«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығының Қызылорда облысы бойынша филиалы 2023 жылы алғаш рет облыстың ерекше білім беру қажеттілігі бар балалармен жұмыс жасайтын мамандарына арнап, атап айтқанда, мектепке дейінгі білім ұйымдары және орта білім беру ұйымдарының арнайы мамандары, логопедтері, дефектологтары мен педагог-ассистенттеріне арналған курстар жүргізді.
Курстың өзектілігі отандық білім беру жүйесінің даму тенденцияларымен анықталады. Біліктілікті арттыру курсы Қазақстан Республикасының заңнамасы мен нормативтік-құқықтық актілеріне және педагогтердің қажеттіліктеріне жүргізген талдау нәтижелеріне сүйеніп жасақталған. Баланың дамуындағы сөйлеу, қозғалыс және психикалық бұзылулардың өзара байланысын әрдайым ескеру қажет. Осыған сүйене отырып, барлық логопедиялық жұмыс барлық тараптардың, психикалық және сенсорлық функциялардың дамуын ынталандыруға байланысты. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар көру және есту тітіркендіргіштеріне жауап бермеуі мүмкін. Сондықтан балалар қоршаған әлемді, негізінен, ересек пен баланың бірлескен іс-әрекеті арқылы біледі. Бұл әрекеттестік педагог-дефектологтардың және ересектермен баланың бірлескен іс-әрекеті арқылы орындалады.
Соңғы статистикаға сәйкес, ЕББҚ балалардың саны едәуір өсті, ал логопед-мұғаліммен, тәрбиешімен және ата-аналармен бірлесіп жұмыс жасау кезінде дефектолог-мұғалімнің кешенді мамандандырылған көмек көрсету қажеттілігі артты. Білім беру мазмұнын ізгілендіру үрдісі сенсорлық, интеллектуалдық, физикалық, эмоционалдық салалардағы ауытқулары бар адамдарға көмек көрсету жүйесінде, дефектолог-мұғалімдердің жоғары білікті көмегіне құқықтарын жүзеге асыруда көрінеді. ЕББҚ бағалау мақсатында балаларды тереңдетілген және кешенді тексеру, арнайы оқу бағдарламалары бойынша кеңес беру, түзету және тәрбиелеу, әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық көмек, ЕББҚ адамдарды және олардың отбасыларын қолдау. «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инклюзивті білім беру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2021 жылғы 26 маусымдағы Қазақстан Республикасының заңын іске асыру мақсатында ЕББҚ бар кезкелген адам өзін-өзі бағалайтын тұлға ретінде таныла отырып, құзыретті дефектологтерді даярлау маңызды болады.
2021 жылдың қыркүйегінен бастап қазақстандық мектептерде педагог-ассистент лауазымының енгізілуі педагог-ассистент қызметіндегі қиындықтардың бірнеше факторларын айқындады: біріншіден, педагогика мен психология қиылысындағы әртүрлі санаттағы ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды (ЕБҚ) сүйемелдеудің айқын, нақты міндеттерін анықтау, ХХІ ғасырдың икемді дағдыларын дамыту, жеке білім беру бағдарламасын әзірлеуге қатысу, оқушының үлгерім динамикасын бақылау, ерекше баланың ата-аналарымен, сыныптастарымен, мұғалімдерімен ынтымақтастық орнату.
Екіншіден, ЕБҚ бар баланы психологиялық-педагогикалық қолдау бойынша іс-әрекет түрлерін нақты айқындайтын нұсқаулар мен әдістемелік құралдардың жеткіліксіздігі, еліміздің педагогикалық жоғары оқу орындарында осы мамандық бойынша оқыту жүргізілмеуі педагог-ассистент жұмысын едәуір қиындатады.
Үшіншіден, мектепте педагог-ассистент қызметінің ерекше қажеттіліктері бар балалармен жұмыс жасау тәжірибесі жоқ, ЕБҚ балаларды сүйемелдеу үшін қажетті психологиялық-педагогикалық білімдері мен дағдылары тиісті деңгейде бола бермейтін педагогтер айналысады. Барлық аталған тиісті тармақтарды ескере отырып, бұл білім беру бағдарламасы әзірленді. Осы бағыттар аясында «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығының Қызылорда филиалы біліктілік арттыру курстарымен қоса, курстан кейінгі қолдау жүргізіп, облыс бойынша арнайы мамандарға әдістемелік қолдау көрсетіп отыр.
Мақпал Есенбекқызы,
