Тұрғындардың тыныштығын күзеткен тәртіп сақшылары

Қылмыс – ақтауды қажет етпейтін адамның эмоциональды іс-әрекеті. Темір торға қамалған қылмыскерлердің ешбірі жарық дүние есігін ашқаннан бұзақы болып тумайды. Өмірдің ағымы, ортаның әсері, психикалық ауытқудың салдарынан тәртіпсіздікке барады. «Қылмысқа тосқауыл қоюдың ең жақсы тəсілі – жұртты «қылмыс деген – өзіңнің сужүректігіңді көп алдында паш ету ғана» дегенге иландыру» деген даналық сөз бар. Әлемнің бірінші ұстазы болған Аристотель де «Қылмысқа сылтау ғана керек» деп өз ойын білдірген. Көзі ашық, көкірегі ояу азаматтар ғана қылмыс үшін жаза қолдану керек деген ойдан айныған емес.

Қоғамның тыныштығын бұзып, тұрғындардың берекетін алатын қылмыскерлердің арамызда жүргені жасырын емес. Ұсталғандар қамалып, ұсталмай жүргендері басын сауғалап қашып жүр. Қай заманда болмасын, қылмыскерлер жазаланып, түрлі жазаға тартылатын болған. Қылмысқа барған адамның жай-күйі жан-жақты зерттеліп қаралса да, ақтауға себеп болмайды. Қоғамның тыныштығын бұзушылар, адамға зиян келтірушілер лайықты жазасын алса құба-құп.

Ел тұрғындарының ішінде қылмыс жасау жағдайлары кездеседі. Мемлекетіміздегі қылмыстың басы кей басшылықтардың коррупция бойын­ша сотты болып, парамен ұс­талуымен басталса, қарапайым адам­дардың тәртіпсіздігі мен жасаған ұрлықтармен аяқталады. Бұл дегеніміз адамның қылмысқа барып, заңды белшесінен басуы үшін ешқандай статус­тың кедергі болмайтындығын көр­сетеді. Осындай істердің алдын алу мақсатында мемлкетіміз қылмыспен күресетін шаралар мен жұмыстар жасауда. Мектеп табалдырығындағы балаларға қылмыс туралы түсіндірмелі жұмыстар жүргізілсе, ересек адамдар үшін түрлі бейнероликтер көрсетіліп жүр.

Қызылорда облысының тәртіп сақшылары қылмыскерлермен күре­сіп, аймақтың тыныштығын күзетуден тоқтаған емес. Осы ретте 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап елімізде жергілікті полиция қызметі құрылды. Жергілікті полиция қыз­метін құрудың негізгі мақсаты мен талабы болды. Ол – жергілікті поли­ция қызметінің халықпен тығыз ынтымақтастықта жұмыс істеуінің объективтілігін қамтамасыз ету және полицияны жұртшылыққа барынша жақындата отырып, халықтың құқық қорғау органдарына деген сенімін арттыру. Осы орайда жергілікті поли­ция қызметі қоғамдық тәртіптің сақ­талуын, құқық бұзушылықтардың ал^­дын алу мен жолын кесуді қолға алды.

Бүгінгі күні облыс бойынша 122 учаскелік полиция пункті бар, оның ішінде полиция департаменті балансында 41, жергілікті атқарушы органдарда 76, жеке мекемелерде 4 және колледжде 1. Облыста штат саны бойынша 262 учаскелік полиция инспекторы және 63 УПИ көмекшілері қызмет атқаруда. 206 учаскелік инс­пек­торға электронды хаттама рәсім­деуге арналған планшеттер беріл­ген. Облыста штат бойынша қоғамдық тәртіпті сақтау және жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін барлығы 369 патрульдік полиция және 106 ювеналды полиция инспекторы бар.

Құқық бұзушылықтың, қылмыс­тылықтың алу алу бағытында атқары­лып жатқан шараларға тоқталар болсақ, ағымдағы жылдың 4 айында облыста мас күйінде жасалған 10,0%-ға (70-тен 77-ге), соттылығы жойыл­мағандармен 27,5%-ға (40-тан 51-ге), рецедивпен жасалған қыл­мыстар 150%-ға (2-ден 5-ке), бұрын сотты болғандармен 4,7%-ға (193-тен 202-ге), отбасы тұрмыстық ортада жасалған қылмыстар 166,7 пайызға (3-тен 8-ге) өссе, топтасып жасалған қылмыстар 1,9%-ға (52-ден 51-ге), қоғамдық орындарда жасалған қылмыстар 11,0%-ға (291-ден 259-ға), көшелерде 19,2%-ға (172-ден 139-ға), кәмелетке толмағандармен жасалған қылмыстар 33,3%-ға (15-тен 10-ға), қарумен жасалған қылмыстар 64,3%-ға (14-тен 5-ке), атыс қарумен жасалған қылмыстар 80,0%-ға (10-нан 2-ге), суық қарумен жасалған қыл­мыстар 71,4%-ға (7-ден 2-ге) азайған.

Дегенмен, жүргізілген профилак­тикалық жұмыстарға қарамастан, бұрын қылмыстық жауапкершілікке тартылғандармен жасалған қылмыстар 4,6 пайызға немесе 193-тен 202-ге, соттылығы жойылмағандармен жасалған қылмыстар 27,5 пайызға немесе 40-тан 51-ге, рецидивпен жасалған қылмыстар 150 пайызға немесе 2-ден 5-ке өсім алған.

Қылмыстың алдын алу мақсатында учаскелік полиция инспекторлары от­басы жанжалын шығарған 1213 адам профилактикалық есепке алы­нып, ерекше талап белгілеу, қор­ғау нұсқама шығару жұмыстары жақсарған.

Шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған 2 тұлға түзеу мекемесіне сотпен қайтарылса, еріксіз емдеу мекемесіне 36 маскүнем жатқызылған. «Мүлдем төзбеушілік» қағидаты бағытында 11456 әкімшілік құқық бұзушылық анықталған.

«Профилактикалық апта», «Квадрат» шаралары ұйымдас­тыры­лып, әкімшілік аймақтарда бұрын сотты болғандар мекен-жайларынан тексеріліп, профилактикалық әңгіме­лесу жүргізілген.

Қылмысты үнемі ересек адамдар жасайды деу жаңсақ пікір. Ата-анасының бақылауынан тыс қалған, оқу үлгерімі төмендеген, көше көзқа­расының өкілдері болуға талпынған, кәмелетке толмаған жасөспірімдердің қылмысы да қоғамда көрініп жүр. Жастық жалынының салдарынан тағдырын өртпен тұтандырып алатын жасөспірімдермен жасалу керек жұмыстар көп. Жасөспірімдерге қар­сы жасалатын қылмыстар да аз емес. Зорлық-зомбылық, оларға күш көр­сететін қылмыстық факторлар да бар.

Ата-ана тарапынан тиісті қадағалау мен бақылаудың болмауы, тәрбие жұмыстарының өз деңгейінде жүргізілмеуі, баланың бос уақытының көп болуы, олардың мәдени және білім деңгейінің төмендігі, ата-ананың бала өміріне араласпауы, жастар арасында көсбасшылыққа таласуы секілді факторлар жасөспірімдердің қылмыс жасауына әсер етеді.

Облыста кәмелетке толма­ған­дармен жасалған қылмыстар 31,3% төмендеген. Оларға қарсы жасалған қылмыстар керісінше 45,8% өскен. Кәмелетке толмағандарға қар­сы жасалған жыныстық тиіспеу­шілік қылмыстары 4 айда 33,3 % төмендеген.

— Облыстық кәмелетке толмағандар істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия отырысы облыс әкімі орынбасарының төраға­лығымен жыл басынан 2 рет, қала, аудандарда айына бір рет өткі­зілуде. Орта және жоғарғы оқу орын­дарында оқушылар, студенттер және олардың ата-аналарымен бала тәрбиесіндегі жасөспірімдердің заң алдындағы жауапкершілігі, жыныс­тық қол сұғылмаушылықтың және кәмелетке толмағандарға қарсы жасалатын қылмыстардың алдын алу тақырыбында профилактикалық дәрістер, сұхбаттар, кездесулер, дөңгелек үстелдер ұйымдастырылып тұрады. Сондай-ақ, облыс әкімінің төрағалығымен, білім саласы қызметкерлері мен ата-аналардың қатысуымен «Отбасы – тәрбие бесігі» атты бірлескен кеңес өткізілсе, құқық бұзушылық профилактикасы жөніндегі ведомствоаралық комис­сияның отырысында білім беру ұйымдарындағы қауіпсіздік шаралары жөніндегі мәселелер көтеріліп, ұсыныс берілді. «Балалар түнгі қалада», «Профилактика апталығы», «Мен және менің полицейім» атты жедел профилактикалық іс-шаралар өткізіліп тұрады,- дейді Қызылорда облысы Полиция департаменті Жер­гілікті полиция қызметі басқармасы қызметтерінің жұмысын ұйымдастыру және бақылау бөлімінің бастығы, полиция подполковнигі Жұлдызбек Құскеев.

Мысал ретінде айтайық, түнгі уақытта, сағат 23:00-ден кейін заңды өкілсіз жүрген 1922 жас­өспірімнің ата-анасы әкімшілік жауапкершілікке тартылса, кәмелетке толмағандардың түнгі уақытта ойын-сауық мекемелерінде болуына жол берген 79 кәсіпкер, кәмелетке толмағандарға және олармен темекі бұйымдарын сату дерегі бойынша 4 тұлға, жасөспірімге алкоголь өнімін сатқаны үшін 9 сатушы әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Бала­ларды тәрбиелеу және білім беру жөніндегі міндеттерін орындамаған 76 ата-анаға әкімшілік хаттама рәсімделген.

Қылмыс ешкімге абырой алып келмейді. Мемлекетімізде қылмыстың саны азайып, тәртіпсіздіктер тоқтаса, ел тұрғындарының өмір сүруі қауіпсіз әрі жарқын болар еді. Ешбір адам өз өмірінің болашағына кепілдік бере алмайды, бүгінгі жақсы адамның ертең-ақ темір торға қамалуы ғажап емес. Ата-ана балаларымен жұмыс жасап, қосымша үйірмелерге беріп, жақ­сылыққа тәрбиелесе, баланың келешегі баянды болары анық. Мектепте, басқа да жоғары білім орда­ларында жасөспірімдер үшін тиісті шаралар жасалып отырса, қоғамда қылмыс саны қысқаруы мүмкін. Облысымызда аймақтың тыныштығын күні-түні күзетіп, қылмыспен күресіп жүрген, тұрғындардың қауіпсіздігі үшін қызмет етуді мақсат тұтқан тәртіп сақшыларының жұмысы айтуға тұрарлық.

Қ.ӘНДЕШ