Тарих беттерін парақтап оқыған адам 1841 жылы қазақ даласында алғашқы мектеп ашылғанынан хабардар болады. Аз ғана ғұмырында ғылымға ден қойып, ілім іздеген қазақтың билеушісі Жәңгір хан өзінің ұрпақтарының, қазақ балаларының сауаттанып, басқа ұлт өкілдері секілді мектеп табалдырығын ашқанын қалайды. Мектепке қажетті құрал-жабдықтарды, мектепті күтіп ұстап тұруға керек қаражатты өз жауапкершілігіне алып, сол жылы патша сарайының жанынан мектеп ашады. Татар оқығаны Садриддин Аминов ұстаз Жәңгір ханның мектеп ісі жөніндегі орынбасары болады. Осылайша қазақ даласындағы алғашқы мектеп бой көтеріп, қазақ балалар білім ала бастайды. Тіпті ол уақытта қазіргідей сынақ уақыттары белгіленіп, жүйелі түрде сабақ кестесімен білім берген. Кейіннен осы мектепті бітірген түлектер Орынбор кадет корпусында білімін жетілдіріп, офицер шеніне дейін ие болған. Елге оралып ағартушылық, ел басқару істерімен айналысқан. Бұл тұста Жәңгір ханның мектеп ашу идеясы мен оны жүзеге асырғаны қазақ руханияты үшін өлшеусіз үлес қосады. Ол жайлы хан сөзінде: «Біздің балаларымыз білім ала отырып, қоғамға қызмет ету үшін қажет барлық ғылымдарды үйренетін болады. Мұның бәрі мені қуантады. Өйткені, білімге қол жеткізу – менің халқым үшін үлкен бақыт»,- дейді. Міне, содан бері Алтай мен Атырау арасындағы алты Алаш даласында сан мың мектеп ашылып, миллиондаған шәкірт білім нәрімен сусындады. Ілім атты ізгілікке бет бұрды. Маман атанып, қазақ елінің, Қазақстан мемлекетінің дамуы жолында қажырлы еңбек етті.
Қазіргі күні Сыр бойы — Қызылорда облысы бойынша 2021-2022 оқу жылында 677 мектепке дейінгі ұйым, 322 мектеп жұмыс жасаған. Ол білім ошақтарында үстіміздегі жылы 176771 оқушы білім алып, тәрбие беру ісіне тартылған. Ал, алдымыздағы оқу жылында бірінші сыныпқа 17371 бала қабылданып, білім күнінде мектеп табылдығын алғаш аттайды. 1 сәуір мен 1 тамыз аралығында құжат қабылдау науқаны бойынша есеп осылай дейді.
Білім мекемелері жаңа оқу маусымына тас түйін дайын көрінеді. Енді мектептерде қажетті оқулықтарды тарату науқаны басталып, оқушылар білім күнін асыға күтеді. Сонымен қатар ақжол жаңалық — осы жылы облыс бойынша 4350 бала білім алуға арналған 9 жаңа мектеп ашылады деп күтілуде. Оның алтауы мемлекет қаражатынан салынса, үшеуі жергілікті кәсіпкерлердің инвестициясы негізінде бой көтерді. Ең қуаныштысы, екі бірдей апаттық жағдайдағы мектеп оқушылары білім күнінен бастап жаңа мектепте білім алатын болады.
Биылғы білім күнін Сабалақтағы балалар асыға күтіп отыр. Өздері дән риза, көңілдерін қуаныш сезімі бойлап, мектепке баруға асық. Себебі оқушылар енді жаңа мектепте білім алмақшы. Ең бастысы, бұрынғыдай көпір асып, қала орталығында орналасқан білім мекемелеріне қарай сабылмайды. Кәсіпкерлердің бастамасымен қолданысқа берілмек білім ұйымдарының бірі — Сабалақ елді мекенінде бой көтерген «Білім Орда» мектебі. Жаңа мектеп бір мезетте 400 баланы білім нәрімен сусындатуға қауқарлы. Оқушылардың алысқа арбаланбай, жақыннан дорбасын арқалап мектепке баратыны ең басты қуаныш. Бұл жайлы бегілі ұстаз, білім беру ісінің үздігі Қадыргүл Шаймағанбетова: «Алыс елді мекеннен, Сабалақтан қатынап оқитын оқушылардың қауіпсіздігі үшін ата-ананың алаң көңілі де жай табатын болды. Білімді сапалы алуға да зор көмегі болары сөзсіз» деп, сүйінші жаңалыққа қуанышты екенін білдірді.
«Білім Орда» мектебі – жаңартылған білім беру ісіне қажетті құралдармен жабдықталған білім үйі. Оқушыларға арналған үйірмелер, спорттық алаңқайлар, замануи білім кабинеттері бар.
Айта кетуіміз керек, «Білім Орда» мектебі қаламызда үш бірдей білім беру ұйымы бар «Orda Scholl» мектептер желісінің төртінші құрылысы. Бұл жайлы «Орда School» жеке мектебінің директоры Рауаш Алиева: «Орда School» жеке мектебінің 400 орындық төртінші білім ұясы Сабалақ елді мекенінен бой көтеріп, жаңа оқу жылын ақжолтай жаңалықпен бастағалы отырмыз. Бұрын бұл аумақта бірде-бір мектеп болмағандықтан, мұндағы балалар жолдың шалғайлығына қарамастан қалаға қатынап оқуға мәжбүр болып келген еді. Енді олар өз ауылында жаңа заманға сай жабдықталған білім ордасында білім алады. Сондай-ақ, аталмыш елді мекен тұрғындарының әлеуметтік әлеуетін ескере келе, оқушылардың бұл мектепте де абсолютті түрде тегін білім алуына жағдай жасадық»,- дейді.
Алғашында атаулы білім ұйымы 180 баланы оқытуға қауқарлы болған. Бүгінгі күні мектептер желісі 2000 оқушыға білім мен тәрбие беріп отыр. Оқу сапасын арттыру да күн тәртібінен түскен емес. Оқытушыларға да қойылар талап жоғары. Қазіргі таңда білім мекемесінде 100-ден астам мұғалім қызмет жасауда. Олардың қатарында 30 педагог-модератор, 15 педагогика ғылымдарының магистрі, 10 педагог-сарапшы, 5 педагог-зерттеуші, 2 спорт шебері бар. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыру, тұлғалық қабілеттерін арттыру ісі де жолға қойылған. Сабақ уақытынан тыс мезгілдерде әр білім алушы өз қызығушылығына қарай домбыра, шахмат, дзюдо, сурет, би секілді үйірме жұмыстарына етене қатыса алады.
Тағы бір жаңадан бой көтерген білім ордасының бірі — «Байтерек School KZ» ЖШС-нің жауапкершілігіндегі мектеп. Барлық заманауи құрылғылармен жабдықталған білім беру мекемесі бір мезетте 1500 балаға білім беруге қауқарлы. Білім мекемесі жеке кәсіпкердің еншісінде болғанымен биылғы жаңа оқу маусымында оқушыларды ақысыз білім беруге ниетті. Айта кетейік, білім үйі атаулы серіктестіктің білім саласындағы екінші қадамы. 2019 жылдан бастап «Байтерек School KZ» ЖШС 340 орындық екі аусымды мектеп, 600 орындық ақылы мектеп және 250 балаға шақталған мектеп интернатымен білім беру ұйымының қызметін үйлестіріп келеді. 2021-2022 оқу жылында білім ошағында жалпы 178 мұғалім білім беріп, 1522 оқушы білім алған. Сонымен қатар серіктестікке тиесілі мектепте оқушылардың бос уақытын тиімді үйлестіру үшін негізгі міндетті пәндерден бөлек сабақ уақытын тыс кезде 8 үйірме жұмыс жасап тұр. Екінші мектеп Б.Құлтекенов көшесінде орналасқан.
Қазақ хандарының ішінде шоқтығы биік, айтулы билеушілерінің бірі хан Абылай «Білекпенен күш сынасар уақытта намысты қолдан бермедік, білімменен жарысар уақытта қапыда қалып жүрмелік» деген екен. Асылында, халқымыздың арда перзенті біздің уақытты мегзесе керек. Ақиқатын айтқанда, қазіргі заман бой салыстыратын емес, ой салыстыратын шақ. Абылай хан айтқан білім уақытында қапыда қалмау үшін бізге мектеп артық етпейді. Оқушыларымыз озат, білім алушыларымыздың білім бәйгесінде мерейі үстем болғай.
Ш.ЖАЛҒАСБЕКҰЛЫ
