Жаһандану дәуірінде осалдарға орын жоқ. Себебі, қай сала болмасын, жаппай бәсекелестік басталған. Әсіресе, білімділердің арасында белең алып барады. Біздің ел де бұл қатардан табылып тұр. Саналы ұрпақ тәрбиелеу үшін барын салуда. Бүгінде білім саласына мемлекет тарапынан көрсетілген қолдау зор. Облыс бюджетінің басым бөлігі де осы салаға бағытталған. Алайда, аймақта әлі де ағарту саласының алға жылжуын тежеп тұрған түйткілдер бар. Мәселен, өңірде оқушылардың білім алуына кедергі келтіретін үш ауысымды және апатты білім ошақтары кездеседі. Аймаққа жұмыс сапарымен келген Премьер-министрдің орынбасары Алтай Көлгінов Шиелі ауданындағы мәселесі бар мектептерге арнайы барып, жағдаймен танысты. Қандай қолдау болады? Енді соған тоқталайық.
Алтай Көлгінов алдымен Жансейіт ауылына барды. Мұндағы №133 негзігі мектеп апатты деп танылған. Білім ошағы 1979 жылы мал шаруашылығының кеңсесі болған. Кейін ауыл балаларының білім алуы үшін мектеп ретінде пайдалануға берілген. Қазіргі таңда мұнда 96 оқушы екі ауысым бойынша білім алуда. Оқушылар ауыл мен шетте орналасқан оқу ордасының арасындағы шақырымдарды бағындыру үшін велосипедтің көмегіне жүгінеді екен. Ескі білім ошағы тиіптік жобаға сәйкес келмейді. Алты сынып ғана бар. Спорт зал, асхана, акт зал мүлде жоқ. Дәретхана да далада орналасқан. Сондықтан ауылға жаңа мектеп керек.
– Асхана жоқ болғандықтан балалар ыстық тамақпен емес, құрғақ тамақпен қамтылған. Спорт зал жоқ болғандықтан балалар дене шынықтыру пәнінде ауа-райының суық кездерінде, қыс айларында мектеп сыныбында отырады. Типтік жобадағы мектепке қажеттілік туындап отыр,– деп мектеп директорың міндетін атқарушы Зәуре Жұманазарова жаңа мектептің салып беруге А.Көлгіновтен көмек сұрады. Ұстаздардың өтінішіне құлақ асқан ҚР Премьер-министрінің орынбасары жұмыс сапарының да негізі мақсаты ауыл балалары сапалы білім алу үшін жағдай жасау екенін айта келе: «Білім нысаны ең алғашқы өзекті мәселе. Апатты жағдайдағы мектептерді өзіміз көруге келдік. Жаңа мектеп салу жоспарда бар. Жобалық құжаттардың барлығын әкімдік дайындаған екен. Біз республикалық бюджеттен көмектесудеміз, жоспарға қосамыз»,– деп, сөзін түйіндеді.
Байсын ауылындағы №207 орта мектептің де жағдайы мәз емес. Ауыл балалары 1965 жылы салынған ескі ғимаратта оқып келді. Білім ошағындағы асхана мен әжетхананы айтпағанда, қосымша пән сыныптары талапқа сай келмейді. Сондықтан ауылда 250 орындық жаңа мектеп бой көтеруде. Бұған облыстық бюджеттен 172 млн. теңге бөлінген. Десе де, бұл қаржы жеткіліксіз. Жауаптылар құрылыс қарқынын тоқтатпау үшін республикалық бюджеттен қолдау болса деп отыр.
– Құрылыс басталып кетті. Мердігер мекеме жақсы жұмыс жасап жатыр. Енді бізге 709 миллион теңге жетпей тұр. Бірақ, оған қарамастан мердігер мекеме өз қалтасынан 200 миллион теңге салып, жұмысын тоқтатпай істеп жатыр, – дейді облыстық құрылыс, сәулет және қала құрылысы басқармасының басшысы Ерлан Төрәлиев.
«Балалардың кедергісіз білім алуына жағдай жасау ел алдындағы үлкен міндеттердің бірі. Сол үшін қаржылай қолдау болады. Тек, құрылыс сапалы болуы шарт» деп сөз бастаған Алтай Көлгінов: «Бұл енді үлкен елді мекен. Бұл жерге мектеп керек. Сіздер тоқтатпай құрылысты жасаңыздар. Біз қаражатты қолдаймыз. Себебі, ауыл тұрғындарына, балаларына жаңа мектеп керек. Ескі мектеп апатты жағдайда, балалардың оқуына болмайды. Ең бастысы сапалы болуы керек», – деді ол.
Премьер-министрдің орынбасары Шиелі кентінде апатты деп танылған №45 мектеп-гимназиясының жай-күйімен де танысып, қолдау болатынын айтты. Мұнда қазіргі таңда 700-ден аса оқушы білім алуда. Кент орталығындағы мектепке келушілердің саны жыл өткен сайын артып келеді. Ғимарат оқушыларды қабылдауға қауқарсыз. Сондықтан мұндағы мәселе келесі жылы «Жайлы мектеп» жобасы бойынша жүзеге аспақ.
– Шиелі кентіндегі №45 мектеп-гимназиясы апатты жағдайда деп қорытынды берілген. Соған байланысты ұсынысымызды бердік. №45 мектеп келесі жылы басталатын «Жайлы мектеп» тізіміне кіріп отыр. Жалпы Қызылорда облысында 6 апатты жағдайдағы мектеп және 6 үш ауысымды қауіпі бар мектеп бар. Премьер-министрдің орынбасары Алтай Көлгіновтың бұл сапары біздің облысымыз үшін, оның ішінде білім саласына өте тиімді болды. Аудандағы 3 мектеп, оның ішіндегі екеуі апатты жағдайдағы және біреуі бейімделген ғимаратқа барды. Оның үшеуі де қор арқылы шешілетін болды. Қызылорда қаласында 3 ауысымды мектептер бар. Олар да «Жайлы мектеп» жобасы арқылы толық шешілетін болады,– деді облыстық білім басқармасының басшысы Мейрамбек Шермағанбет.
Мұнан соң Алтай Сейдірұлы медицина саласының мамандарымен жүздесті. Ақ халатты абзал жандар мен науқастардың қарым-қатынасын бақылау мақсатында Шиелі орталық көпбейінді ауруханасын Үкімет басшысының орынбасары аралады. Бәйгеқұм ауылынан жаңа ғимаратқа көшіріліп, Шиелі аудандық аурухана болып құрылған ғимаратта 271 қызметкер жұмыс жасайды. Кездесу барысында қордаланған мәселелерді ашық талқыға салды. Ашығын айту керек, аудан ауруханаларының материалдық-техникалық базасы ескірген. Соңғы үлгідегі техникалар тапшы. Ауылдар мен аудандарда тиісті ем-дом алу қолжетімді бола бермейді. Үкімет басшысының орынбасары «талайдан бері түйіні тарқамаған түйткіл енді шешімін табады» деп отыр.
Шыны керек, шалғай ауылдағы ағайын сапалы ем-дом ала алмай, медициналық көмектің азабын тартып келеді. Басы ауырып, балтыры сыздаса, аудан орталығына немесе қалаға сабылып келуі керек. Себебі ауылда материалдық-техникалық база ескіргеннен бөлек, дәрігерлер мен кіші медициналық персоналдар тапшы, дәрі-дәрмек қолжетімді бола бермейді.
– Біздің көздеп отырған мақсатымыз, аудан тұрғындарын да сапалы медициналық қызмет алуға жағдай жасау. Себебі, аудан мен ауылдарда барлық медициналық құрал-жабдықтар жоқ болғаннан кейін тұрғындар қалаға барады. Ол жерде таппаса, Астана, Алматыға барады. Солай сабылып жүреді. Сол азаматтардың уақытын үнемдеу үшін, денсаулығына жақсы көмек болуы үшін осы ұлттық жоба жүзеге асырыла бастады,– деп отыр Алтай Көлгінов.
Айта кетейік, «Ауылда денсаулық сақтауды жаңғырту» пилоттық ұлттық жобасы аясында 2023-2025 жылдары облыс бойынша 27 медициналық нысан бой көтереді.
– Президенттің тапсырмасына сәйкес, ауылдық елді мекендегі бастапқы медициналық ұйымдар, дәрігерлік амбулатория, медпункт, акушерлік бекетті жаңарту мәселесі бар. Соған біздің облысымыздан 27 нысан қаралған. Биыл 16-сы жанартылады. 15 дәрігерлік амбулатория, 1 медициналық бекет. Келесі жылы қалғаны,– деп отыр облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Олжас Ысқақов.
Өңірдегі өте өзекті мәселенің бірі – медицина мамандарының тапшылығы. Биылғы жылдың көрсеткіші бойынша 126 дәрігер-маман керек. Салаға жауаптылар кадр тапшылығын жою мақсатында облыс әкімі грантының саны артқанын айтты. Премьер-министрдің орынбасары облыс әкіміне бұл бағыттағы бастамаларды әлде де пысықтау керектігін тапсырып, мемлекет тарапынан денсаулық саласына үлкен қолдау болатынын жеткізді. Елдің ертеңі халықтың саулығына байланысты.Сондықтан қарашаны сапалы медицинамен қамту жайы күн тәртібінен түспейді.
Премьер-министрдің орынбасары Алтай Көлгінов жұмыс сапары екінші күні де жалғасын тапты. Жастарды жұмысқа орналастыру және ауылдық бастамаларды қолдау мақсатында Қызылорда облысының тұрғындарымен кездесті. Қазіргі таңда жұмыссыз жастардың саны көп. Қоғамға, отбасына масылдық танытатын жастарды жұмыспен қамту Қызылорда облысындағы өзекті мәселелердің бірі. Мемлекет ұсынған мүмкіндіктер Жастар ресурстық орталығында болған кездесуде айтылды. Жалақыны субсидиялайтын «Бірінші жұмыс орны» және оқу процесінде еңбек тәжірибесін жинауға септігін тигізетін «Жастар практикасы» жобалары жұмысқа орналасуға көмектесу мақсатында іске қосылды. Жастардың кәсіпкерлік бастамаларын «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ 5-7 жылдан аспайтын мерзімге, жылдық 2,5%-дан бастап ыңғайлы шарттармен 5 млн. теңгеге дейін несиелер беру арқылы қолдайды. 2023 жылы осындай жұмыстарды іске асыру үшін Қызылорда облысына 1,2 млрд. теңге қарастырылған.
Жастармен белсенді жұмыс жүргізу жалғасын табатынын айтып, жастарға арналған қолдаудың барлығын Алтай Көлгінов түсіндіріп өтті.
— Елімізде Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша жастар мәселелерін шешудің пәрменді тетіктері енгізілді: жастарды оқыту, жұмысқа орналастыру, өз ісін ашуға көмектесу, тұрғын үй сатып алуына жәрдемдесу және т.б. Көбінесе, жастар өздеріне берілген мұндай мүмкіндіктер туралы білмейді. Ақпараттандырудың, кері байланыс орнатудың барлық тәсілдерін қолдану қажет. Өйткені жастарды қолдауға қаражат қарастырылып, толық көлемде бөлінетін болады,- деп атап өтті Премьер-министрдің орынбасары.
Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуға арналған «Ауыл аманаты» бағдарламасын Қызылорда өңірінде жүзеге асыруға 2023 жылға 3 млрд. теңге қарастырылған. Қызылорда қаласына қарасты Баймұрат батыр ауылының тұрғындарымен кездесу барысында Алтай Көлгінов бағдарлама туралы айтып, шарттарына тоқталды.
— «Ауыл аманаты» бағдарламасы ауыл тұрғындарына өз бизнесін бастауға немесе бұрыннан бар бизнесті дамытуға мүмкіндік береді. Ол үшін жеңілдікпен несие мөлшерлемесі енгізілді, бюджеттен қомақты қаражат бөлінуде. Ауыл тұрғындарынан талап етілетін басты нәрсе – бастама көтеру мен жұмыс істеуге деген ұмтылыс. Ауылда жайлы өмір сүру үшін жағдай жасалуда: мектептер, ауруханалар, жолдар, инженерлік инфрақұрылым салынуда. «Ауыл аманаты» бағдарламасы – ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейін жақсартудың тағы бір қадамы,- деп атап өтті Үкімет басшысының орынбасары.
Премьер-министрдің орынбасары Алтай Көлгіновтің Сыр өңіріне келуімен, Қызылорда облысында жасалуы тиісті жұмыстар айқындала түскендей. Ауыл халқымен кездесіп, балалардың білім алуына жағдай жасау мақсатында апатты жағдайдағы мектептердің орнына жаңа мектептер салу оңтайлы шешім екендігін көрсетеді. Себебі, еліміздің кез-келген бұрышында білім алатын оқушылар қауіпсіз ғимараттың ішінде білім алуға құқылы. Қоғамның басты проблемасы жұмыссыздықтың алдын алу мақсатында, кәсіп бастауға ниетті жастарға ыңғайлы мемлекеттің қолдауын Алтай Көлгіновтың өзінің хабарлауы басшылардың құр алақан отырмағандығын көрсетеді. Сыр халқымен болған кездесулер нәтижесінде алдағы жылдарға жоспарлаған жұмыстар баяндалды. Ендігі кезекте аталған құрылыс жұмыстарының бітіп, халыққа табысталар күнді күтуге Қызылорда халқы ниетті.
Е.ЕРБОЛҰЛЫ,
Қ.ӘНДЕШҰЛЫ
