«ҚЫЗЫЛОРДА ҚАЛАСЫНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫ ЖАҢА ОҚУ ЖЫЛЫНА ДАЙЫН»
Жаңа оқу жылы басталуға таяды. Білім саласы осы күні тамыз мәслихатына дайындық үстінде. Қызылорда қаласындағы білім беру ұйымдарының жаңа оқу жылына дайындығы, жаңалықтары туралы білу үшін Қызылорда қаласы бойынша білім бөлімінің басшысы Ерлан Теңізбайұлы Бодановпен әңгімелескен болатынбыз.
— Ерлан Теңізбайұлы, жаңа оқу жылы құтты болсын. Қазір жыл сайын бала саны артып келеді. Қала мектептерінің оқушы саны, қала ұстаздарының білім деңгейі туралы айтып өтсеңіз. Жыл қорытындысында ұлттық тесттің қорытындысы қалай болды, нәтижесі көңіліңізден шықты ма?
— Қалалық білім бөліміне қарасты 56 жалпы білім беретін мектептерде 2022-2023 оқу жылында 68268 оқушы білім алып, аяқтадық. Мектептердің ішінде №1, 9, 212 мектеп-гимназия, Абай атындағы үш тілде оқытатын дарынды балаларға арналған мамандандырылған сыныптары бар мектеп, №285 мектеп-лицей-интернат, 17 мектеп-лицей, 34 жалпы білім беретін мектеп, сонымен бірге 1 кешкі мектеп жұмыс жасады.
Енді 2023-2024 оқу жылында 56 қала мектебінде 7352 мұғалім қызмет атқаратын болады. Олардың 6914-ы жоғары білімді, 438-і арнаулы орта білімді мұғалімдер. Білім деңгейіне келсек, қала мектептерінде 14 шебер, 1736 педагог-зерттеуші, 1844 педагог сарапшы, 1682 педагог-модератор және 289 жоғары санатты, 137 бірінші санатты, 120 екінші санатты педагогтар еңбек етеді. Ғылыми дәрежесі бар ұстаздар да жеткілікті. Мәселен, педагогика ғылымының магистрі 518 болса, 2 ғылым кандидаты жұмыс жасайды.
Ұлттық бірыңғай тестілеудің нәтижесін айтар болсам, 2023 жылы қала бойынша мектепті бітіруші 2826 оқушының 2672-і ҰБТ-ге қатысып, нәтижесінде орташа балл 77,3 баллды құрады. 159 оқушы «Алтын белгі», 285 бітіруші «Үздік аттестат» иегері атанды. Мемлекеттік грант конкурсына қатысқан 2276 оқушының 1621-і мемлекеттік грантқа қол жеткізді. ҰБТ-де қала бойынша ең жоғарғы 134 баллды Ж.Махамбетов атындағы №43 орта мектеп түлегі Аман Жансая, 133 баллды Көмекбай Қаракөзов атындағы №235 орта мектеп түлегі Төлеген Нұрдаулет жинады.
Расында, қалада бала санының артуы байқалады. 2023-2024 оқу жылында 1-сыныпқа бүгінгі күнге дейін 7429 бала қабылданып отыр. Жаңа оқу жылын 70 мың 93 оқушымен бастау жоспарлануда. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 1825 оқушыға артық. Ал, негізгі орта мектепті бітірген 5895 оқушының техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарына 2 мыңнан аса оқушысы барады деген болжам бар.
— Бюджеттің көп бөлігі білім саласына жұмсалатынын білеміз. Қаржы бөлінісі туралы да сөз қозғасаңыз. Материалдық-техникалық базаны жаңартуда қаншалықты ақша бөлініп тұр?
— Оныңыз рас. 2023 жылға білім бөлімінің және бөлімге қарасты мекемелердің жылдық жоспары 74.060.065,9 мың теңгені құрады, оның ішінде жан басына шаққандағы мектептерді қаржыландыруға 39.954.464,0 мың теңге, мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын жан басына қаржыландыруға 17.867.688,0 мың теңге бөлінді. 2023 жылы жаңа модификациялық кабинеттермен жабдықталған мектептеріміз бар. Айтар болсақ, №218, №39, №144, №189, №145 мектептерінде химия кабинеті, №282 мектебінде робототехника кабинеті мектеп базасына құрылады. №285 мектеп-лицей-интернатына химия, биология, робототехника кабинеттері алынды.
Сонымен қатар оқу үдерісін сапалы ұйымдастыруға ықпал ететін материалдық-техникалық базасын пәндік кабинеттермен жабдықтау үшін 2023 жылы 349522,5 мың теңге қаржы қаралып, жыл аяғына дейін жоспарланған қаржы тиісті мақсатта игерілетін болады.
Тағы бір айтатын жайт, өткен оқу жылында үш ауысымдық мектеп деп танылған №3, Абай, 101, 264 мектеп жандарынан қосымша құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Әли Мүсілімов атындағы №101 жанындағы қосымша құрылыс жұмыстары аяқталып, бүгінгі күні пайдалануға берілуге дайын. Қалған 3 мектептегі қосымша құрылыс жұмыстары қыркүйек айына дейін аяқталып, пайдалануға беріледі. Сонымен бірге «Байтерек» мөлтек ауданындағы 600 орындық мектеп қыркүйек айында пайдалануға берілсе, №261 орта мектебінен 200 оқушы және №280 мектептен 100 оқушы сол мектепке ауысады деп жоспарлап отырмыз.
— Оқулықпен қамтамасыз ету барысында қажетті қаржының бөлінуінде кідіріс жоқ болар.
— Әрине, қажеттілік бойынша 138 мың 750 оқулыққа 11 баспамен келісім шарт жасалынды. 25 тамызға дейін оқулықтар толық жеткізіліп, мектептерге таратылады. Сонымен бірге 2023-2024 оқу жылына 734 миллион 229 мың теңге қаражат бөлініп, 27 миллион теңгеге көркем әдебиет алынды. Жаңа оқу жылына қосымша 240 миллион теңгеге көркем әдебиетке тапсырыс берілді. Жалпы көркем әдебиет саны 91788 дана болып тұр.
— Жазда Тасбөгет кентіндегі екі мектептің қатты желдің салдарынан шатыры ұшып, қазір жөндеуді қажет етіп тұр. Оған қаржы қарала ма? Жаңа оқу жылына дейін қалыпқа келе ме, оқу үдерісіне кедергі келтірмей ме?
— Ағымдағы жылдың 19 маусым күні Тасбөгет кентінде орналасқан №11, 257 мектеппен қатар оқушылар мен жасөспірімдер үйінің шатыры қатты желдің салдарынан ұшып, шатырдың 4000 шаршы метр көлеміне зиян келтірілді. Облыстық білім басқармасына осыған байланысты бюджеттік өтінім тапсырылып, қаржы сұралды. №257 мектеп 25492,13 мың теңге, №11 мектеп-лицейіне 15550,6 мың теңге, ал оқушылар мен жасөспірімдер үйіне 9269,2 мың теңге қаржы бөлінсе, бәрі қалпына келетін болады.
— Ерлан Теңізбайұлы, өзіңіз білесіз, жаңа оқу жылы жақындағанда атаулы әлеуметтік көмектің дауы басталады. Биыл бұл мәселе қалай шешімін табады?
— Қазақстан Республикасы Үкіметінің №64 қаулысына сәйкес жаңа оқу жылында мемлекеттік білім беру ұйымдарында қала мектептерінде 13834 оқушыға бір реттік қаржылай 40567 теңгеден көмек беру жоспарлануда. Жеке мектептерде білім алатын аз қамтылған отбасынан шыққан балалар қазіргі таңда мемлекеттік білім беру ұйымдарына ауысып, бір реттік қаржылай көмектерін алуда.
2023-2024 оқу жылында Қызылорда қаласы бойынша білім бөліміне қарасты барлық білім беру ұйымдарында жаңа оқу жылына дайындық уақытында аз қамтамасыз етілген және көп балалы отбасылардан шыққан оқушыларға қолдау көрсету, баланың әлеуметтік себептермен мектепке келмей қалуының алдын алу, жетім балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға, көп балалы, тұрмыс жағдайы төмен отбасыларына нақты көмек көрсету мақсатында «Мектепке жол» республикалық акциясы өткізіледі. «Мектепке жол» акциясы барасында 2000-ға жуық көмекке мұқтаж оқушыға демеуші тарапынан көмек көрсету жоспарланды. Бұл мәселе өз шешімін табатын болады.
— Жаңа жылы басталғанда оқушыларды ыстық тамақпен қамтамасыз ету жайы да алдымыздан шығады. Бұл мәселе қалай шешілуде?
— Қызылорда қаласының білім бөліміне қарасты білім беретін мектептердің барлығында асхана жұмыс жасайды. Оқушыларға ыстық тамақтың сапалы берілуін жеке кәсіпкер қамтамасыз етеді. 2023-2024 оқу жылында барлық бастауыш сынып оқушылары бір реттік ыстық тамақпен қамтамасыз етіледі. №64 қаулыға сәйкес, яғни 5 санат бойынша 12427 оқушы ыстық тамақпен қамтылу жоспарлануда. Жалпы білім бөліміне қарасты білім беру ұйымдарындағы 27456 оқушы ыстық тамақпен қамтылады.
— Бүгінде оқушылардың қауіпсіздігі бірінші орында. Ол үшін мектеп бейнебақылаумен қамтамасыз етілу керек. Қала мектептері толығымен бұл құрылғымен қамтылған ба?
— Бұл жағынан мәселе жоқ. Қызылорда қаласы бойынша білім бөліміне қарасты барлық білім беру ұйымдары, атап айтқанда 56 мектептің, 28 балабақшаның барлығы 100% бейнебақылау камераларымен қамтылған. Білім бөліміне қарасты 56 мектепте 2272 камера орнатылса оның 1496-сы ғимарат ішінде, 716-сы ғимараттың сыртқы ауласында орналасқан. Бүгінгі күні бөлімге қарасты барлық білім беру ұйымдарының оқушылары көп шоғырланатын орындары (асхана, әжетхана, акт залы, баспалдақ және де дәліздер) толық бейнебақылау камераларымен қамтамасыз етілген. Бейнебақылау камерасымен қамтылған 28 балабақшада 653 камера орнатылса, оның 502-сі ғимарат ішінде, 151-і ғимараттың сыртқы ауласында орналасқан. Жедел басқару орталығына 56 мектеп 100% қосылған және де талапқа сәйкес сақтау мерзімі бір ай.
— Ел шінде балабақшалар туралы әр түрлі жағымсыз әңгімелер айтылғанда қадағалау жағына басымдық беру керектігі сезіледі. Осы орайда қаладағы мектепке дейінгі білім беру жайына тоқталсаңыз.
— Қызылорда қаласы бойынша 248 мектепке дейінгі білім беру ұйымы жұмыс жасайды. Оның ішінде 28 мемлекеттік балабақшада 5395 бала, 6 мектеп жанындағы шағын орталықта 125 бала және 214 жеке балабақшада 18440 бала, мектепалды даярлық топтарында 1982 бала, барлығы 25942 бала мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған. 3-6 жастағы балалардың қамтылуы 100 пайызды, 1-6 жастағы балалардың қамтылуы 80 пайызды құрап отыр. 2023 жылы мектепке дейінгі ұйымдардың желісін көбейту мақсатында 7 балабақша 395 орынға ұлғайтылды.
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын цифрландыруға көшіру мақсатында 28 мемлекеттік және 214 жеке меншік балабақшаға балаларды «КАЗНА Face» автоматтандырылған пилоттық жобаның мобильді қосымшасындағы фейсконтрольді енгізу бойынша жұмыстар жасалуда. Бұл жүйе мектепке дейінгі ұйымдардағы балалардың жүйелі орналасуына, жан басына шаққандағы қаржыландыруды тиімді орналастыруға арналғандықтан, балалардың балабақшада екі қайтара тізілуіне жол берілмей, тиімді жұмыстар жасалуына өз септігін тигізіп отыр. Сол кезде өзіңіз айтқандай, мәселелер туындамайтын болады.
— Соңғы сұрақ. Қала мектептері мен балабақшалары жылу маусымына дайын ба?
— Қала бойынша 14 білім беру ұйымы сұйық отын яғни, солярка арқылы автономды пеш көмегімен және 2 мектеп қатты отын көмір арқылы жылытылады. Бүгінгі таңда мектептер қоймаларындағы сұйық және қатты отын көлемі жеткілікті. Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында 9 балабақша сұйық отынмен жылытылады. Олардың қоймаларында жеткілікті отын бар.
2023-2024 оқу жылының от жағу маусымына дайындығын тексеру мақсатында жоғары атмосфералық қысым арқылы мектептің жылу қазандығы мен жылу жүйесіне тексеру жұмыстары қаладағы барлық мектеп пен балабақшада жүргізілді.
— Ерлан Теңізбайұлы, әңгімеңізге рақмет! Жаңа оқу жылы Қызылорда қаласы үшін табысты болуына тілектеспін.
Сұхбат құрған Н.Көбегенұлы
