Жіберген олқылықтардың салдарынан көптеген адамдар өмірмен қоштасып жатады. Ағаттық жан баласын кешірмейтінін, өзіне қауіпсіздік жағдайын жасағанда барып, адамның өміріне қауіп төну жағдайы азаяды. Соңғы жылдары су, өрт секілді тілсіз жаудан пайда болатын мәселелерді шешу облысымызда қалай жүзеге асып жатқандығын тарқатып айтып, Қызылорда облысының Төтенше жағдайлар департаментінің жыл басынан бері атқарып жатқан шараларына тоқталатын боламыз.
Қауіптің аяқ астында болатынын, байқамаса зиян шегуі мүмкін екендігін көптеген адамдар ескермей жатады. Қауіпсіздік шараларындағы олқылықтардың себебінен қайғылы жағдайларға душар болып, өмірімен қоштасып жатқан жандардың қарасы көп. Бір ғана оқыс қимылдың өміріңді жалмап кететін күші бар десек ешкімнің сенбеуі мүмкін, алайда көзге көрінбейтін мәселелерден үлкен проблеманың туындайтынын осы тұста естен шығармаған дұрыс. Жаз айлары басталған сәттен адамдардың демалу үшін түрлі орындарға баратынын байқаймыз. Күннің ыстығында салқын суға шомылу процесі жиілеп, көптеген жандар бассейн, көлдердің жанынан ашылған демалыс орындарына ағылады. Бірінші кезекте кез келген адам өз денсаулығына жауапты бірінші тұлға. Сол себепті демалыс орындарында барынша абайлап жүруді әдетке айналдыру керек. Егер денсаулығынан кінәрат байқаған болсаңыз, суға шомылуды тоқтатқан дұрыс. Суға түсу барында аяқ тартылу секілді мәселелерден қайғылы жағдай орын алуы мүмкін.
Облыстың су айдындарында, әсіресе Сырдария өзенінде жылда азаматтардың әртүрлі себептермен қайғылы жағдайларға ұшырауы, оның ішінде жаз айларында суға түсу маусымында судағы адам қазасы өзекті мәселе болып отыр. Жыл басталғалы облыс аумағындағы су айдындарында 15 жағдай тіркелген, оның ішінде: 16 адам қаза болған. Ал, 2022 жылдың осы кезеңінде 18 адам қаза болған еді.
2023 жылы азаматтардың қаза болған су айдындары бойынша мәліметке мәліметке көз жүгіртсек, Сырдария өзенінде 3 жағдай, каналдарда 6 жағдай, өзендерде 4 жағдай, көлдерде 1 жағдай, кәріз люгінде 1 жағдай және жер асты су алу құдығында 1 жағдай кездескен. Жалпы төтенше жағдайлардың түрі бойынша басты мәселе адамдардың судағы қазасы. Суда адамдардың қаза болуының негізгі себебі қауіпсіздік ережелерін өрескел бұзуы.
Өзен немесе каналдардың кез-келген әрі зерттелмеген (ағысы жылдам, терең, жағалары тік жар) жерлеріне суға түсу, спирттік ішімдік ішіп суға түсуі, ересектердің бақылауынсыз балалардың су жағасына баруы мен суға түсуі және олардың жүзе білмегендігі, суға түсуге қауіпті аймақтарда азаматтардың рұқсат етілмеген жерлерге барып суға түсуі қайғылы оқиғаларға әкеліп соқтыруда. Сондай-ақ, ұжымдар мен оқу орындары жастарының жаз айларында табиғатқа шығып, демалыстарын өзен мен көлдердің жағасында ұйымдастыруы соңғы жылдары көптеп орын алуда және осындай кейбір демалыстар бақытсыз жағдайлармен аяқталып жатады.
«Су объектілері мен су шаруашылығы құрылыстарындағы көпшіліктің демалуына, туризм мен спортқа арналған жерлерді белгілеу туралы» 2023 жылғы 13 қаңтардағы облыс әкімінің №7 қаулысына сәйкес коммуналды жағажай болып Шиелі ауданында «Ақ орда», Сырдария ауданында «Қалғандария», Қармақшы ауданында «Мұратбаев» және Қазалы ауданында «Қашқан су» бекітілді, алайда аталған коммуналдық жағажайлар талапқа сай емес, яғни жағажайлар құтқару бекеттері мен медициналық пункттермен жабдықталмаған. Осыған байланысты жабдықтау жұмыстарын суға шомылу маусымына дейін «Су айдындарындағы қауіпсіздік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 19 қаңтардағы №34 бұйрығына сәйкес жабдықтау жұмыстарын жүргізіп, аудан әкімдіктері тарапынан ақпарат беру тапсырылды.
Сонымен қатар «Суға шомылу маусымы кезеңіндегі қауіпсіздік шараларын ұйымдастыру туралы» Қызылорда облысы Төтенше жағдайлар департаменті бастығының 2023 жылғы 25 сәуірдегі №53 бұйрығына сәйкес облыс аумағындағы су айдындарында күнделікті сағат 13:00-ден 21:00-ге дейін рейдтік үгіттеу жұмыстары жүргізілуде. Облыс бойынша күнделікті рейдтік үгіттеу жұмыстарына департаменттен 96 қызметкер жұмылдыруда.
Ағымдағы жылдың 27 сәуір күні Азаматтық қорғаныс басқармасының ұйымдастыруымен 2023 жылғы жазғы суға шомылу маусымына Жедел құтқару жасағының жүзу құралдары, сүңгуірлік жарақтары мен жабдықтары дайындыққа келтірілді (69 құтқарушы, 19 автокөлік, 23 жүзу құралы, 34 сүңгуірлік жарақтар). Сүңгуірлік автокөліктер қажетті құтқару құрал-жабдықтарымен, құтқару кеудешелерімен, құтқару шеңберімен және «Александров ұшымен» жарақтандырылған.
Су обьектілері мен су шаруашылығы құрылыстарындағы жаппай демалуға рұқсат етілген және тыйым салынған орындардың орналасқан жері туралы мәліметі әлеуметтік желілер мен «2ГИС» госсервисінде жариялау жұмыстары атқарылуда.
Рейдтік іс-шара барысында облысымыздың су айдындарында, демалатын орындарда облыс тұрғындары мен қонақтарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында 460 рейд өткізіліп, 35 мыңнан астам адамға судағы қауіпсіздік ережелері бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізіліп, үнпарақтар таратылды. Қызылорда облысының Полиция департаментімен бірлесіп, суға шомылу маусымы кезеңінде ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 364-бабы («Ортақ су пайдалану қағидаларын бұзу») бойынша 11 адамға ескерту шарасы көрілді.
Сонымен қатар облыс аумағында адам көп шоғырланған орындарда дауыстық зорайтқыштары арқылы түсіндірме жұмыстары және облыс аумағында орналасқан 313 мектептің оқушылары мен ата-аналарына WhatsApp мессенджерінен топтар ашылып, күнделікті түсіндірме жұмыстары жүргізілді.
Онлайн форматта облыстың 132740 оқушысына «Судағы қауіпсіздік ережелері», «Суда зардап шегушілерді құтқару, алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету тәсілдері» тақырыптары бойынша 27 интерактивтік сабақ, 115 мектептің басшылары мен мұғалімдеріне судағы қауіпсіздік ережелері жөнінде сабақ өткізілді.
Сондай-ақ, 9 брифинг, республикалық, облыстық телеарналарда суға шомылу кезіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау бойынша 35 рет айтылып, «Судағы қауіпсіздік» тақырыбында баспасөзде 77 мақала жарық көрсе, департаменттің әлеуметтік желілерінде 69 бейнеролик жарияланды.
Облыс су айдындарында 16 тыйым салынған және 47 қауіпті аймаққа 354 ескерту тақтайшасы мен 165 билборд орнатылған. Жасалып жатқан жұмыстар суға түсу маусымы аяқталғанға дейін жүргізіледі.
Өрт салдарының себебінен әлем зардап шегіп келеді. Орманды жерлердің өртенуі көптеген елдерде байқалып, көрініс табуда. Өрт салдарынан Австралия елінде алапат өрт болып, бүкіл әлемді өзіне қаратты. Тірідей өртенген жануарлардың көрінісі, жайқалған ағаштардың жанып кеткенінің бәрі де жүрегінде мейірімі бар жандарды тебірентпей қоймады. Өз мемлекетімізде орын алған, Абай облысында орман алқабында болған тілсіз жаудың салдары да халқымызды дүр сілкіндірді. Бұл дегеніміз еліміздегі барлық өңір қауіпсіздік шараларын күшейтіп, тиісті механикалық жабдықтарды жаңарту қажеттігін аңғартқандай. Облысымызда да өрт жағдайлары кездеседі. Өрттің үлкен кішісі жоқ, барлығы да бір ғана дүниеден басталып, ауқымды проблемаға алып келіп жатады. Жүргізіліп жатқан барлық профилактикалық жұмыстарға қарамастан 2023 жылдың 6 айында облыс бойынша 248 өрт оқиғасы орын алды. Өткен жылы осы кезеңде 204 өрт болған еді. Сандарға сүйенсек, 21,6 %-ға көбейген, ал материалдық шығын 100 млн. 480 мың теңгені құрады. Өрт оқиғасынан 3 адам қаза болды. Жарақат алғандар саны 3 адам. Орын алған 248 өрт оқиғасын саралағанда, өрттің көпшілігі тұрғын үй секторында болған. Атап айтқанда 134 өрт болса, шығыны 42 млн. 717 мың теңге. Автокөліктерде 62 өрт болып, 18 млн. 785 мың теңге шығын әкелген. Объектілерде 36 млн. 900 мың теңгенің 11 өрт шығыны келген. Орман қорындағы өрт саны – 21, шығыны 873 млн. теңге. Жыл басынан көмірқышқыл газынан жарақат алған оқиғалар тіркелмеген.
Тілсіз жаумен күресу, өкінішті жағдайлар орын алмасы үшін жұмыла жұмыс жасағаны абзал. Адамның қауіпсіздігіне өзгелер 100 пайыз жауап бере алмайды. Сол себепті шомылу болсын, басқа да кезеңдерде қауіпсіздік шараларын басты назарда ұстаған жөн. Бір ғана жағдайдың салдарынан ажалмен бетпе-бет келмес үшін, істі бастар алдында толықтай тексеру жұмыстарын жасау қажет. Облысымызда тілсіз жауға байланысты орын алып жүрген жағдайлардың алдын алу мақсатында жергілікті мамандар тынбай еңбек етуде. Қауіпсіздік шараларын жасау барлығымыздың әдетімізге айналуы тиіс.
Қазақбай ӘНДЕШҰЛЫ
