Өңірлік коммуникациялар қызметінің баспасөз алаңында мемлекеттік сатып алу бойынша жүргізілген тексеру жұмыстарының қорытындысына байланысты баспасөз брифингі өтті. Жиында облыстық прокуратурасы Қоғамдық мүдделерді қорғау басқармасының басшысы Айдос Әбдібаев 2021-2022 жылдары мемлекеттік сатып алудың барлық сатысында заң бұзушылықтарға жол берілген деректердің анықталғанын айтып, арнайы тоқталды.
Облыс бойынша мемлекеттік сатып алу шеңберінде құрылыс нысандарына қатысты заң бұзушылықтар жиі орын алған. Яғни, құрылыс нысанының жобалаусметалық құжаттамаларын әзірлеуден бастап мемлекеттік сатып алуды өткізу, құрылыс жұмыстарын жүргізу және нысанды қабылдау сатыларында заң бұзушылықтар анықталған. Оның ішінде құрылыс барысында жобалау-сметалық құжаттамадан жекелеген жұмыстарды алып тастап, орнына негізсіз қымбат материалдарды қосу фактілері тіркелген.
– Жалпы, прокуратурамен 2021-2022 жылдары 134 млн. теңгенің бюджет қаражатын жымқырудың 5 фактісі бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталды. Мысалы, 2021 жылы Қазалы ауданы әкімдігі ғимаратының құрылыс жұмыстары бойынша мердігер мекемемен 6 миллион теңгенің жұмысы атқарылмағаны анықталып, ауданның құрылыс бөлімінің басшысы Қ.Жұбатқан Қылмыстық кодекстің 361-бабының 4-бөлігімен жауаптылыққа тартылды. 3 жыл бас бостандығын шектеу жазасы берілді.
Сонымен қатар Қызылорда қаласы Сырдария өзенінің сол жағалау бөлігіндегі «Шіркейлі» арнасы арқылы көпірді салу кезінде 30 млн. теңгенің жұмыстары жасалмағаны бекітілді. Бұл дерек бойынша ағымдағы жылғы 13 мамырда облыс прокуратурасы Қылмыстық кодекстің 189-бабының 4-бөлігімен сотқа дейінгі тергеп-тексеруді тіркеп, оны жүргізу үшін Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Қызылорда облысы бойынша департаментіне жүктеді.
Одан бөлек 16 әлеуметтік нысанның құрылысын тексерумен 20 млн. теңгеге атқарылмаған жұмыстарды тапсырыс берушілермен заңсыз қабылдағаны анықталды. Бұл нысандар бойынша сот-құрылыс сараптамасы жүргізілуде. Оның нәтижесімен процестік шешім қабылданатын болады, – дейді Айдос Мұқтарұлы.
Облыс бойынша мемлекеттік сатып алу жүйесін майшелпекке айналдырып, тендерді талан-таражға салған 214 мемлекеттік қызметкер анықталған. Оның 134-і тәртіптік, 73-і әкімшілік жауаптылыққа тартылған.
Сала басшысының айтуынша, мемлекеттік сатып алуды негізсіз бір көзден алу тәжірибеге айналғанын анықталған. Оның салдарынан мемлекеттік сатып алу жалпы бәсекелестік ортада жүргізілмей, кәсіпкерлердің сатып алуға қатысу және ол үшін тең мүмкіндіктер беру құқығы шектеліп келген.
– Мысалы, Арал аудандық құрылыс бөлімі бірқатар жұмыстар мен қызметтерді сатып алуға заңсыз тікелей бір көзден шарт жасауға жүйелі түрде жол берген. Бұл бөлім 2019-2021 жылдары 1 млрд. 400 млн. теңгеге заңсыз 54 осындай шарт жасаған. Оның үстіне аталған қызметтерді тек белгілі бір тұлғалардан алып келген.
Облыс прокуратурасының қадағалау актісімен 2022 жылдың 20 сәуірінде ведомстволық бақылауды жүргізбегені үшін Арал ауданының әкімі мен оның орынбасары тәртіптік жазаға тартылса, бөлім басшысына 8 миллионға әкімшілік айыппұл салынып, ол қызметінен босатылды,– дейді Қызылорда облыстық прокуратурасы Қоғамдық мүдделерді қорғау басқармасының басшысы Айдос Әбдібаев.
Мемлекеттік мекемелер әлі күнге «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңнама талаптарын орындамай, оны өзінің «оң жамбасына» ыңғайлап, белден басып, тек біркөзден ғана жүзеге асырып келген. Бұны байқаған жауаптылар осы жылдан бастап «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңға өзгерістер енгізген. Дегенмен аталған өзгерістерге қарамастан, 19 кент пен ауыл округтері әкімдіктері заңсыз 459 млн. теңгеге бір көзден 108 шарт жасағаны белгілі болды.
– Тек Тереңөзек кенті әкімдігінің өзімен 224 миллион теңгеге 39 негізсіз шарт жасалған. Ұқсас заңдылықты бұзушылықтарға Қазалы ауданында 90 миллион теңгеге, Жалағаш ауданында 46 миллион теңгеге, Қармақшы ауданында 52 миллион теңгеге, Шиелі ауданында 24 миллион теңгеге және Жаңақорған ауданында 4 миллион теңгеге жол берілген.
Өз кезегінде бұл мемлекеттік сатып алулар басқа да әлеуетті өнім берушілер арасында бәсекелестік орнатып, баға ұсыныстарын сұрату немесе конкурс тәсілімен жүргізу қажет болған. Сондықтан прокуратурамен негізсіз жасалған шарттардың күшін жою және лауазымды адамдардың жауаптылықтарын қарау үшін қадағалау актілері енгізілді,– дейді салаға жауаптылар.
Елдос ЕРБОЛҰЛЫ
