Елімізде халық саны көбейді деп төбеміз көкке жетіп қуанғанымызбен, өлім-жітім саны да өсіп барады. Оған себеп, салдары ауыр аурулардың бойға батпандап еніп алуы. Жұртшылық денені дерт дендегенде жанталасып күресіп, жанкештілік танытуға тырысады. Әлбетте, ауруханаларды аралап, ақ халаттыларды жағалайды. Дертіне дауа, еміне шипа іздеу үшін түрлі амалдарды қарастырады. Әлемді дүрліктірген тажал дерттің кесірінен талай адам көз жұмып, адам шошырлық статистикадан абдырап қалушы едік. Әлі күнге дейін тамыры жойылмай таралып келе жатқан дерттің салар ойраны таусылар емес. Індетпен күрес кезінде қаншама адам қаза болды. Сайып келгенде, тәжді вирустың тосыннан тосырқатқаны аяққа тұсау болған еді, енді қаперге алмайтын қатерлі ісіктер қатары артқанда қауіптің құрсауына іліндік. Жалпы айтқанда, жан тыныштығын бұзған аурулардың салдары сан салалы. Осы тұста, статистиканы сөйлетіп, кейінгі кезде көп таралған дерттің дауасы бар ма екен? Талдап көрелік.
2019 жылдың 1 маусымында Қызылорда облысының халқы 798,5 мың адамды құраған. Алты айда қайтыс болғандар саны 1855, бұл 2018 жылға қарағанда 5,3%-ға артық. 2019 жылы өңірімізде 1 жасқа дейінгі 76 нәресте шетінеген, бұл көрсеткіш те жыл сайын көбейіп келеді. Сондай-ақ, 2021 жылғы өлім-жітім саны да 2020 жылға қарағанда 6 %-ға артқан. Елімізде 2020 жылдың қаңтар-тамыз айларында 2129 нәресте, ал 2021 жылы бір жасқа дейінгі 2345 нәресте қайтыс болған. Бұл көрсеткіштер елімізде, тіпті өңірлерде де өлім-жітімнің көптігін аңғартады. Әлбетте, бұл мәселе көңіл қуантпайды, қабырғаны қайыстыратын жайт. Мұндай қайғылы оқиғалардың қаптауы, әрине, мысқылдап енетін түрлі аурулардың әсерінен. Яғни, соңғы жылдары өңірімізде онкологиялық аурулар көптеп белең алған еді. 2020 жылы балалар арасында қатерлі ісіктер таралып, бұл ауруға шалдығушылар саны тіптен артқан. Сонымен қатар, облысымызда өткен жылы аталған дерт бойынша 1220 науқас тіркелген. Әсіресе, асқазан, өкпе, өңеш қатерлі ісігіне шалдыққандар жыл сайын көбеюде. 2020 жылғы мәліметтерге сүйенсек, облысымыз онкологиялық аурудың көрсеткіші бойынша 15-орында тұрған.
Өзгенің өкпе-назын түсініп, ауруларды ауыздықтау үшін билік те өзгеріс енгізді. Өзгеріс болғанда, жаңа құрылғылармен жабдықтап, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге тырысты. Әйтпесе, дертінің дауасын қиырдан іздеп, бұйырған емін алып қайтатындардың легі тым көп еді. Кей мамандардың айтуынша, қазір шетелге ағылатындары шамалы екен. Демек, еліміздегі медициналық орталықтар науқасқа шама-шарқы жеткенше көмектесе алады деген сөз. Ақ халаттылардың айтуынша, жасаған ем-шарасының нәтижесінде науқастар аяғынан тік тұрып, сауығып кеткен. Әлбетте, бұл да жақсы жетістік, жоғары көрсеткіш. Сондай-ақ, дәрігерлер «онкологиялық аурудың алдын алу жолдары – денсаулыққа күтіммен қарап, арнайы скринингтен өтіп тұру» дейді. Себебі, көпшілік көбіне салғырттық танытып, уақытылы тексеруден өтуге талпыныс жасамай, кейін дертін асқындырып алатын көрінеді. Осындай оспадарлықтың әсерінен опа таппай, опық жеп жүреді.
Тағы бір кесел – жүрек-қантамыр аурулары. Облысымыздағы ауруханаларда осы ауруға қатысты бірнеше ота жасалған. Демек, бұл дерттің өршіп тұрғанын білдіреді. Тек елімізде ғана емес, әлемде де кең таралған ауру бүгінгі күні басты проблемаға айналып отыр. Аталған дерттің асқынуы ересек адамдарды не мүгедек етеді немесе өлімге әкеп соқтырады. Өйткені, жалпы өлім-жітімнің 52 %-ын жүрек-қантамыры аурулары құрайды екен. Сондықтан денсаулыққа аса сақтықпен қарап, салауатты өмір салтын ұстанған абзал. Осы жолы шамадан тыс өлім-жітім көбейіп, деңгейі 20 пайызға жеткен. Өлім-жітімнің артуына жоғарыда атап өткен онкологиялық аурулар, жүрек-қантамыр аурулары және тыныс алу жолдарының ауруы себеп болған.
Қорыта келе, тіршілігіміз тұман болмау үшін денсаулыққа көңіл бөлгеніміз жөн. Дер кезінде дәрігерге қаралып, кеңесін тыңдау аса қажет. Сондай-ақ, облысымыздағы ауруханалар мен медициналық орталықтар да қажетті құрылғылармен қамтамасыз етілуі тиіс. Сонда ғана науқастар назын айтып, ел-елді жағаламай, тиісті емін алатын болады. Өйткені, кей құрал-жабдықтан қапы қалып, маман тапшылығына да тап болып жүргеніміз осындай қатерлі аурулардың өршуіне себеп боп тұр. Бұл туралы бұл тақырыпқа қайта оралатын боламыз.
Замира ҚОНЫСЖАН
