Оқу-ағарту министрлігі өткір сұрақтың жауабын іздеді
«Тек соңғы 3 жылда осы салада 300-ден аса жемқорлық құқық бұзушылық тіркеліп, оларды жасауда 200-ге жуық адам әшкереленді. Жалпы қылмыстар республиканың барлық өңірлеріне тән бола тұра, олардың ең көп саны Шымкент қаласына, Шығыс Қазақстан, Түркістан және Қызылорда облыстарына тиесілі болып шықты».
Бұл мәлімет таратылғаннан бері білім саласы қызметкерлері ойланып қалды. Негізі соңғы 3 жыл экс-министр А.Аймағамбетовке тиесілі. Дегенмен ешкім жауапкершіліктен қашып құтыла алмайды. Министрден бастап қатардағы мұғалімге дейін баланың еш кедергісіз білім алуына жауапты. Ал, мемлекет қаржысын талан-таражға салу лауазымды адамдарға тән. Сол әшкере болған «жемқор екі жүздің» ішінде қызылордалықтардың бары қынжылтады. Бұрын Тәртіптік кеңестен бастап құқық қорғау органдарын шулатып жүрген Шиелі ауданының білім бөлімі басшылығы көптің аузында айтылушы еді, енді соңғы уақытта Жаңақорған ауданы ауызға ілінді. Тіпті, осы күні ұлттық тест тапсыруға барғандар жан-жағына жалтақтап қарайтынды шығарған. Мектеп бітіруші түлектерді аяйсың осындайда.
«Мешкей» деген жақсы ат емес. Өткен жылдары Қызылордадағы UStudy тестілеу орталығынан шикілік шығып, іс сотқа кетіп, біраз шулатқан еді. Кінәлілер сотты болып, бір басылған. Содан кейін «тоқталатын шығар» дегенімізбен жұрт аузында «пәленше мың берсең, аттестациядан өтесің» деген сықылды әңгімелер қайта шығып жатыр. Министрлік қолға алған екен, енді тестілеу орталығын да бақылау керектігі күн тәртібіне шығып тұр.
Алдағы уақытта білімдегі «жайынауыз жемқорлар» қалай құрықталмақ, олардың алдына қандай қақпан құрылмақ, бұл мәселе Оқу-ағарту министрін де ойландырса керек, енді Антикор мен Оқу-ағарту министрлігі білім беру саласындағы жемқорлық тәуекелдеріне талдау жүргізетін болады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің төрағасы Асхат Жұмағали мен Оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаев орта білім беруді қаржыландыру кезінде жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау жүргізуге келісті. Мұндай шешім Антикор мен Оқу-ағарту министрлігінің бірлескен отырысында қабылданды. Бірлескен талдаудың басталуына білім беру саласындағы түрлі сыбайлас жемқорлық қылмыстар себеп болғанын айтады.
— Қызылорда, Ақтөбе облыстары мен Талдықорған қаласының білім беру саласының қызметкерлеріне қатысты соңғы резонанстық істер елеулі жемқорлық схемаларының бар екендігін растайды. Алдын ала зерттеу барысында қаражатты ұрлау бюджеттік өтінімдерді қалыптастыру сатысында жүретіні анықталды. Бұл ретте мектептердің, білім бөлімдерінің жауапты қызметкерлері және басқа да адамдар сөз байласады. Қаржыландыруды алғаннан кейін қаражат қалалық, аудандық білім бөлімдеріне бөлінеді, ал үнемделген сома еңбекақы төлеу қорына аударылады.
Тергеудің нұсқасы бойынша мұндай тәжірибе Талдықорған қаласының білім бөлімінің бас бухгалтеріне «өлі жандарға», үлестес тұлғаларға есептеу арқылы 2 млрд. теңгеге жуық ақша ұрлауға мүмкіндік берді. Тінту барысында күдіктіден 1 млрд. теңге сомасында ақшалай қаражат табылды және тәркіленді, оның едәуір бөлігі шетел валютасында болды.
Мұндай құқық бұзушылықтар бюджеттік өтінімдерді қалыптастыру тетіктерінің жетілмегендігі, білім беру қызметкерлерін орталықтандырылған есепке алудың болмауы және осы процестерді цифрландырудың жеткіліксіздігі нәтижесінде мүмкін болды,- дейді Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің төрағасы Асхат Жұмағали.
Бүгінде коррупция тек білім емес, барлық саланы жайлады. Күресіп те, тіресіп те жатыр, бірақ айыл жыйылар емес. Неге? Енді себебін іздеген Оқу-ағарту министрлігінен нәтиже күтеміз.
Н.МЕҢДІБАЙ
