Сырдың суы сирақтан келгені қашан?! Жаздағы егін кезінде егіліп жылап қалатын Сырдың төменгі жағындағы тұрғындардың жанайқайы тіптен бөлек. Қуаңшылық келіп қос бүйректен қысқанда «қыстыгүнгі топан судың қоры қайда кетті?» деп тағы ойлап қаламыз. Жалпы жүйе жоқ. Суды сақтап қалу жоспары ықтиятталмаған. Міне, осы мәселелер тағы бір пысықталған көрінеді.
Өңір басшысы Гүлшара Наушақызы ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Су ресурстары комитетінің төрағасы Нұрлан Алдамжаровпен кездесіп, осы тұрғыда жоспарларымен бөлісті. Басқосуда өңірдегі су тапшылығы жағдайын болдырмау үшін бірлескен Жол картасын қабылдауға қажетті ұсыныстар ескеріліп, ортақ мәселелер талқыланды. Жиынға ауыл шаруашылығы, табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының басшылары мен су шаруашылығы саласындағы инспекция басшылары және сала мамандары қатысты.
Гүлшара Әбдіқалықова өткен жылы вегетациялық кезең күрделі су тапшылығы жағдайында өткенін атап өтіп, Шардара су қоймасына түсіп жатқан судың көлемі егіншілерді алаңдатып отырғанын жеткізді.
— Егер, Шардараға келетін судың көлемі көбеймесе, вегетацияға дейін Шардара су қоймасын ғана толтыру мүмкіндігі болады. Ал, Көксарай су реттегішіне су мүлдем жиналмайтын қаупі бар. Бұл жағдайда күріш егісінің көлемін қысқартуға мәжбүрміз. Қазір шаруашылықтар егістікке дайындалуға кірісті, тұқым, тыңайтқыш дайындау, егіс алқаптарын жоспарлау жұмыстары жүргізілуде. Бүгінгі күні Жаңақорған ауданының 30 мың гектар егістігін кепілді сумен қамтамасыз ету үшін Сырдария өзенінде су тоспасын салу мәселесі өзекті болып отыр. Су тапшылығының алдын алу үшін Жол картада қаралған жобалардың іске асыруға министрлік көмек береді деп сенеміз,- деді Г.Әбдіқалықова жоғары жаққа сенім артып.
Ахуалды сараптай келе суды үнемді әрі тиімді пайдалану мақсатында «Қызылорда облысының су тапшылығы жағдайында елді мекендерді суармалы сумен қамтамасыз етуге және экологиялық жағдайды жақсартуға бағытталған бірінші кезектегі жобаларды іске асыру жөніндегі Жол картасы» жобасы әзірленіп, Үкіметке ұсыныс жолданды. Басқосуда аймақ басшысы қашыртқы суды қайталама пайдалану үшін Қазсушар мекемесіне 67 насос қондырғысын алып беруге қаржы бөліну шұғыл шешілуі тиіс екенін жеткізіп, облыс бюджетінің мүмкіндігіне қарай қаржы қарастырылып жатқанын тілге тиек етті. Яғни, биыл қазынадан 20 канал тазалау мен елді мекендерге 23 насос қондырғысын алып беруге қаржы бөлінген.
Комитет төрағасы ортақ мәселелерді талқылау нәтижесінде биыл вегетациялық кезең қиын жағдайда өтетінін айтып, шаруашылық құрылымдарды суды үнемдеп пайдалануға шақырды.
— Судың тапшы болуының ең бірінші себебі климаттық факторларға байланысты. Болжаммен қарағанда, биыл өткен жылғыдан да судың аздығы байқалады. Бұл үшін арнайы каналдарды тазалау, насостық станцияларды орнату ісіне мән береміз. Бүгінде арнайы техникалық кеңес өткізіп, вегетациялық кезеңде атқарылатын іс-шараларды талқылаудамыз. Сондықтан шаруашылықтар қалыптасқан жағдайға түсіністікпен қарап, егін көлемін бар суға болжамдап, суды аз қажет ететін дақылдарға көшу керек,- деді Н.Алдамжаров.
Кездесуде Президент тапсырмасымен су қоймаларын салу мәселелері де сөз болды. Өңірде 775 млн. текше метр су жинайтын Қараөзек арнасында су қоймасы салынады. Жобаның жалпы құны 1,9 млрд. теңге. Республикалық бюджет есебінен жобаның жобалау сметалық құжаттамасы әзірленген. Енді жобаның жобалау сметалық құжаттамасына мемсараптаманың қорытындысы алынған соң, құрылысы басталады.
Облыс әкімі мәселелерді түйіндей келе салалық басқарма басшысына суды шамадан тыс мөлшерде емес, үнемдеу жолына көшу жұмыстарын жеткілікті деңгейде шаруаларға түсіндіру қажеттігін айтып, нақты істерді уақыт ұттырмай жасауды тапсырды. ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Су ресурстары комитетінің төрағасы Сыр еліндегі жұмыс сапары барысында Қызылорда су торабының, Жаңақорған ауданы, Көктөбе ауылының тұсында орналасқан Үрмелі су тоспасының жағдайымен танысқан еді. Енді жасалған жұмыстардың нәтижесі мен айтылған сөздің орындалуын күтейік.
А.СЫРЛЫБАЙ
