Ұлт саулығы – мемлекет үшін маңызды басымдықтардың бірі. Өйткені, өркениетті ел болып гүлдену мен дамыған мемлекет ретінде қалыптасуда ұлт саулығының рөлі зор. Бір-біріне бағытталған, бір-бірімен тығыз байланысатын әрбір мәселе ретімен һәм сәтімен шешімін табар болса, халық та алаңдамай, тиісінше қайбір шетін әңгіменің соңына нүкте қойылар еді. Түптеп келгенде, ұлт саулығы ел іргесінің бекем болуына, мызғымас бірліктің орнауына және көркеюіне септігін тигізеді. Яғни, алаң жұрт денсаулыққа келгенде дүрлікпей, еміне шипа, дертіне дауа таба алуы тиіс. Сондай-ақ, білікті дәрігерлердің көптігі мен аурудан айықтырарлық қажетті құрал-жабдықтардың болуы да аса маңызды. Сонда ғана айтулы салада салғырттық байқалмай, ауыз толтырып айтарлық жетістіктер саны артпақ. Билік басындағылар осы басымдықтарға баса назар аударып келеді. Тіпті, мемлекет басшысының әр жолдауы ұлт саулығына ойысып, жарқын жобаларға жалғасып, ұтымды тұстарын талдаумен ерекшеленеді. Осы орайда, облысымызда да денсаулық сақтау саласы бойынша атқарылып жатқан ауқымды істер жетерлік. Кедергі болған кемшіліктер түзелу үшін тиісті қарекеттер жасалуда. ҚР Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният Қызылорда облысына жұмыс сапары барысында жолдау жүктеген міндеттердің мінсіз орындалуы мен ілкімді істердің ілгері жылжуын бақылап, саладағы әр мәселеге шолу жасады.
Жүзеге асырылған жұмыстарды жіті қадағалап, дамудың даңғыл жолына түскен Сыр елінің денсаулық саласының сапасын сарапқа салу сапарының алғашқы күні Ажар Ғиният облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевпен кездесті. Келелі кездесу барысында өңірдегі медициналық қызметтердің сапасын арттыру және ауылдық елді мекен тұрғындарының денсаулығын жақсарту шараларымен қамтамасыз ету мәселелері талқыланды. Сондай-ақ, аймақта жаңа медициналық нысандар құрылысын салу, дәрігерлерге әлеуметтік көмек көрсету және қауіпті ауруларды ерте анықтап, алдын алу мәселелері сөз болды.
Елімізде ана мен бала денсаулығы – басты назарда. Себебі, ұлт пен ұрпақтың саулығы жеңіл-желпі қарайтын жағдай, қолды бір сілтеп өте салатын мәселе емес. Ананың денсаулығы жіті көңіл бөлуді керек етсе, нәрестенің де хал-жағдайында бейқамдық танытқан жарамас. Сондықтан саулық мәселесінде түйткіл туындаса болды, түйінін шешуге асық басшылардың ісі көңіл қуантарлық. Облыс әкімі Н.Нәлібаев ана мен бала саулығына әу бастан ден қойып, талапты күшейткені көпке мәлім. Денсаулық сақтау министрі алдымен облыстық перинаталдық орталығына барып, облыс әкімімен бірге перзентхана жұмысымен танысты.
Орталықтың бас дәрігері министрге ана мен бала денсаулық сақтау бағытындағы негізгі атқарылған жұмыстарды тізбеледі. Облыс әкімі ведомоство басшысымен бірге денсаулық сақтау қызметкерлерін қолдау, ана мен бала өлімін барынша азайту және пациенттерді қажетті орынмен қамту мақсатында жаңа перинаталдық орталық құрылысын салу сынды ортақ мәселелермен пікірлесті. Аталған орталықтың жұмыстарына көз жүгірткен аймақ басшысы ана мен бала өмірін сақтап қалуға қажетті барлық шараларды қабылдауға дайын әрі алдағы уақытта министрлікпен бірлесе жұмыстар атқаруға ниетті екенін айтты.
Ажар Ғиният перинаталдық орталықтың бөлімдерін бақылап ғана қоймай, ана мен сәбидің денсаулығына да көңіл бөлді. Сірә, сапарға салмақты қараған министр барлығын назарға алуды мақсат тұтқан болар. 350 төсектік перинаталдық орталықта жаңа туған нәрестелер реанимациясы және қарқынды терапия бөлімінде жатқан балаларды бақылап, ерте босанған аналармен кездесті. Перинаталдық орталық облыстағы барлық ауыр патологиясы бар әйелдерге, мерзімінен бұрын босанған жүкті әйелдерге, босанатын әйелдерге және жаңа туған нәрестелерге медициналық көмек көрсететін III деңгейдегі ұйым болып табылады. Орталықтың базасында клиникалық, биохимиялық, бактериологиялық кабинеттер, ИФА-зертханалар, УДЗ кабинеттер, рентген кабинеті, аудиометрия, психолог, генетик, офтальмолог кабинеттері және басқа да кабинеттер жұмыс істейді. Сонымен қатар, дәрігерлер мамандандырылған акушерлік және неонаталдық көмекке мұқтаж жүкті әйелдерден басқа, салмағы 500 грамм және одан жоғары шала туған нәрестелерге күтім жасайды. Мұнда өте қиын жағдайдағы және аса назар аударуды талап ететін нәрестелер, салмағы 500 грамм және одан жоғары балалар түседі. Денсаулық сақтау министрлігі құрсақішілік кезеңнен бастап балалардың денсаулығын нығайтуға бағытталған бірнеше бастманы жүзеге асыруда. Қабылданып жатқан шаралар жүкті әйелдерді босануға дейінгі сапалы бақылаумен қамтуды 80%-ға дейін арттыруға ықпал ететін болады. Ана мен балаға көрсетілетін көмек сапасын жақсарту мақсатында орталықтағы дәрігерлерді қосымша мамандыққа оқыту арқылы невролог, кардиолог, офтальмолог мамандар даярланған. Осы тұста министр А.Ғиният патологиялары бар жүкті әйелдерді ерте диагностикалаудың рөлін, пациенттердің жағдайын объективті бағалаудың және дұрыс таңдалған акушерлік тактиканың маңыздылығын атап өтті.
Асылында, аурудың асқынып кетуі аяқ астынан. Тіпті, сау адамның өзі айтып келмейтін ауруға мезгілсіз ұшырап, сұлап түсуі әбден мүмкін. Ал, мұндайда жедел жәрдем жұмысының тыңғылықты болғаны тиімді. ҚР Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният облыс әкімінің орынбасары Нұрымбет Сақтағанов және облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Сабит Пазиловпен бiрге облыстық медициналық жедел жәрдем стансасына халыққа шұғыл жағдайдағы медициналық көмек сапасын бақылау мақсатында барды. Онда облыстық жедел жәрдем стансасының бас дәрігерi Алмат Құрманғали 2021-2022 жылдың 8 айлық көрсеткіштерін салыстырмалы түрде таныстырумен қатар, 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап облыстың аудандары ауруханаларының медициналық жедел жәрдем бөлімшелері біріктіріліп қосылғандығын және қазіргі таңда аудан бөлім меңгерушілерінің стандартқа сай толыққанды медициналық көмек көрсетіп жатқандығын баяндады.
Облыстық медициналық жедел жәрдем бойынша медициналық көмек сапасын бағалау индикаторының көрсеткіштерін талдай отырып, республикалық көрсеткіштен жақсы екендігін атап өтті. Кешігіп орындалған шақырыстар былтырғы жылдың 8 айымен салыстырғанда 2,1%-дан 1,7%-ға азайды. Нәтижелі реанимация көрсеткіштері 2021 жылы 12 (60%), 2022 жылы 14 (63,6%). Республикалық көрсеткіш – 40,0%. Жедел коронарлы синдром науқастары бойынша тромболикалық терапия көрсеткіші 2021 жылдың 8 айында 39 (100%) жағдайда жасалса, 2022 жылы 30 (100%) жасалды.
Денсаулық сақтау министрі жедел жәрдем қызметінің жұмысын қорытындылай келе, қызметкерлердің тек шұғыл жағдайларда емес, басқа да нозологиялар бойынша білім деңгейлерін көтеріп отыруды тапсырды. Сондай-ақ, ауылдық елді мекендерге шұғыл медициналық көмек қолжетімділігін қолға алу ұсынылып, қазіргі таңда «Жедел медициналық жәрдем, оның ішінде медициналық авиацияны тарта отырып көрсету қағидаларын бекіту туралы» №225 бұйрықтың қайта қаралуда екенін атап өтті. Әлбетте, жүргізілер жұмыстар қарқынды сипат алса, жедел жәрдемнің көмегін шет аудандағы халық та көретіні анық.
Сонымен қатар, министр облыс әкімінің орынбасары Нұрымбет Аманұлы және облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Сабит Бексеитұлымен бiрге Шиелі ауданаралық ауруханасы мен Досбол би ауылдық округінің дәрігерлік амбулаториясына барып, ондағы жағдаймен танысты. Досбол би ауылдық амбулаториясында 6 медицина қызметкері, оның ішінде 2 жалпы практика дәрігері медициналық көмек көрсетеді. Кездесу барысында «Мемлекет басшысы бекіткен ұлттық жоба аясында Досбол би ауылында жаңа дәрігерлік амбулатория салынады»,- деді министр.
Одан әрі министр Шиелі ауданындағы 78 мың тұрғынға медициналық көмек көрсететін ауданаралық аурухана базасында медицина қауымымен кездесіп, аурухана жұмысымен танысты. Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту жөніндегі ұлттық жоба шеңберінде Шиелі аудандық ауруханасы КТ, МРТ, ангиографпен және басқа да жабдықтармен жабдықталып, инсульт орталығы, травматология, кардиология бөлімшесі ашылады. Сапар барысында Ажар Ғиниятқызы ақ халаттарға алғысын бідірдiп, алдағы жұмыстарына сәттiлiк тiледi.
Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғинияттың сапары екі күнге созылды. Қызылорда облысына жұмыс сапары барысында «Достық үйiнде» өңір тұрғындарымен кездестi. Тұрғындардың талап-тілегін ескеріп, көптің көкейіндегі сұраққа жауап беріп, назын да құлақ түріп тыңдады. Дей тұрғанмен, ақ халаттылардың тарапына айтылған алғыстар аз емес. Министр өзінің кіріспе сөзінде денсаулық сақтауды дамытудың бірнеше басым бағыттарын атап өтті, олар – бастапқы медициналық-санитарлық қызмет ұйымдарында медициналық қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету және қамтуды кеңейту, ауыл медицинасын дамыту, ана мен бала денсаулығын сақтау, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді жақсарту. Министр ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту жөніндегі ұлттық жобаны іске асыру туралы айта келе, Қызылорда облысында ауылдық жерлерде 27 алғашқы медициналық-санитарлық көмек нысанын салу жоспарланып отырғанын атап өтті. Сондай-ақ, жоба аясында жалпы 32 көпбейінді аурухана, оның ішінде өңірдегі 4 орталық аудандық аурухана ұйымдастыру жоспарлануда. Жоба аясында көп бейінді аудандық орталық ауруханалар ұйымдастырылады, олардың базасында инсульт және кардиологиялық орталықтар, медициналық оңалту, травматология, хирургия, реанимация және қарқынды терапия бөлімшелері, триаж жүйесі бар қабылдау бөлімшесі ашылмақ.
Жиын барысында денсаулық сақтау министрлігінің басшысы мүгедек азаматтардың медициналық көмектің қолжетімділігі, жедел жәрдемге жету уақыты, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, медициналық кадрларды даярлау туралы көптеген сұрақтарына жауап берді. Бұдан бөлек, азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдады. Жеке қабылдауға келгендердiң көбісi дерлiк ауыр дертке төтеп беруге көмектескен өңiр дәрігерлерiне алғысын білдіріп, министрден осындай жұмысты ұйымдастырып отырған басқарма басшысы мен сала мамандарының еңбегін ерекше атап өтуді сұрады.
Бүгінде түрлі аурудың таралуы тынысты тарылтып, тіршілікте тынышты алатыны ақиқат. Өйткені, денені дендеген дерт мезетінде емделмесе, уақытында жазылмаса жан тыныштығы деген ұмыт болады. Қатерлі аурулар айықпаса, адамды сарсаңға салып сеңделтіп қояды. Сондықтан аурудың алдын алу үшін міндетті түрде тексеріліп, қауіпке ұрынбаудың амалын ерте іздестірген жөн. Иә, алапес ауруы ешкімге таңсық емес. Бұл жұқпалы ауруға дер кезінде ем жасалмаса асқынып, аурудың соңы ауыр мүгедектікке әкеледі. Сол себепті, халық саулығын алдыңғы орынға қойғандықтан түрлі аурудың алдын алу мақсатында медициналық мекемелер жүйелі жұмыс істеп, білікті дәрігерлер қалтқысыз қызмет атқаруда. Осы ретте, Ажар Ғиният Қазақ Республикалық лепрозорийдің жұмысымен танысты. 75 төсек-орынға арналған лепрозорийда бүгiнде 50 науқас емделуде. Лепрозорий ұжымында 12 дәрігер, 36 орта буын медицина қызметкері, барлығы 185 қызметкер жұмыс жасайды. Мамандандырылған мекемедегі науқастарға зертханалық диагностика, физиотерапия, оңалту, массаж сияқты барлық қажетті медициналық көмек көрсетіледі. Лепрозорий жұмысымен танысу барысында министр емделушiлер қатарымен де кездесіп, сауығып шығуларына тiлектестiгiн бiлдiрдi.
Екі күндік сапардың нәтижесінде министр бірқатар нысандарды аралап, облыста атқарылған ауқымды істермен танысып, жағымды жаңалықтарымен де бөлісті. Денсаулықтың сыр бермегені абзал. Ондай болған күннің өзінде өңірде халық үшін барлық жағдайдың жасалғаны ләзім. Сайып келгенде, көпшілік жарқын жобаларға иек артып, сала басшылығына сенім білдіретін болған соң көздеген мақсат орындалу үшін істің мардымсыз, сөздің құнсыз болмағаны жөн. Яғни, сала басшылығы жоба аясында жүзеге асырылатын жұмыстардың тамырына қан жүгіртсе, қуаныш та еселене түспек. Айта кетейік, «Ауылдық медицинаны жаңғырту» жаңа ұлттық жобасы аясында Сыр еліндегі мекендерде 27 дәрігерлік амбулатория салынатын болады. Сондай-ақ, биыл елімізде медициналық жоғары оқу орындарын бітірген 2692 түлектің 104-і Қызылорда облысында жұмыс істейтін болады.
— Республикада ауылға жұмысқа келген жас мамандарға әлеуметтік қолдау шаралары көзделген. Осы ретте, Қызылорда облысында 25 маман көтерме жәрдемақы алды. 1 маман тұрғын үймен қамтамасыз етілді. Ал, 1 маман басқа да әлеуметтік қолдау шараларына ие болды. Сондай-ақ, өңірге амбулаториялық дәрілік қамтамасыз ету шеңберінде 6,6 млрд. теңгеден астам сомаға дәрілік заттар, ал стационарлық көмек шеңберінде 6,4 млрд. теңгеден астам сомаға дәрілік заттар сатып алу жүзеге асырылды. Бұдан өзге, биыл әлеуметтік қызметкерлердің жалақысы 20 пайызға көбейеді. Денсаулық сақтау жүйесінде жетістіктермен қатар, бәріміз бірігіп шешетін міндеттер көп. Медицина қызметкерлері жұмысының нәтижелеріне оның әлеуметтік мәртебесі де тікелей әсер ететінін атап өткім келеді. Көп жағдайларда оған нақты адамдардың өмірі ғана емес, жалпы қоғамның тұрақтылығы да байланысты,- деді Ажар Ғиният.
Әлбетте, жақсы мен жаманның қатар жүретіні секілді, кемшілік пен жетістік те қосарланған дүние. Тек, сол кемшін тұсты көлегейлемей, барын түзетуге тырысып, жетістікке жету жеңіспен пара-пар. Иә, «Дені сау ұлт» ұлттық жобасының аясында денсаулыққа қатысты түрлі мәселелер айтылып, мақсаттар көзделген. Аталған сала бойынша Сыр елінде серпін бар екені айдан анық. Тіпті, тізбектер болсақ та, талай ауқымды істердің төбесі көрінеді. Тек, бастапқы бастамалар жолынан жаңылмай, жалғасса, бәрі оңалатыны сөзсіз.
Замира ДАСТАНҚЫЗЫ
