Елдің ертеңі бүтін бір халықпен тығыз байланысты екені белгілі. Демек, ел мен халық – бір ұғым. Олай болса, денсаулығы мықты, салауатты елдің болашағы да мығым болатындығы даусыз. Бірақ, денсаулыққа келгенде кім-кімнің болмасын, дегбірі қашады. Себебі, бұл салаға бірінің көңілі толса, енді бірінің өкпесі қара қазандай. Тұрақты емін алып, ауруынан айыққандардың жаудырған алғысы да, кей науқастың айтатын өз назы да бар. Тіпті, біліксіздіктен өмірден озғандарды, жүйкесі тозғандарды да көрдік. Бұл тұста әңгіме ауаны қойылған диагноздың бұрыстығында емес. Жолға қойылған жүйелердің жүйелі жұмыс істеуі немесе жөнсіздігінде болып тұр. Сонда халық әлеуетіне, денсаулығына, жалпы өміріне бейқам қарамайтын билік өкілдерінің бұйрығы басшылықтарды бұйдалай алмағандығы ма?
Емделушіні уақытылы емдеп, ауыр науқастарды жедел емдеу мақсатында дәліздер жүйесі жүзеге асырылған болатын. Адамның ауруының қалыпты немесе асқынған түріне орай қызыл, сары және жасыл дәліз болып жіктелген. Сала мамандарының айтуынша, шұғыл көмекті қажет ететін пациенттер ғана кезексіз «қажетті» дәрігерге бара алады екен. Әлбетте, бұл емхана ішінде қаз-қатар тізіліп, кезегін күтетіндерге тез арада көмек берудің таптырмас тетігі. Сондай-ақ, сырқаты сыр беріп, «кезегім қашан келеді?» деп тағатсыздана тосып отыратындарға да татымды шешім болды. Бірақ, кезек күту кемшілігі жойылады деп топшылағанымызбен, жүйеде кездесіп жатқан жүгенсіздік көп-ақ. «Жасыл дәлізді» былай қойғанда, «Дамумедтің» дамуының өзі қиынға соқты емес пе? Әйтпесе, үйде отырып дәрігер қабылдауына жазылатын жүйеден жақсылық көрмей, емханаға баруды жөн көргендер табылды. Дұрыс болмаса, сылтауы жетіп артылады.
Хош. Енді «жасыл дәліздің» жағдайына көшелік. Халық медицина мекемелерінде, аурухана һәм емханада болатын жағымды жаңалықтар мен енетін өзгерістерді естігенде аузы ашылып, төбелері көкке жетпей қуанатыны рас. Алайда, сөзден гөрі көзбен көргенді құп көретін жұртшылық көзге сүйелдей болған кемшілікті көргенде көңілі көбеңсіп, бәрінің ертегі екенін байқайды. «Қиналған науқасқа қамқорлық танытады» деген жүйенің жақсылығын білейік деген мақсатта жүйе жөнінде сала мамандарына сауал қойған болатынбыз. «Жасыл дәліз барлық емханаларда жүзеге асырылған, жұмыс істейді» деді облыстық денсаулық сақтау басқармасының бөлім басшысы Раушан Бақтыберлина. Осылай жауабын қысқа қайырған бөлім басшысынан басқа да сұрақтарға жауап ала алмадық. Ал, өзге мамандар бұл сұрақтың өздеріне қатысты еместігін айтып, жылы жауып қойды. Жә, неде болса көзбен көрелік деген оймен Тасбөгет кентіндегі №4 емханаға бардық. «Бас дәрігердің рұқсатынсыз, ешқандай пікір білдірмеймін» деді емхана бас дәрігерінің орынбасары Ұлбөпеш Нәлтаева басын алып қашып. Қанша сұрап білуге оқталғанымызбен, сыныққа сылтау іздеп, бас дәрігердің жоқтығын желеу етті. Неліктен бәрі «жасыл дәлізге» келгенде жауап беруден жалтарады? Әлде «барлық емхана қамтылған» деген сөздің астарында бәлендей кемшілік жатыр ма? Неден қорқады, неден сескенеді? Әйтпесе, әлгіндей жақсы тұс болса жарнамалап, жарияға жар салуда алдына жан салмайтындар, кезекті кезеңде қипақтап, шаң жуытпауға тырысады. Кілтипаны бардай, кібіртектейді.
Жазылған деректерге сүйенсек, аталған дәліздің көмегі әрі кереметі көңіл көңшітерлік. Науқастың толастамайтын кезекті күтіп отырмайтындығы, бірден жедел жәрдем көрсетілетіндігі шынында да жақсы жаңалық. Бірақ, емханаларда жүйенің бар екендігін білгенімізбен, жасалған жұмыстар әлі де беймәлім. «Жасыл дәліз» жүйесі жөнінде емделушіден сұраған едік, мұндай атауды алғаш естігендей көрінді, тіпті білмейді екен. Асылында, көлеңкелі кемшін тұстар көп жерде кемшіліктен көз ашпайтынымыз хақ. Сын тезіне салып, жазықты етіп отырғанымыз да жоқ. Тек билік тарапынан оңтайлы шешім қабылданып, тапсырма берілген соң, орайын тауып ыңғайланған дұрыс секілді. Сайып келгенде, егер «жасыл дәліз» жүйелі жұмыс істеп тұрса, оның қалыпты нәтижесімен неге бөліспеске? Мұндайда қашқақтаудың өзі көңілге күдік ұялатпай ма? Халық денсаулығының саулығы – қоғам үшін басты назарда болуы керек мәселе.
Тұрғындар талабын тиянақты орындауға бел буып, шағымын ескергеннен кейін есті әрекеттің көбейгені құптарлық. Емдеу орындары да дамудың түрлі сатысынан өтіп, жаңашылдыққа бет бұрғаны белгілі. Сондықтан бастамалардың бастау легі тек игі істермен толысқаны ләзім. Тиісінше, барлық мәселе халықпен байланысты болғандықтан, жақсылы-жаманды әр хабардан, жүзеге асырылған жұмыспен бұқара хабардар болуы керек. Мұндайда, қызыл сөзді көпіртпей, қойылған сауалға дөп жауап берген де жөн. Сайып келгенде, көлеңкесінен қорқып, көрпенің астына тығылу жаңа Қазақстанға тән әрекет емес!
Замира ҚОНЫСЖАН
