Қазақ сатира жанрына өзіндік қолтаңбасымен келген, артына өшпес мұра қалдырған, өзінен кейін талай сын сардарларына ұстаз болған қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, кесек тұлғалы азамат Сақтапберген Әлжікұлының туғанына биыл 100 жыл.
Сақтапберген Әлжіков 1950 жылдары С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетін тәмамдап, Қызылорда қаласына оралып, «Ленин жолы» газетіне (қазіргі «Сыр бойы») қызметке тұрады. Оның әдеби шығармашылығында сатира жанры ерекше көрініс тапқандықтан, Алматыға ауысып, «Ара» журналына әдеби қызметкер болады. Журналда табан аудармай қырық жылдай қызмет істеген ол жауапты хатшы, соңғы жылдары бас редактор қызметін атқарған. Әуелгіде журналдың жауапты хатшысы, сосын бас редакторы болған. «Ара» ара болады, шаққан жері жара болады» – деген Оспанхан Әубәкіровтен сөз қалған. Сол кезде Сақтапберген Әлжіковтің «Ара» ылғи шаға бермейді, кейде бал жинайды» – дегені көпшілікке таныс.
С.Әлжікұлының қаламынан «Тағы да кім бар?», «Күйдіргі», «Дала қырандары» т.б. сатиралық кітаптардың және көптеген сатиралық мақалалар мен сықақ әңгімелердің авторы. Қызылордадан «Сырдария» кітапханасы сериясымен шыққан 200 томдық кітаптардың 1-томына С.Әлжіковтің шығармалары топтастырылған.
Елге елеулі еңбегі сіңген ерлердің есімі ұмытылмайтындығы шындық. 1998 жылы Қызылжарма ауылының №144 орта мектебіне Сақтапберген Әлжіков есімі берілді. 1999 жылы мектептің алдына ескерткіш бюсті қойылды. Мектепте оның өмір жолдарына және шығармашылығына арналған мұражай ашылды. Мұражайда С.Әлжіковтің тұтынған заттары, есімдері тек облыс емес, республикаға белгілі мектеп бітірушілердің және газет пен өзі басқарған журналдарда қызметтес болған әріптестерінің суреттері, отбасы және өмір жолы жайлы мағлұматтар, әр кездердегі портреттері, замандастары мен шәкірттерінің естеліктері топтастырылған. Мектептің бай кітапханасында Сақтапберген Әлжіков жайлы кітап бұрышы ұйымдастырылған.
Есімі республикаға танымал Сақтапберген Әлжікұлының 100 жылдық мерейтойы Сыр елінде басталып кетті. Сондай шаралардың бірі тағылым мен тәрбиесі мол дәрежеде ұйымдастырылған Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапханасында өтті. Сақтапбергеннің шығармашылық, отбасылық өмірі жайлы арнайы видео көрсетіліп, кітап-сурет көрмесі ұйымдастырылды. Шараға С.Әлжіков атындағы №144 орта мектептің жоғары сынып оқушылары мен ұстаздар, сол мектепте қызмет жасаған ел ағалары С.Жұматайұлы, Қ.Ыдырысұлы, Ж.Ибрагимұлы, Т.Баратұлы, Қ.Жаңабергенұлы, Г.Қалмағанбетқызы, Қ.Сейтжағыпарұлы, журналист қаламгерлер Қ.Мырзахметұлы, Қ.Есімсейітова қатысты.
Жиынды Қазақстан Жазушылар Одағының Қызылорда филиалының жетекшісі Қаршыға Есімсейітова жүргізді. Ол Сақтапберген Әлжіковтің ескерілмей, көлеңкеде қалған кейбір шығармаларын іздестіретінін, сатира жанрындағы оның еңбектерін ғылыми айналуға жіберу қажеттілігін баса айтты. №144 орта мектептің көптеген жыл бойы директоры болған Сақташ Жұматайұлы С.Әлжіковтің қызықты кейбір сәттерімен бөлісті. Қайырбек Мырзахметұлы Сақтапбергеннің шығармаларына талдау жасап, оның кейбіреулерін тыңдаушылардың жетесіне жеткізе әңгімеледі.
Кітапханада өткен жиынға С.Әлжіковтің немерелері Жәнібек пен Айбек Орынбасарұлы қатысты. Атасы туралы тебірене сөйлеген Жәнібек кітапхана мен мектеп ұжымына зор ризашылығын білдірді. Кеш барысында №144 орта мектептің тәрбие ісі жөніндегі директордың орынбасары Фархат Досаев ұлы Ілияспен «Әке» туралы әнді нақышына келтіріп орындап, қатысушылардың әкеге деген махаббатын қайта жаңғыртқандай болды. Мектеп оқушылары мен ұстаздардың қатысуымен мерейтой иесінің «Әжеге сыбаға» атты еңбегінен сахналық көрініс қойды. Шара аясында ҚР Еңбек сіңірген мәдениет қайраткері, жырау, ұстаз Ш.Бейімбетова, дәстүрлі әнші Б.Қарғабаев, ұстаз Ф.Досаев және Л.Әлазиз әуелете ән орындады.
С.Әлжіковтің жүз жылдығы Қызылжарма мәдениет үйінде де өтті. Қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесіне қарасты А.С.Пушкин атындағы орталық кітапхана мен Қызылжарма ауылдық кітапханасының ұйымдастыруымен қаламгердің өмірі мен шығармашылығына арналған «Сара сөздің семсері» атты әдеби кеш болды.
Сыр халқының ыстық ықыласына бөленген Сақтапберген Әлжіковтің өнегелі өмір жолдарын өскелең ұрпаққа өнеге тұтып, жастардың кітап оқуға деген құлшынысын арттыру мақсатындағы шараны Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің студенті Санақұл Бексұлтан С.Әлжіковке «Арнау» өлеңімен ашты. Қызылжарма ауылының тұрғыны, зейнеткер Қожахмет Ыдырысов, филология ғылымдарының кандидаты Нұрлан Көбегенұлы қатысып, қаламгердің шығармашылығының өз кезеңіндегі қоғамдағы маңыздылығы мен шынайылығы туралы естеліктер айтты.
«Сатира саңлағы» атты кітап көрмесі ұйымдастырылып, экраннан Сақтапберген Әлжіковтың өмірі мен шығармашылығына арналған бейнебаян көрсетілді. Сықақ әңгімелері қоғамдағы белең алып отырған келеңсіз құбылыстарды, адамдар психологиясындағы, олардың күнделікті қарым-қатынасындағы ерсі қылықтарды сын садағына іліп, сатира тілімен жеткізген сықақ әңгімелерінен мәдениет қызметкерлері көрініс көрсетіп, кештің ажарын ашты. Қаламгердің адалдық, адамгершілік, намысшылдық, ержүректік, еңбекқорлық қасиеттердің қоғам дамуы мен адамдар қажеттілігінің нағыз құндылықтары екендігін көркем тілмен бейнелеген очерктері бойынша қойылған қойылымда оқырманға ой салатындай шынайы көрсетілді.
Әлжіковтер әулеті өзінің еңбегімен, білімімен, өнерімен Сыр жеріне танымал. Сақтапберген ағамыз өз оқырманының жанын қыл қаламмен өрнектелген шығармасымен емдесе, немересі Жәнібек адамның тәнін емдеп, халықтың ризашылығына бөленіп жүрген ақ халатты абзал жан. Астана қаласындағы №2 көпбейінді ауруханасының нейрохирург дәрігері Жәнібек Орынбасарұлы сөз кезегін алып, ауыл тұрғындарына және ұйымдастырушыларға ризашылығын білдірді. Шара барысында Қызылжарма мәдениет үйінің қызметкерлері Мирамбек Көшеков «Бір ел болса», Қуаныш Ахметқызы бірнеше әндерді орындап, қонақтарға әннен шашу шашты. Кешті қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің директоры Гүлмира Рахметова қорытындылады.
А.Әділжанұлы
