Технологиялар тыңнан түрен салып келеді. Оны үйдегі көкжәшіктен анық аңғарасыз. Яғни, беріге дейін теледидардан аналогтық телехабар тарату желісімен кино, бағдарламалар мен жаңалықтар көріп келдік. Енді еліміз 2012 жылдан бастап ескі жүйені жойып, цифрлық эфирлік хабар таратуға кезең-кезеңімен көшуде. Бұл дегеніміз телехабар желісінен арналарды жоғары сапада тамашалауға мүмкіндік береді. Байқасаңыз, дыбыс сигналдары мен кескін-келбетінде айрықша өзгеріс бар. Бұны телерадио хабарларын тарату саласындағы ұлттық оператор «Қазтелерадио» акционерлік қоғамы жүзеге асырып отыр. Бүгінгі таңда еліміз бойынша цифрлық эфирлік телевизияны қабылдау көрсеткіші 92,43 пайыз.
Еліміз бойынша өткен жылға дейін цифрлық эфирлік хабар тарату Маңғыстау, Түркістан, Солтүстік Қазақстан, Қарағанды, Алматы, Жетісу, Павлодар, Қостанай облыстарының, сондай-ақ елорда тұрғындары мен қонақтарына, Алматы және Шымкент қалаларының көрермендеріне ғана қолжетімді болып келді. Ұлттық оператор «Қазтелерадио» акционерлік қоғамы өткен жылдың тамыз айында бұл тізімді толықтырды. Яғни, Қызылорда облысымен қатар, Ақмола, Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Абай өңірлерінде аналогты телевизияны өшіріп, цифрлық эфирлік телевизияға көшіруді бастады. Еліміз бойынша 561 радиотелевизиялық станция жұмыс істеп тұр. Жалпы, жоспар бойынша цифрлық эфирлік телевизия желісінде 827 радиотелевизиялық станция салынуы керек. Ал, облыста 17 радиотелевизиялық станция 174 елді мекенді қамтиды. Бұл аймақ тұрғындарының 80 пайызын құрап отыр.
Айта кетейік, Сыр елінде аналогтық телехабар тарату желісі жартылай ажыратылған болатын. Есесіне цифрлық эфирлік телехабар желісінен арналарды жоғары сапада тамашалауға мүмкіндік туды. Десе де, тұрғындар тарапынан телеарналардың сапасына қатысты түсінбеушіліктер туындады. Әсіресе, шалғай жатқан елді мекендегі ағайын көгілдір экраннан қол үзіп қалғанын айтқан болатын. Сол себепті, тұрғындар толғандырған түйінді мәселені тарқата кеткенді жөн көрдік.
Технология заманында аналогтық сигнал тұрғындардың сұранысын өтеуге қауқары жетпейді. Сондықтан мамандар 2025 жылға дейін кезең-кезеңімен сандық жүйеге көшуді көздеп отыр. Қазіргі таңда 17 радиотелевизиялық станция арқылы облыс орталығында 30-ға жуық телеарна, шалғай орналасқан 174 елді мекендегі әр отбасыға 15-ке жуық телеарна тегін және жоғары сапада бағдарлама таратуда. Ал, «облыстың кей бөліктерінде әлі аналогты телевизиялық хабар тарату ісі жалғасуда» дейді мамандар.
– Өңіріміз бойынша 13 станция 2025 жылға дейін қосылады. Ол облыстағы қалған 80 елді мекенді қамтиды. Сол заматта облыс көлемінде 30 станция жұмысын атқарып, цифрлық жүйеде 15 программа қамтуға қауқарлы болады. Тұрғындарға ескерте кету керек, аналогтық жүйе толыққанды 2025 жылы сөнеді. Солай жоспарланып отырмыз. Қазіргі таңда 80 елді мекенде 13 станция қосылғанға дейін сол бұрынғы аналогты үш-төрт программа эфирлік телебағдарлама жүре береді, – дейді “Қазтелерадио” АҚ қалалық радиотелевизиялық станциясының басшысы Марат Шауымбасов.
Цифрлық эфирлық телевизия Қазақстанның жалпы контент нарығындағы отандық телеарналардың хабар тарату үлесін ұлғайтады. Яғни, шалғай жатқан елді мекен облыстық, республикалық 26 арнаны тамашалай алады. Арналар топтамасы HD форматындағы жоғары сапаға ие. Бұл бастаманың басты артықшылығы – абоненттік төлемақыны қажет етпейді. Десе де, аналогтық сигналдан ажырамай, сандық жүйені түсінбей, көкжәшіктен көрсетілетін арналардың сапасына қатысты сын айтып жүргендер көп. Қазіргі заманғы технологиялардың даму динамикасының қарқыны жоғары. Сандық жүйеге көшу үшін спутниктік хабар тарату желісіндегідей толқынды қабылдайтын «табақша» орнатудың қажеті жоқ. Ең бастысы теледидарыңыз соңғы үлгідегі болса, арнайы қабылдағыш сатып алып, антена қойсаңыз жеткілікті. Ал, теледидарыңыз ескі болса, арналарды жоғары сапада тамашалау үшін цифрлық сигнал қабылдауға жағдай жасау қажет.
– Осыған дейін қосымша эфирде бұрынғы аналогтағы тоғыз телеарналар жұмысын жасады. 31 тамызда аналог эфирі Қызылорда облысында өшірілді. Содан кейін халықта сұрақтар туындай бастады. Кейбір тұрғындар көре алмаймыз деп шағымданып жатты. Цифрлық жүйеден 26 арнаны көруге біріншіден телевизор соған сай болуы керек. Соңғы 2013 жылы шыққан телевизордың параметорлері стандартқа сай. Оларға осы цифрлық жүйені көру үшін телевизорыңізге «премный антена» дейді ғой, сол арқылы қосып, автобаптауға телевизорыңызды жіберіп, көре аласыздар. Егер де ол жағдай болмаса, онда бұрынғы 2013 жылдан төмен қарай шыққан телевизорлерге көру үшін цифрлық приставка сатылымда бар. Соны алып, оған да антенасымен қосып, арнайы баптап, осы арналарды қайттан көре аласыздар, – дейді “Қазтелерадио” АҚ қалалық радиотелевизиялық станциясының басшысы Марат Шауымбасов.
Бұл жоба арқасында 2025 жылға қарай республика халқының кемінде 98 пайызы цифрлық эфирлік телевизияны көру мүмкіндігіне ие болады. Бұл дегеніміз, көпшілік көп ұзамай көкжәшіктен арналарды сапалы көре алады деген сөз.
Е.БАЛТАЙБАЙ
