Арал ауданына қарасты Қызылжар ауылы таланттар мен дарындылардың мекені екенін көпшілік мойындап та қойған. Шетінен сөзшең әрі өнегелі өнер иелерінің бағындырған белестері жетіп артылады. Өнер саласынан бөлек ұстаздықтың шыңына шыққан дарабоздардың да легі аз емес. Аталмыш ауылдан жабы емес тұлпар, құладын емес сұңқар азаматтар табыла кетеді. Тек тектілікті де ту етіп жүрген ақсақалдар, ақ үрпек жасқа келген қариялар – ауылдың алтыннан құнды қазыналары. Сол ауылдың бетке ұстайтын азаматтарының бірі болған шежіреші, ұстаз, марқұм Сайлау Абабүкіров хақында сыр тарқатқанды жөн көрдік.
Елдің сыйлы ұстазы ел ағасына айналып, ақсақалдықтың ғажап үлгісін көрсеткен Сайлау Абабүкіров 1952 жылы 5 қаңтарда Қызылорда облысы, Арал ауданы, Қызылжар ауылында дүниеге келген. 1966-1967 оқу жылында Арал қаласындағы №15 қазақ орта мектебінің 9 сыныбында оқып жүргенде ауданның домбырашылар оркестрі құрамында мектеп оқушыларының облыстық байқауына қатысады. Арал ауданы бойынша облыстық домбырашылар оркестрі құрамына шақырылған 12 баланың бірі болып, республикалық оқушылар фестивалінде өнер көрсетті.
Еңбекке ерте араласқандықтан және Арал тұрғындарының ата кәсібіне кішкене кезінен-ақ епті болған жас жігіт 1968 жылы Райым балық ұжымшарына балықшы болып орналасып, еңбек жолын бастайды. 1970 жылы Қазалы қаласындағы дене тәрбиесі мұғалімдерін даярлайтын педагогикалық арнаулы білім беретін курста білім алады. Білімін жетілдіріп алған жас маман 1971 жылы аталмыш оқуды бітіріп шығады. Содан соң Арал қаласындағы №15 қазақ орта мектебіне дене тәрбиесі пәнінен мұғалім болып қызмет атқарды. Ұстаздыққа қадам басқан шақтан бері түрлі саланы өмірлік азық ете жүріп, рухани байлығын толықтырып отырды. 1973 жылы №81 Қызылжар орта мектебіне дене тәрбиесі мұғалімі болып ауысып, Қызылжар ауылында қызмет атқарды. Зейінді шәкірттер тәрбиелеген ұстаз зейнет жасына жеткенше абыройлы еңбек етіп, осы мерзім ішінде туған ауылының мәдениеті мен спортының өркендеуі үшін еш аянбаған. Бүгінгі күннің өзінде «спорт» дей қалсаң, ауыл тұрғындарының есіне С.Абабүкіров түседі.
Ұстаздың ең мықты қаруы ол – өнері. Сегіз қырлы жігіт Сегіз серіден бастап, Арал жырауларының көпшілік біле бермейтін ерекше терме дастандарын жатқа айтып отыратын. Қыл қаламының сиясы да бір кепкен кезі болмаған. Шежіреден де шер тарқатып, тарихи шындық үшін зерттеуші де бола білді. Есімі естіге аян ердің еңбегін ел ескеруде. Өнер саласында көптеген аудандық көркемөнерпаздар байқауына, ауыл, мектеп көркемөнерпаздарына жетекші ретінде қатысып, жүлделі орындарды да бірнеше дүркін қанжығасына байлаған. Осы жұмысы нәтижесінде облыстық, аудандық мәдениет бөлімінің, аудандық халыққа білім беру бөлімдерінің бірнеше мәрте мақтау грамоталарымен марапатталды.
Дене тәрбиесі мен спорт саласы бойынша көптеген жетістікке жетіп, тәрбиелеген шәкірттері аймақтық, ауандық спорт жарыстарында үнемі жүлделі орындардан көрініп келді. Жас ұрпақты тәрбиелеуде жеткен жетістітері үшін аудандық, облыстық білім бөлімдерінің бірнеше реттік марапаттарын ауыл мұғалімі тынымсыз еңбегінің арқасында олжалады. Салауатты өмір салтын құру, жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берумен қатар сауықтыру, шынықтыру мақсатында «Қазақтың ұлттық ойындары» мен көнеріп келе жатқан ұлттық құндылықтар туралы зерттеу жүргізген.
Өз заманындағы тарихи тұлға, Шектінің биі, қол бастар сардары болған Сырлыбай би мен оның ұрпақтары туралы 1993 жылдан бері зерттеп шағын кітап етіп бастырып шығарды. Тарихи тұлға Сырлыбайдың қызы Жібек туралы зерттеулері аудандық, облыстық, республикалық баспасөз беттерінде жарық көрді.
Сайлау бірінші санаттағы ұстаз. Ұстаздың шәкірттері осы салада әлі күнге тер төгіп жүр. Еркін күрестің шебері Едіге Маханбетов және Қайрат Қожанов, Жомарт Дінахметов, Гүлнұр Ібірашова, Дастан Кадиров, Жаңабек Юсупов, Ғалымжан Манасов, Алмасбек Жәлелов, Абай Сайлауов сынды шәкірттері спорт биіктерінен төбе көрсетуде. Дене тәрбиесінің мұғалімі болып қызмет жасап жүргендер де бар.
«Сайлау ағай» деп мақтан тұтатын спорт саласындағы шәкірттері бүгінде үлкен жетістіктерге де жетіп үлгерген. Қызылжар ауылында мектепке қарасты спорт нысандарынан бөлек арнайы жаттығатын күрес, бокс залдары мүлде жоқ. Жастардың бос уақыттарын өткізу үшін мектептің спорт залы ғана кей көңілдерге сәл жұбаныш. Соған қарамастан ауыл жастары өзге ауылдардан көш кері қалып қойған емес. Керісінше өз ұпайларын еселеп жүр. Әсіресе, футбол ойынында. Бұның бәрі спортқа деген көзқарастың дұрыс қалыптасыуында болса керек.
Биік белестері жайында құба жондатқаннан гөрі ұстаздың заманы бір замандастарының пікірлеріне де құлақ түрдік. Жарасқан Әбдірашев атындағы мелекеттік сыйлықтың иегері, белгілі журналист, ақын Толыбай Абылаевтың:
Алдына жан салмайды жүгіргенмен,
Зерттеп тарихтың сырын көрген.
Жаутаң көз соңындағы жас ұрпаққа,
Қырық жыл Қызылжарда білім берген.
Асса да 65-тен анда-санда,
Денесін шынықтырып, дүбірге ерген,– деп келетін шайырдың ұстазға арналған арнауы кейіпкеріміздің керемет кейпін ашып тұрғандай.
Сонымен қатар №81 орта мектебінің дирокторы Бағила Есенбаеваның «Сыр сандығыма үңіл сен» атты жинағына енген бір әдемі өлеңі бар.
– Ұжымыңда дарасың,
Сүйе білген саласын.
Спорт залың өзіңе,
Дәл тапқандай жарасым,– деп жырлапты. Алдыңғы буын ақын апаларына қарап өскен ауылдың жасөспірімдеріде бақытты. Ағасына жыр арнаған қарындасы бүгінде мектеп мерейін әлдеқайда биікке көтеріп тастаған. Бірлігі бар елдің тірлігі тынымсыз алға басары сөзсіз.
№81 орта мектебінің мұғалімі Жақсыбай Мусаевтың ардагер ұстаз жайында жазылған мақаласы қолымызға түсті. Сонда өзінің әріптесі жайында тарқатып жазып, ұлағатты ұстазды жақсы таныстырған.
– Спорт десе қаны қызбайтын бірде-бір жан жоқ. Оның үстіне ат сейісіндей баптап, үкілеген шәкірттерің үсті-үстіне жүлде алып келсе, қай ұстаздың да, қай жаттықтырушының да мерейі үстем болатыны анық. Сондай жандардың бірі №81 орта мектебінің дене шынықтыру пәнінің мұғалімі Сайлау Абабүкіров. Бүгінде оны Арал ауданының жұртшылығы кеңінен таниды. С.Абабүкіров осы кезге дейін талай шәкірттерді шыдамдылыққа баулыған бапкер.
Әрі ағамыз ізденімпаз ұстаз еді. Оның қай істе де болсын ерінбейтіні әріптестерін қайран қалдырады. Ол туралы мектеп директорының орынбасары болған Айгүл Тойбазарова «Сайлау ағайдың тындырымды істеріне ризамыз. Сабақ жоспарын бір күнде жібермейді. «Мынау сол кісінің сабақ жоспарлары», – деп қалың-қалың дәптерлерді ризашылықпен көрсетті.
Ұлағатты ғұмырында ұстанған ұстанымы айқын ардагер ұстаз атана білген Сайлау Абабүкіров қашанда ел мақтанышы. Ол жұбайы Рысты Оспанова екеуі жеті бала өсіріп, немере мен шөбере тәрбиелей алған бақытты ата. Ата жолын қуып жүрген жастардың бағыты айқын болғандықтан еш адаспас. Арда ғұмырында ақсақал болған Сайлау Абабүкіровтің бар болмыс, келбеті осы. Елім деген ерді ерінбей айтудан біз де жалықпаймыз, сағынамыз, жырға қосамыз:
Атасының бал сөзін тыңдап алып,
Түрен салған секілді тыңнан анық.
Ішімдегі балақай, ата-ау саған,
Еркелейді, аунақшып, құмға барып.
«Айналайын» деуіңді доғармайсың,
Сөзіңменен көңілім толардай шын.
Еркелете бермеші өмір мені,
Сен бәрібір атамдай бола алмайсың.
Дүниенің тартып ап дүрмегін ой,
Жүрегінің іліп ап ілмегін ой.
Менің атам, дәрігер, ауырған жоқ,
Кемпіріне еркелеп жүргені ғой.
Мойымаған едің шын дауылға сұм,
Күтеді, ағайының, ауылдасың.
Ішімдегі балақай жылап жатыр,
Әже-ау, айтшы, атаға, ауырмасын!
Шаттық еді атамның шаңырағы,
Сәби көңіл соны іздеп сабылады.
Жыл өтсе де жүрегі жылап жатқан,
Жүрегім, ата-ау сені сағынады.
Желдей жүйткіген жүйріктей, аққан жұлдыздай зулап өтіп жатқан уақыт-ай. Арамызда жүрген жақсы адам өмірден өтіп кетсе де, көңілден ешқашан өшпек емес. Оның артында ұстамы жақсы ұрпақ, қабырғаны қайыстырған қимастық пен Алатаудай сағыныш қалады. Өзінің саналы ғұмырын ұрпақ тәрбиесіне арнаған ұлағатты жанның өмірден озғаны қабырғамызды қайыстырды. Бірақ төрге шықса төбедей, төбеге шықса төредей, жақын мен алысты бірдей тең көрген, елінің жігері, қоғамның тірегі бола білген ақсақалды өлімге қию да, енді арамызда жоқ дегенге сену де қиынның қиыны. 13-14 мамырда Қызылжар ауылында, ақсақалдың қарашаңырағында жылдық асы берілмек. «Құдай» деп өткен азаматтың құдайы асы қабыл болсын!
А.ӘДІЛЖАНҰЛЫ
