Биыл ұлттық валюта – теңгенің 30 жылдығы. Отыз жыл бұрын 15 қарашада «сабан ақшадан» құтылып, елімізде 500 cомы 1 теңгеге бағаланған ақша айналымға енді. Бұл елдің тәуелсіздігін, егемендігін нықтаған қадам болды. Расында, ел экономикасының дамуын, қаржы жүйесінсіз елестету мүмкін емес.
1993 жылы Қызылорда облысының қаржы қазанында бар болғаны 135 миллион теңге болған. Ал, осыдан бір жарым жыл бұрын облыс бюджеті теңгенің құнсыздануы бар, өсімі бар, 387 млрд. теңге болды. Ал, қазіргі таңда 609 млрд. теңгеге жетті. Биылдың өзінде қосымша 168 млрд теңге қаржы тартылды.
Сонымен жер-жерде теңгенің құрметіне жиындар өтіп, қаржыгерлер марапатқа ие болды. Ал, Қазақстан үкіметі отыз жылдыққа орай айналымға жаңадан теңгелер шығарды. Қызық болғанда, теңгенің бетінде бұрынғыдай ұлттың тұлғалары емес, Қазақстанда мекендейтін жан-жануарлар бейнеленген.
Осыған байланысты әлеуметтік желіде көпшілік шулап кетті. Бірі «ақшамыз ұлттық құндылықтармен көмкерілген» десе, енді бірі «теңгеміз зоопаркке айналып кеткен бе?» деп таңқалысты. Желі қолданушы Айдос Аманбай: «Ақбөкендер теңгеге шығамыз деп жүріп, теңгенің көзі болып кеткенін қайдан білсін!? Десек те бұл уақытша мәселе шешілер. Жаңа теңгеде тұлғалардың болмағаны жақсы. Әйтпесе «анау неге жоқ, мынау неге жоқ?» деп, ру-жүз қуалап кетеміз. Айналдырған 5-6 банкнотқа қай тұлғамызды сыйғызамыз? Ақша деген пұл-мал ғой. Сондықтан осы жануарлар бейнесі дұрыс.
Ұлттық банк ұлттық валюта банкноттарының жаңа сериясы «Сақ стилі» элементтеріне негізделген және көшпенділердің бірегей мәдениетінен бастап бүгінгі Қазақстанға дейінгі ел мұрасын бейнелейді.
Жаңа теңгеде латынша жазу жетіспей тұр. Орысша жазуды да алып тастапты. Енді құжатымыздан бөтен тілді алып тастау керек.
Теңге пайда болғалы 56 есе құнсызданған, бірақ қанша құнсыз болса да, өзіміздің төл теңгеміз, ұлттық валюта. Теңгенің құнсыздануына теңге кінәлі емес, оған үкіметтің жемқорлығы мен кәсіби деңгейінің төмендігі кінәлі. Экономикалық саясат, ақша-кредит жүйесі коррупциямен былыққан. Билік өз теңгесін қастерлемеді. Теңгеміз де, құндылықтарымыз да құнсызданбасын!» депті.
Иә, айтатындай бар. Әр адамның пікірі құнды. Тек елдің пікірімен санаспайтынымыз түсініксіз болып тұр.
Н.Меңдібай
