Ұлы даланың төсінде ұлттың ұлылығын аңғартатын, ұлттық болмысты айшықтайтын күрестің жиі ұйымдастырылғаны көпке аян. Өйткені, күрес қазақ халқының төл спорты саналады. Содан болар, өр мінезді ерлер күресте күрсінбей, керісінше делебесі қозып, қарсыласын қапыда қалдыруға ұмтылады. Асылында, асқан айбатымен, тасыған қайратымен көзге түскен балуандар күрес кезінде жауырыны жерге тимеген. Кезінде намысты қолдан бермеген наркескендер қазақ атын әлемге танытпап па еді?! Жұлқымай-ақ жолын тауып сұлатып түсірген, белдескенде белі бүгіліп көрмеген Қажымұқанның қара күші талайды таңдай қақтырғаны тағы да рас. Бүгінде батыр бабаларының ізін жалғауға бекінген балалардың беталысы жаман емес.
Қызылордада елімізде алғаш рет «Балалар жылы» аясында кіші жасөспірімдер арасында ұлттық спортымызды насихаттау, балаларды салауатты өмір салтына баулу мақсатында «Бала барысы» ұйымдастырылды. Әлбетте, қазақ күресін кеңінен дәріптеп, балаларды елжандылыққа тәрбиелеу терең мәні бар тағылымды іс. Бұған дейінгі «Әлем барысы», «Қазақстан барысы» сынды дүбірлі додада даңқы төске өрлеген балуандар баршылық. Тартыста тауы шағылмағандар көк байрағымызды желбіретіп, қазақ елін қуанышқа бөлеп келеді. Ал, «Бала барысының» бастамасы талай ержүрек баланы шыңдай түсіп, шыңды бағындыруына түрткі болатыны анық. Бақ сынаудан қашпай, тартысқа тартынбай келген табандылардың көзінен от көрінді. Айта кетейік, облыс аумағынан 30 жасөспірім қатысқан жас балуандар додасына «Абай-Дәулет», «Ер-Ару», «Шаған құрылыс заттар» компаниялары демеушілік жасады.
Бүгінде күреске деген қызығушылық артпаса кемімек емес. Өйткені, күресті спорт деп қарастыратындардан гөрі оны күретамырында қайнаған қанындай ыстық көретіндер көп. Сайып келгенде, ұлттық құндылықты құнсыздандармай, жоғалып бітуіне емес жылдан-жылға жаңаруына ықпал етуі соған негіз. Бір жақсысы, жұртшылықтың жан-жақтан жанкүйер болуға жиылғандары қатысушыларға дем берді. Тіпті, «Евразия» спорт кешенінде ине шаншар орын болмады. Иә, ізгіліктің ізін жалғауда іркілмейтін ізбасарлар болғаны жақсы. Осы ретте, «Бала барысы» турнирін ашып беріп, бозкілемде белдесуге дайын тұрған жас балуандарға жылы лебізін білдіріп, сәттілік тілеген қала әкімі Асылбек Шаменов:
— Сіздерге қарап тұрып қазақ күресінің келешегі кемел, болашағы жарқын боларына сенемін. Алдағы уақытта «Бала барысы» турнирінің дәстүрлі сипат алуына жүйелі жұмыстар жасалып, бұл байрақты бәсекеде айрықша күш-жігерімен танылған темір қанат жас түлектер көптеген дүбірлі додаларда Алашқа олжа салады деп ойлаймын,– деп, балаларға қуат бере сөйледі.
Иығына қасқыр терісін ілген, шапан жамылып, ұлттық болмысты құндылықпен байланыстыра білген жас балуандар боз кілемге спорт кешенінің ішіне бір-біріне қарама-қарсы тігілген қос киіз үйден шығып, өз қарсыластарын «соқыр» жеребе арқылы анықтады. Тартысты бәсекені белгілі ақын Ақжол Түменбай жүргізіп, рухты сөздерімен қатысушыларға дем беріп отырды. Әр белдесуі жан алып, жан беріскен айқаспен өткен турнирдің ақтық сыны есте қаларлықтай болғанын жанкүйерлердің қызу қолдауынан сезілді. Жаңақорғандық Дінмұхамед пен қармақшылық Әлиханның белдесуінде спорт кешенінің іші «Әлем барысы» турнирінің финалы өтіп жатқандай әсерде қалдырды.
Қобалжудың қарқынын үдетпей, намыстың жаншылмауы үшін жігерлілік танытқан жампоздар дүйім жұртқа мықты екенін көрсетті. Таласты тартыста барынша тырысып, сында аянып қалмаған Сыр спортының болашақ дүлдүлдері көптің мақтанышына айналып үлгерді. Жарыстың нәтижесінде «Жанқылыш» лақап атымен қатысқан қармақшылық Бақытжан Архар «Көрермен көзайымы» атанса, ІІІ орын 50 мың теңге және қола белбеу «Ақұдай» лақап атын иеленген Қызылорда қаласынан Исламбек Баймулдаевқа бұйырды. Жартылай жеңіс ұпайымен алда тұрып, соңғы секундтарда қарсыласына есе жіберген «Жаңақорған барысы» Дінмұхамед Ержанов ІІ орын 100 мың теңге мен күміс белбеуді қанағат тұтса, І орын 150 мың теңге және алтын белбеуді қармақшылық «Семетей» Әлихан Әлиасқаров жеңіп алып, арнайы жасалған ауыспалы «Тайтұяқты» қанжығасына байлады.
Түйіндей келе, сөз маржанын терген шайырлар мен сайын даланы жырымен әлдилеген жыраулар шыққан қасиетті мекен Қармақшыда қайсар ұлдардың болатыны белгілі. Өрге өрмелеп жетуде асықпастан алды-артына қарайтын, шыңға шығуда шалыс баспауға тырысатын шыншылдардың әрекеті ел болашағын да жарқын етпек. Ұлттық спортты насихаттап, жас балуандарға жігер берген байрақты бәсеке жыл сайын өткізілетін дәстүрлі додаға айналмақ. Бұл күрестің көңілден өшпеуіне себеп әрі батыл балаларды қолдаудың негізгі көзі болмақ.
Замира ҚОНЫСЖАН
