Әр мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік тұрғыдан дамуының көрсеткіші – әлемдік тәжірибеге сүйенген білімді маман даярлаумен тығыз байланысты. Осы орайда, Мемлекет басшысы өз сөзінде шетелдік алдыңғы қатарлы жоғары оқу орындарының, соның ішінде Қазақстанға аса қажетті мамандықтарға оқу орындарының филиалдарын ашу туралы айтқан сөзі – жастардың елден тыс кетпей-ақ, сапалы білім алуына жол ашатын тың жаңалық болған еді. Сонымен қатар, сапалы білім беру ұлттың биікке өрлеудегі қайнар көзі екенін де тілге тиек етті. Осы тұрғыдан алып қарағанда алып тұлғалы ұстаздары бар Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетін ауыз толтырып айтуға болады.
Іргелі оқу орны биыл 85 жылдығына орай «Ұлттық руханияттың ұлы ордасы» атты салтанатты жиын өткізді. Жиынға ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек, Қызылорда облысының әкімінің орынбасары Нұрымбет Сақтағанов, жоғары оқу орны басшылары, қоғам қайраткерлері мен зиялы қауым өкілдері қатысты.
Салтанатты шарада ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің 85 жылдығымен құттықтап, оқу орны еліміздегі білім саласының дамуына елеулі үлес қосқанын жеткізді.
– Оқу орны білім, ғылым ордасы ғана емес, Сыр өңіріндегі рухани-мәдени орталыққа айналды, мамандар даярлауда өзіндік қолтаңбасы айқындала түсті. Бұл, әрине, оның нығаюына және одан әрі дамуына ықпал етті. Бүгінде университетте 9 мыңдай білім алушы, мыңнан астам қызметкер, оның ішінде 500-ге жуық профессор-оқытушы бар. Биыл 769 ЖОО кірген «QS Asia University Rankings – 2023» рейтингісінің нәтижесі бойынша Азияның ТОП 551-600 ЖОО-ның қатарына университеттің енуін үлкен жетістік деп санаймыз. Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің IT саласында жоғары мектебі құрылғалы отыр. Бұл жоба еліміздің экономикалық және цифрлық дамуына үлкен септігін тигізбек. Сонымен қатар, университет академиялық артықшылықтар орталықтары ашылатын 20 өңірлік ЖОО-ң қатарына кірді,- деді министр Саясат Нұрбек.
Сонымен қатар, облыс әкімінің орынбасары Сақтаған Нұрымбетов батыл бастамалар, тың ізденістер мен кәсіби жетістіктердің арқасында университет отандық жетекші жоғары оқу орындарының арасында лайықты орын алып отырғанына ерекше тоқталды.
Оған қоса, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің басқарма төрағасы – ректоры Бейбіткүл Кәрімова да бірегей білім ордасы осы кезге дейін мыңдаған шәкірттің жарқын болашағына жолдама бергенін атап өтті.
– Бүгінде университетіміз ғылыми зерттеулермен белсенді айналысатын, алдыңғы қатарлы білім беру технологияларын меңгеретін, жаңа идеяларды қалыптастыратын бастамашыл, креативті азаматтар үшін тартымды жұмыс орнына айналуда. Профессор-оқытушылар құрамында 20 халықаралық «Болашақ» бағдарламасының түлегі бар. Ел Президентінің «Болашақ» бағдарламасы бойынша 7 ғалымымыз АҚШ, Германия, РФ, Белоруссия елдерінің жетекші ғылыми орталықтарында 12 айға дейінгі тағылымдамадан өтуде.
Кадрларды даярлау 5 институт базасында 115 білім беру бағдарламасы (66 бакалавриат, 36 магистратура, 13 докторантура) бойынша жүзеге асырылады. Білім алушылар контингентін қалыптастыру бойынша жүйелі жұмыс нәтижесінде: жалпы контингент 9014 адамға жетті. Әрбір жоғары оқу орны қызметінің басты көрсеткіші – даярлаған кадрлары десек, құрылғалы бері қоғам мүддесі үшін 80 мыңға жуық кәсіби маман даярланыпты. Өңір экономикасы салаларындағы мамандардың 80 пайызға жуығы университетіміздің түлектері. Олар қай жұмыста болсын, өз ісінің шебері атанып, өз университетінің дәрежесін көтеріп жүр,– деді Бейбіткүл Сәрсемханқызы.
Өңіріміздің маңдайалды оқу орнымен кез келген жан марқайып мақтана алады. Себебі бас оқу орны үнемі көпке үлгі. Игі шаралар мен тың бастамалар, бағалы білімі арқылы өзіне баурап тұратын мекенге жас студенттер де құмар. Осы жалындап тұрған жастардың қатысуымен, «Қасиет құндақтаған қара шаңырақ» атты білім ордасының 85 жылдық тарихын баяндайтын бейнероликтен басталып, салтанатты жиын «Таным тұмары» атты хореографиялық театрландырылған қойылымға ұласты. Шарада ұлағатты ұстаздар мен ғалымдарға құрмет көрсетіліп, оқу орнының тәуелсіздік жылдарындағы жетістігі баяндалды.
Жанға жылу ұялатқан жиында бірқатар профессор-оқытушылар Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің «Құрмет Грамотасы» және Алғыс хаттарымен, Қызылорда облысы әкімінің Құрмет грамотасымен, ҚР ЖОО қауымдастығының «Ахмет Байтұрсынов атындағы орденімен», Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының «Білім және ғылым қызметкерлерінің кәсіподағына сіңірген айрықша еңбегі үшін белгісі», «Құрмет грамотасымен» марапатталды.
Тарих тақтасындағы айтулы кезеңдер
«Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті қалай құрылды?» деген сауал талайды ойландыратыны анық. Оқу орынның тарихи бастауында 1937 жылы Қиыр Шығыстан жер аударылған корей халқымен бірге келген корей педагогикалық институты тұр. Алғашқыда оқу орнында тарих, филология, физика-математика және жаратылыстану факультеттері ғана болды. Институтта 372 студент білім алып, 27 оқытушы еңбек етті. Оқу орны бұрынғы Кеңес партия мектебінің ғимаратына орналасты. Институт жанында 1937-1941 жылдары екі жылдық мұғалімдер институты және жұмысшы факультеті болды.
Сонау отызыншы, қырқыншы жылдардағы қилы кезеңдерде ұстаздар қауымы саяси қуғын-сүргінді және сұрапыл соғысты басынан өткерсе де, кейінгі ұрпақты білім нәрімен сусындатып, өлшеусіз еңбек етті. Ал, 1952 жылы педагогикалық институтқа Николай Васильевич Гоголь есімі берілді. Қазіргі университеттің негізінде жатқан тағы бір оқу орны 1976 жылы ашылған – Жамбыл гидромелиоративтік-құрылыс институтының Қызылорда филиалы. 1990 жылы филиал Қызылорда агроөнеркәсіп өндірісі инженерлері институты болып дербес шаңырақ көтерді. Жыл жылнамасындағы 1992 жылдың институтқа екі дүркін Социалистік Еңбек Ері Ыбырай Жақаевтың есімі берілді. Осы жылы Н.Гоголь атындағы Қызылорда педагогикалық институтына Дала философы Қорқыт ата есімі беріліп, Қорқыт ата атындағы Қызылорда педагогикалық институты болып қайта аталды. 1996 жылы бұл институт Қорқыт ата атындағы Қызылорда гуманитарлық университеті болып қайта құрылды.
1998 жылы Қорқыт ата атындағы Қызылорда гуманитарлық университеті мен Ыбырай Жақаев атындағы Қызылорда политехникалық институтының бірігуі негізінде Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті құрылды. Бұл – білім ордасы үшін жаңа тарихи белес еді.
2020 жылдан бастап Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті коммерциялық емес акционерлік қоғам ретінде қайта құрылды. Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетін таңдаушылардың қатары жыл сайын артып келеді. 2019-2020 оқу жылымен салыстырғанда биыл білім алушылар саны 70%-ға артып, 9014 адамды құрады.
Университет ауқымды 4 бағытта жұмыс істейді. Олар – білім беру, ғылым және инновацияны нығайту, әлеуметтік-мәдени бағытты дамыту, халықаралық ынтымақтастықты кеңейту. Жоғары оқу орны еңбек нарығына қажетті мамандықтар бойынша білім беруді басты назарда ұстайды. Университетте 115 білім беру бағдарламасы бар. Оның ішінде бакалавриат бойынша 66, магистратура бойынша 36, докторантура бойынша 13 бағдарлама арқылы мамандар даярланады. Сондай-ақ, 5 жаңа білім беру бағдарламасы әзірленді.
«QS Asia University Rankings – 2023» рейтингінің нәтижесі бойынша Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті Азияның үздік жоғары оқу орындарының қатарына енді. «Аккредиттеу және рейтингтің тәуелсіз агенттігінің» 2022 жылғы ҚР Жоғары оқу орындарының ұлттық сұраныс рейтингісі бойынша университет 8-орынды иемденді. Егемендік алған жылдар ішінде университет білікті маман даярлап, еліміздің әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан дамуына үлкен үлес қосып келеді.
Келешегі кемел білім кемесі
Аймақ басшысы Нұрлыбек Нәлібаев Сыр еліне жұмыс сапарымен келген ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбекпен бірге Қорқыт ата университетінің 85 жылдық мерейтойына арналған кездесулерге қатыса отырып, оқу орынның даму барысы жайлы пікір алмасты.
Алдымен облыс әкімі мен министр университеттің №5 оқу ғимаратында оқытушы-ғалым, профессорлармен кездесіп, оқу орнының ғылыми-инновациялық жетістіктерімен танысты. Нұрлыбек Нәлібаев 85 жылдық тамырлы тарихы бар университеттің кәсіби маман даярлаудағы әлеуеті зор екенін тілге тиек етіп, ғылымға бетбұрыс жасаған жастарға әрдайым қолдау болатынын жеткізді.
– Бүгінгі күні өңіріміздің маңдайалды университеті еліміз үшін сұранысқа сай мамандардың мыңдаған легін даярлап, ұлттық кадрлар қалыптастыруда. Білім ордасының түлектері егемен еліміздің түкпір-түкпірінде сан-салалы қызметте абыройлы еңбек етуде. Олардың арасында мемлекет және қоғам қайраткерлері, ҚР Парламентінің депутаттары, Қазақстанның Еңбек Ері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаттары, ғалымдар, өнер және мәдениет майталмандары, ғылым мен спорт саңлақтары, ірі бизнес өкілдері бар. Жас ғалымдардың ғылыми әлеуетін арттыру мақсатында археологиялық және аграрлық сала жобалары қолдау тауып келеді. Келешекте бюджет есебінен қаржыландырылатын экономика салалары бойынша мамандық санын көбейтуді жоспарлап отырмыз. Аграрлық аймақтан өндірісті өңірге айналған Сыр елінің игі мақсаттарды жүзеге асырып, өсу жолында университет инновациялық дамудың драйверіне айналуы қажет,- деді Н.Нәлібаев.
Басқосу барысында министр Саясат Нұрбек жоғары оқу орындарында маман даярлау ерекшеліктерімен бөлісіп, келешекте өңірлік университеттерді қолдау аясы кеңейіп, ғылыми мүмкіндіктерді дамыту мәселелерін қозғады. Келелі кездесуден кейін облыс әкімі мен министрмен бірге «Жоғары білімге қолжетімділікті кеңейту: болашағы мен мүмкіндіктері», «Өңірлік университеттер – 2032: адами капитал және ғылым» атты форсайт-сессияларға қатысты. Әрі қарай «Физика-химиялық талдау әдістері инженерлік бейіндегі» зертхана жұмысымен танысып, жас ғалымдармен пікірлесті.
Министр Сыр еліне сапары барысында тұрғындармен кездесу өткізіп, өзекті сауалдарға жауап берді. Сондай-ақ, «Open spaсе» заманауи үлгідегі кітапханамен және сирек кітаптар қорымен танысып, білім, ғылым, өнер, спорт саласындағы жеңімпаз жастармен кездесті. Мұнан кейін университеттің 85 жылдығына арналған салтанатты жиынға қатысты.
Соңғы 3 жылда аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын айқындайтын, өңірге қажетті мамандықтар бойынша халықтың әлеуметтік осал топтарынан шыққан студенттерге 360 облыс әкімінің гранты тағайындалды. Бөлінген гранттардың 216-сы Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетіне берілген болатын.
Айдар САЙЛАУОВ
