды оңай еңсерген топ бәйгеде жамбылдық тарлан Асылжан Назар мәре сызығына ең алғаш болып жетіп, 2 миллион теңге иеленді. Аламан бәйгенің жүлдесі жалағаштық Ержан Әлиханға бұйырды. Жеңіс жолында табандылық танытқан шабандозға 4 миллион теңгенің сертификаты табысталды. Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев аламанға ат қосып, бәйгеде бабын байқап, жүйрік атанған нар азаматтарды құттықтады.
Байрақты бәсеке тек бәйгеде ғана белең алып, кейін ұмыт қалған емес. Оған соңғы жылдары өңірде ұлттық спорттың бұқаралық сипат алғандығы дәлел. Бүгінде облыста 16 мыңнан аса спортшы ұлттық спорт түрімен шұғылданады. Олардың әрқайсысы үздік көрсеткіштерге қол жеткізіп, ел абыройын асқақтатып, әлемдік ареналарда көк туды көкте желбіретуде. Ендеше ұлттық тарихтағы болмыс бояуы өшпей, өнер де өлмек емес.
Замира ДАСТАНҚЫЗЫ
